Τεράστιο είναι το πραγματικό κόστος -οικολογικό, κοινωνικό- που προκαλεί ο ΧΥΤΑ Ανω Λιοσίων στον συγκεκριμένο δήμο, στις γειτονικές περιοχές, ευρύτερα στη Δυτική Αθήνα αλλά και στο σύνολο του Λεκανοπεδίου. Σύμφωνα με μελέτη ερευνητικής ομάδας, με επικεφαλής τον Μιχάλη Σκούρτο, καθηγητή Οικονομικών του Περιβάλλοντος στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου, την οποία παρουσιάζει η «Κ», μια πολύ συντηρητική εκτίμηση του λεγόμενου εξωτερικού κόστους για την περίοδο 1968-2006, κατά την οποία θάβονται τα σκουπίδια στη συγκεκριμένη περιοχή, κάνει λόγο για 1.059.144.214 ευρώ για την περιοχή των Ανω Λιοσίων και για 815.141.897 ευρώ, συνολικά για την Αττική. Σχεδόν δύο δισεκατομμύρια ευρώ άθροισμα! Η συγκεκριμένη διαχείριση των απορριμμάτων μας κοστίζει πανάκριβα…
Αλλά τι ακριβώς μέτρησαν οι ερευνητές; Η έννοια του λεγόμενου εξωτερικού (ή κοινωνικού) κόστους είναι ένα πολύ σημαντικό όχημα για την κατανόηση και τον υπολογισμό του πραγματικού κόστους της ρύπανσης και γενικά της υποβάθμισης του περιβάλλοντος. Συχνά, οι ρυπογόνες πολιτικές εμφανίζονται «στα χαρτιά» πιο φθηνές. Για παράδειγμα, φαίνεται πιο «φθηνή» η λειτουργία ενός εργοστασίου χωρίς τα κατάλληλα φίλτρα. Προκύπτουν όμως εξωτερικές, κοινωνικές συνέπειες, που έχουν βαρύτατο κόστος: επιβάρυνση της υγείας, μόλυνση του αέρα και των εδαφών, υποτίμηση της αξίας γης κ.λπ. «Λόγω της ρύπανσης μπορεί να αρχίσει ένας δήμος να αγοράζει εμφιαλωμένο νερό ή να πηγαίνει σε άλλη παραλία. Μπορεί να δεχθεί σκληρό κτύπημα η βιοποικιλότητα και η αξία του υδροφόρου ορίζοντα. Αυτά είναι έμμεσα κόστη που δεν υπολογίζονται», σημειώνει στην «Κ» ο κ. Σκούρτος. Η διαφορά είναι ότι το άμεσο όφελος πηγαίνει συνήθως στους ιδιώτες και τους λίγους, ενώ το εξωτερικό κόστος το «αποπληρώνει» το κοινωνικό σύνολο. Η αποκάλυψη του κρυμμένου μυστικού, πραγματικού κόστους της ρύπανσης είναι πλέον απαραίτητη για τη χάραξη πολιτικής.
140 κατηγορίες
«Μέσω της οικονομικής αξιολόγησης καταδείξαμε και ποσοτικοποιήσαμε σε χρηματικούς όρους τις έμμεσες, και για τον λόγο αυτό διαφυγείσες, παραμέτρους της λειτουργίας του χώρου διάθεσης απορριμμάτων», υπογραμμίζει ο κ. Σκούρτος. Πέρα από το πόσο μας κοστίζει η συλλογή, η μεταφορά, η «υγειονομική» ταφή και η διαχείριση των απορριμμάτων (ας πούμε ότι αυτό είναι το φανερό κόστος), η ερευνητική ομάδα υπολόγισε το κόστος από τα καυσαέρια των απορριμματοφόρων, από τους ρύπους που εκπέμπονται από τον ΧΥΤΑ, από τη μόλυνση που προκαλούν τα στραγγίσματα στον υδροφόρο ορίζοντα, από τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου σε όλη τη διαδικασία (ειδικά από τον ΧΥΤΑ, διαφεύγουν μεγάλες ποσότητες μεθανίου).
«Συνολικά αναλύθηκαν ποσοτικά 140 κατηγορίες επιπτώσεων (ορισμένες από αυτές θετικές, όπως ανάκτηση βιοαερίου) για το χρονικό διάστημα 1968-2006, με αναφορά σε δύο πληθυσμιακές ομάδες: τους κατοίκους του Δήμου Ανω Λιοσίων και την «κοινωνία”, δηλαδή την ευρύτερη Αττική», λέει ο κ. Σκούρτος. «Αξίζει να σημειωθεί ότι οι αρνητικές συνέπειες της μεγαλύτερης χωματερής στην Ευρώπη, γιατί αυτό είναι ο ΧΥΤΑ Ανω Λιοσίων, δεν περιορίζονται μόνο στον συγκεκριμένο δήμο ή στη γειτονική περιοχή, αν και η υποβάθμιση στη Δυτική Αθήνα και Αττική είναι πολύ έντονη, αλλά επεκτείνονται πολύ. Στραγγίσματα από τον ΧΥΤΑ μολύνουν μια πολύ εκτεταμένη ζώνη».
Συντηρητικές εκτιμήσεις
«Τα αποτελέσματά μας είναι τα πλέον συντηρητικά, στην πραγματικότητα είναι το κατώτατο όριο. Τα πραγματικά μεγέθη, αν συνεχιζόταν η έρευνα, αναμενόταν να υπερβαίνουν κατά πολύ τα έως τώρα εκτιμηθέντα μεγέθη. Ο λόγος είναι ότι δεν υπολογίσαμε μια σειρά μεγέθη, όπως για παράδειγμα την υποβάθμιση της αξίας γης. Ή άλλα πιο εξειδικευμένα, όπως το κόστος της ηχορρύπανσης, της αισθητικής – οπτικής υποβάθμισης, της ανυπόφορης οσμής κ.λπ. Επιπλέον σε όλους τους υπολογισμούς μας, που χρησιμοποιήσαμε την εκτεταμένη διεθνή βιβλιογραφία, πήραμε τους χαμηλότερους συντελεστές», τονίζει ο κ. Σκούρτος.
«Η έρευνα ξεκίνησε τον Ιανουάριο του 2005 με χρηματοδότηση του Δήμου Α. Λιοσίων. Βασικός στόχος της έρευνας υπήρξε η υποστήριξη των απαιτήσεων του Δήμου για οικονομική αποζημίωση από το ελληνικό Δημόσιο. Για λόγους που αφορούν τα εσωτερικά του Δήμου, η χρηματοδότηση διεκόπη το καλοκαίρι του 2005. Εκτοτε η έρευνα συνεχίστηκε με ίδια χρηματοδότηση για λίγους μήνες αλλά τελικά διεκόπη», εξηγεί ο καθηγητής. Παρόλα αυτά κατέληξε σε μερικά βασικά συμπεράσματα, όπως το υψηλότατο κοινωνικό κόστος για όλη την περιοχή.
Αντισταθμιστικά 44 εκατ.
Ας σημειωθεί ότι η δημοτική αρχή Ανω Λιοσίων λαμβάνει εδώ και πολλά χρόνια αντισταθμιστικά ποσά για τη λειτουργία του ΧΥΤΑ, από τον Ενιαίο Σύνδεσμο Δήμων και Κοινοτήτων Αττικής. Σήμερα τα αντισταθμιστικά υπολογίζονται σε 44 εκατομμύρια ευρώ τον χρόνο (εκ των οποίων τα 30 περίπου οδεύουν στα Ανω Λιόσια και τα υπόλοιπα κυρίως στον Δήμο Φυλής και σε άλλους γειτονικούς δήμους).
Μεγάλο μέρος του υψηλότατου αυτού κοινωνικού κόστους οφείλεται στην προβληματική διαχείριση ενός ξεχειλισμένου ΧΥΤΑ (για παράδειγμα οι διαρροές στραγγισμάτων), αλλά το πρόβλημα θα υπήρχε, λόγω των τεράστιων ποσοτήτων των απορριμμάτων που παράγονται στην Αθήνα. «Δεν ξεμπερδεύεις με το σκουπίδι όταν το πετάς στον κάδο. Η ανάγκη για μείωση των ποσοτήτων απορριμμάτων, προώθησης της επαναχρησιμοποίησης και της ανακύκλωσης στην πηγή είναι επιτακτική», λένε οι ειδικοί. Ταυτόχρονα, η έρευνα αποκαλύπτει τη δραματική υποβάθμιση της ποιότητας ζωής των κατοίκων των συνοικιών πέριξ του ΧΥΤΑ. Οι περιοχές αυτές πρέπει να πάψουν να είναι ο σκουπιδοντενεκές της Αθήνας. Τριάντα χρόνια είναι αρκετά.