«Οταν ακούτε πομπώδεις εκφράσεις, όπως «η σύνδεση της έρευνας με την παραγωγή», στο σημείο αυτό εγκυμονεί η απάτη. Οι αρμόδιοι διαχειρίζονται, συνήθως, την άγνοια και την αδυναμία της ελληνικής κοινωνίας με βαρύγδουπη υπευθυνότητα». Ο συνομιλητής, καθηγητής Πανεπιστημίου και ερευνητής, με πολλές περγαμηνές και θητεία στο εξωτερικό. Η συζήτηση διαρκεί ώρα και ξεκινάει από τα στοιχειώδη, όπως την έννοια της «βασικής έρευνας»: κίνητρο είναι μόνο η περιέργεια του επιστήμονα και η αποδοχή των ομοίων του.
– «Πολυτελής» συνθήκη. Πόσο μπορεί να την υποστηρίξει μια ταλαιπωρημένη οικονομία;
– Είναι «πολυτέλεια», αλλά όποιος γνωρίζει μπορεί να καταλάβει ότι αποδίδει μακροπρόθεσμα. Γι’ αυτό και η έρευνα ακμάζει σε χώρες ανεπτυγμένεςu0387 με παιδεία και παράδοση. Δεν είναι μόνο θέμα οικονομικό. Νομίζω ότι η έρευνα είναι ξένο «σώμα» στην ελληνική κοινωνική κουλτούρα.
– Τι εννοείτε;
– Κοιτάξτε, για παράδειγμα, χώρες όπως η Γαλλία, η Αγγλία, η Αμερική. Μπορούν να αντέξουν αυτήν την «σπατάλη» και το κάνουν γιατί υπολογίζουν ακριβώς σε αυτά τα μακροπρόθεσμα οφέλη. Η έρευνα δεν δημιουργεί θέσεις εργασίας από τη μια στιγμή στην άλλη. Παρόμοιες επιλογές υποστηρίζουν κράτη που ηγεμονεύουν στην παιδεία και στον πολιτισμό.
– Η Ελλάδα, σύμφωνα με την εμπειρία σας, στηρίζει ή όχι την έρευνα;
– Δίνει χρήματα, στο μέτρο των δυνατοτήτων της. Απορροφώνται, όμως, με λάθος τρόπο και με άξονα τις πολιτικές σκοπιμότητες. Και, βέβαια, δεν ενισχύει τη βασική έρευνα. Στο μυαλό των αρμοδίων υπάρχει πάντα η επιχειρηματική λογική της «απόδοσης». Γι’ αυτό επιμένω στην έλλειψη ερευνητικής κουλτούρας. Αμεσο αποτέλεσμα ίσον άμεση εξαπάτηση.
– Η προβολή των επιτευγμάτων της έρευνας βοηθάει στη δημιουργία της «κουλτούρας» που επικαλείστε;
– Εξαρτάται. Γιατί από τα ελληνικά ΜΜΕ προβάλλονται συνήθως «φαντασμαγορικές» ανακαλύψεις που ύστερα από λίγο καιρό ξεχνιούνται και δεν έχουν κανένα αντίκρισμα. Φοβάμαι ότι είναι σύμπτωμα επαρχιωτισμού, παρά ενδιαφέροντος. Η έρευνα δεν είναι χώρος ανεξάρτητος από την πανεπιστημιακή γνώση. Εκεί που ενισχύεται η έφεση του ανθρώπου, όχι για το πτυχίο και την επαγγελματική αποκατάσταση, αλλά για τη γνώση, τη μάθηση.
Η επιστημονική έρευνα στην Ελλάδα είναι, άραγε, όρος μόνο για πολιτική εκμετάλλευση και μακροσκελείς επιστολές όταν αμφισβητούνται οι «καλύτερες προθέσεις»; «Ο τακτικός προϋπολογισμός του Δημόκριτου επαρκεί ίσα ίσα για τους μισθούς και για τα λειτουργικά έξοδα», είχε διαμαρτυρηθεί, στο θέμα που δημοσίευσε η «Κ» πριν από ένα μήνα, ο αιρετός εκπρόσωπος των ερευνητών στο Δ.Σ. Απάντηση επ’ αυτού δεν περιλαμβάνεται στην επιστολή του γενικού γραμματέα. Αλλά δεν είναι απαραίτητο. Οταν ο οικονομικός στραγγαλισμός αφορά ερευνητικά κέντρα, απαντήσεις δεν υπάρχουν. Μόνο εξαγγελίες.