Κατά κανόνα, εκεί που χαμηλώνουν τα «φώτα της δημοσιότητας», αμβλύνεται και η πολιτική βούληση. Τρία χρόνια μετά τη δημοσιοποίηση του σκανδάλου των υποκλοπών στο δίκτυο της Vodafone, η προστασία του απορρήτου των επικοινωνιών στην Ελλάδα, θεσμικά αλλά και ως μηχανισμός πρόληψης και καταστολής, βρίσκεται εκεί που βρισκόταν όταν ξέσπασε το μεγάλο σκάνδαλο, τον Φεβρουάριο του 2006.
Και οι (τότε) πρωτοβουλίες του πρωθυπουργού, με τις αλλεπάλληλες συσκέψεις στο Μαξίμου με στόχο τη θωράκιση της ελληνικής Πολιτείας απέναντι στους «ωτακουστές», βρίσκονται ακόμη στη… νομοπαρασκευαστική επιτροπή του αρμόδιου υπουργείου. Εως σήμερα έχουν θητεύσει τρεις υπουργοί στο Δικαιοσύνης, αλλά όπως αναφέρει ο πρόεδρος της Αρχής Διασφάλισης του Απορρήτου Επικοινωνιών (ΑΔΑΕ), Ανδρέας Λαμπρινόπουλος, σε συνέντευξή του στην «Κ», θα ενημερώσει σχετικά με το θέμα και τον νέο υπουργό, Νίκο Δένδια…
Η ΑΔΑΕ, η κατοχυρωμένη από το ελληνικό Σύνταγμα Ανεξάρτητη Αρχή για την προστασία του απορρήτου των επικοινωνιών, είναι σήμερα υποχρηματοδοτούμενη, υποστελεχωμένη και φυσικά -όπως τονίζουν οι γνωρίζοντες- ανίκανη να «προλάβει» ένα αντίστοιχο γεγονός με εκείνο των υποκλοπών στο δίκτυο της Vodafone.
Οπως υπογράμμισε ο πρόεδρός της κ. Λαμπρινόπουλος, στην πρόσφατη ακρόασή του στην Επιτροπή Θεσμών & Διαφάνειας της Βουλής, χρειάζονται 4-5 ημέρες για να εξεταστεί μια καταγγελία στην Αττική και έως 15 ημέρες μια καταγγελία στην επαρχία. Οι αργόσυρτοι χρόνοι απόκρισης οφείλονται στο γεγονός ότι ο έλεγχος μιας καταγγελίας βάσει του υφιστάμενου θεσμικού πλαισίου πρέπει να περάσει πρώτα από την Ολομέλεια της ΑΔΑΕ και στη συνέχεια το αίτημα της Ολομέλειας να εγκριθεί για τη δαπάνη του από την Υπηρεσία Δημοσιονομικού Ελέγχου. Και εδώ, δηλαδή, η γραφειοκρατία έχει τον πρώτο λόγο.
Από το 2005 που λειτουργεί πρακτικά η ΑΔΑΕ, ο ετήσιος προϋπολογισμός της είναι της τάξης των δύο εκατ. ευρώ. Από τον ιδρυτικό της νόμο, προβλέπονται 40 οργανικές θέσεις, αλλά σήμερα απασχολούνται περίπου 30 άτομα. Ο πρόεδρος της ΑΔΑΕ ανέφερε στη Βουλή ότι απαιτούνται 100 εργαζόμενοι για την εύρυθμη λειτουργία της Αρχής. Ανάγκες εστιάζονται τόσο στο νομικό τμήμα, όσο και στο ειδικό επιστημονικό προσωπικό ελέγχου.
«Μόνον οι 12 (από τους 30) είναι ειδικοί επιστήμονες – μηχανικοί, που μπορούν να χειριστούν τις ευαίσθητες υποθέσεις της ΑΔΑΕ», λέει στη «Κ» μέλος της επιτροπής. «Χρειαζόμαστε τουλάχιστον 30 ειδικούς επιστήμονες, οι οποίοι μάλιστα θα αμείβονται επαρκώς, ώστε να ανθίστανται στις σειρήνες του ειδικού τομέα». Ο ίδιος επισημαίνει ότι πρόσφατα η ΑΔΑΕ αναπλήρωσε τρεις θέσεις μέσω ΑΣΕΠ (στελεχών της που παραιτήθηκαν επειδή βρήκαν καλύτερες θέσεις εργασίας σε ιδιωτικό και δημόσιο τομέα).
Από τον νόμο συστάσεως της ΑΔΑΕ, το 2003, η μόνη νομοθετική παρέμβαση για την προστασία των ηλεκτρονικών επικοινωνιών έγινε το καλοκαίρι του 2006 με τον ν. 3471. Ο νόμος αυτός, ωστόσο, συνιστά προσαρμογή του ελληνικού θεσμικού πλαισίου σε Ευρωπαϊκή Οδηγία (2002/58/ΕΚ) σχετική με την «προστασία δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα και της ιδιωτικής ζωής». Μια άλλη ρύθμιση που υπήρξε πρόσφατα, αφορούσε την άρση του απορρήτου της επικοινωνίας και για υποθέσεις παιδοφιλίας, αντίστοιχα με ό,τι συμβαίνει στις υποθέσεις ανθρωποκτονιών, εκβιασμών κ.λπ.
Η ΑΔΑΕ έχει καταθέσει μια σειρά μέτρων αναβάθμισης της πρόληψης και καταστολής της παραβίασης των επικοινωνιών, η οποία ωστόσο παραμένει στα χαρτιά. Το ίδιο έπραξαν και η Εθνική Επιτροπή Τηλεπικοινωνιών & Ταχυδρομείων, αλλά και η Επιτροπή Σοφών, υπό τον συνταγματολόγο κ. Κ. Τσάτσο, που συνεδρίασε στο Μέγαρο Μαξίμου στις 13/2/2006.
Στα προτεινόμενα μέτρα από την ΑΔΑΕ τονίζεται ιδιαίτερα η επέκταση των αρμοδιοτήτων της αφενός μεν στα ιδιωτικά δίκτυα επικοινωνιών, αφετέρου στις επιμέρους κατηγορίες τηλεπικοινωνιών. «Εκ της νομοθεσίας, η ΑΔΑΕ μπορεί να ελέγχει μόνον την ασφάλεια της επικοινωνίας μέσω ταχυδρομείου και της τηλεφωνίας», παραδέχεται στέλεχός της. «Σήμερα, ολοένα και μεγαλύτερος αριθμός χρηστών κάνει χρήση της τηλεφωνίας μέσω Διαδικτύου, η ασφάλεια του οποίου και το απόρρητο, πρακτικά και θεσμικά, δεν μπορεί να ελεγχθεί».
Τέλος, ένα μεγάλο θέμα που θέτει η ΑΔΑΕ, είναι η επέκταση των αρμοδιοτήτων της στα ιδιωτικά δίκτυα που αναπτύσσουν τράπεζες, επιχειρήσεις, υπουργεία κ.ά., που επεκτείνονται ραγδαία και στα οποία η ΑΔΑΕ δεν διαθέτει αρμοδιότητα ελέγχου.
«Δεν έχει αποδοθεί δικαιοσύνη»
Ο πρόεδρος της Αρχής Διασφάλισης του Απορρήτου των Επικοινωνιών (ΑΔΑΕ), Ανδρέας Λαμπρινόπουλος, τονίζει στην «Κ» ότι δεν έχει αποδοθεί δικαιοσύνη στο σκάνδαλο των υποκλοπών της Vodafone. Ο ίδιος υποστηρίζει ότι η ΑΔΑΕ έπραξε το καθήκον της, αφήνοντας να εννοηθεί πως κάποιοι άλλοι δεν έκαναν καλά τη δουλειά τους σημειώνοντας ότι η ασφάλεια των επικοινωνιών δεν είναι υπόθεση μόνον της Πολιτείας και των τηλεπικοινωνιακών παρόχων, αλλά και των πολιτών-χρηστών.
– Τέσσερα χρόνια μετά τις υποκλοπές στη Vodafone, ποια είναι η προσωπική σας αίσθηση για το θέμα; Εχει αποδοθεί δικαιοσύνη;
– Δικαιοσύνη θα αποδοθεί αν συλληφθούν οι ύποπτοι. Από την πλευρά της, η ΑΔΑΕ ολοκλήρωσε το έργο της με την υποβολή του πορίσματός της στην αρμόδια επιτροπή της Βουλής και στη Δικαιοσύνη.
– Εκτοτε η ΑΔΑΕ έχει διαπιστώσει αλλαγές στα δίκτυα των τηλεπικοινωνιακών παρόχων, οι οποίες ενισχύουν την ασφάλεια των επικοινωνιών;
– Οι τηλεπικοινωνιακοί πάροχοι ενισχύουν την ασφάλεια των επικοινωνιών που παρέχουν εφαρμόζοντας τις πολιτικές ασφάλειας που επιβάλλει η ΑΔΑΕ, μέσω των κανονισμών που έχει εκδώσει. Η ασφάλεια των επικοινωνιών είναι ένα δυναμικό θέμα που εξαρτάται, όχι μόνον από τα μέτρα που λαμβάνουν οι πάροχοι, αλλά και από τα μέτρα που λαμβάνουν οι χρήστες τηλεπικοινωνιακών υπηρεσιών.
– Τι απέγιναν τα μέτρα που πρότεινε η λεγόμενη Επιτροπή Σοφών προς τον πρωθυπουργό την άνοιξη του 2006;
– Η γνωμάτευση της Επιτροπής Σοφών, μαζί με το αντίστοιχο υπόμνημα της ΑΔΑΕ, διαβιβάστηκαν στο υπουργείο Δικαιοσύνης. Η ΑΔΑΕ, με βάση το προαναφερόμενο υπόμνημα, απέστειλε συγκεκριμένες προτάσεις, νομοτεχνικά επεξεργασμένες στους πρώην υπουργούς Δικαιοσύνης. Κατά πληροφορίες, ο προηγούμενος υπουργός, κ. Χατζηγάκης, είχε δώσει εντολή για σύσταση νομοπαρασκευαστικής επιτροπής προκειμένου να επεξεργαστεί σχετικό νομοσχέδιο. Η Αρχή θα ενημερώσει σχετικά και τον νέο υπουργό.
– Τελικά, ο Ελληνας «κάνει καλά» που είναι καχύποπτος με τις επικοινωνίες;
– Με τα μέτρα που λαμβάνονται σε επίπεδο παρόχου και με τα μέτρα που θα πρέπει να λαμβάνονται από τον κάθε χρήστη, περιορίζονται σημαντικά οι κίνδυνοι όσον αφορά την παραβίαση του απορρήτου των επικοινωνιών. Πέραν αυτού, οι σύγχρονες επικοινωνίες αποτελούν σημαντικό αγαθό και ο Ελληνας πολίτης θα ζημιωθεί σημαντικά αν περιορίσει τη χρήση τους.