Ο Κοστέλ είναι Ρουμάνος. Κάπου από τα Καρπάθια. Δεν μπόρεσε να μου δώσει να καταλάβω από πού ακριβώς, γιατί δεν μιλάει ελληνικά. Δεν του είναι άλλωστε αναγκαία για να επικοινωνεί με τα γίδια.
Οπως αντιλαμβάνεστε, ο Κοστέλ, Κώστας επι το ελληνικόν, είναι βοσκός. Τον συνάντησα στον Γράμμο, κοντά στο χωριό Κοτύλη, να σαλαγάει ένα κοπάδι από χίλια περίπου γίδια. Στο ένα χέρι κρατούσε την γκλίτσα και στο άλλο το κινητό καρτοτηλέφωνο, αξεσουάρ απαραίτητα για να κατευθύνει τα ζωντανά και να επικοινωνεί από τις βουνοκορφές της δυτικής Μακεδονίας με τους δικούς του, πίσω στο πατρίδα. Μέσες άκρες, μου έδωσε να καταλάβω ότι έχει δύο χρόνια στον Γράμμο και είναι ευχαριστημένος από τη δουλειά που κάνει.
Καθόλου εύκολο
Ο Κοστέλ είναι ένας από τους χιλιάδες αλλοδαπούς στην Ελλάδα οι οποίοι απασχολούνται στη φύλαξη κοπαδιών αιγοπροβάτων και βοοειδών, κυρίως στις ορεινές περιοχές. Καλύπτουν ένα μεγάλο κενό το οποίο έχει προκαλέσει η αποστροφή των Ελλήνων στη ζωή που επιτάσσει η κτηνοτροφία και έχει ως αποτέλεσμα να μην ασκούν πλέον το επάγγελμα του βοσκού. Αλβανοί, Βούλγαροι, Ρουμάνοι, Πακιστανοί, ακόμη και Ιρανοί, πιάνουν γκλίτσα και ανεβαίνουν στα βουνά για να φυλάξουν πρόβατα, γίδια και αγελάδες, αφού ο «Ελληνας τσομπάνης» είναι είδος προς αφανισμό.
«Σπάνια θα βρεις ελληνικό κοπάδι σήμερα που να μην έχει ένα ή και δύο ξένους για να το προσέχουν. Η παλιά παραδοσιακή οικογενειακή επιχείρηση, όπου απασχολούνταν όλα τα μέλη της με τα ζώα, έχει τελειώσει», λέει ο προέδρος της Πανελλήνιας Ενωσης Κτηνοτρόφων κ. Δημήτρης Καμπούρης. «Οι νέοι δεν θέλουν ούτε να ακούσουν για κτηνοτροφία, προτιμούν να γίνουν σερβιτόροι παρά να ασχοληθούν με τα ζώα παρότι αν τα προσέξεις αφήνουν ένα σχετικά καλό εισόδημα», προσθέτει.
Η αλήθεια είναι πως η ζωή στην ορεινή ύπαιθρο δεν είναι καθόλου εύκολη για τους νέους ανθρώπους, πολύ περισσότερο όταν πρέπει να ασχολούνται με τη νομαδική κτηνοτροφία, που επιβάλλει μετακινήσεις σε βουνά και χειμαδιά. Η χοντρή μάλλινη κάπα, η παραδοσιακή στάνη με τα μαντριά, το άρμεγμα στη στρούγκα, τα ξενύχτια στον σκάρο, κάθε άλλο παρά ελκυστικά είναι για τους περισσσότερους εξ αυτών που με την πρώτη ευκαιρία παίρνουν των «ομματιών τους», αναζητώντας καλύτερη τύχη στα μεγάλα αστικά κέντρα. Τρέμουν στην ιδέα ότι θα περάσουν τα καλύτερά τους χρόνια σε κάποιον ορεινό όγκο, μακριά απο στοιχειώδεις κοινωνικές δραστηριότητες και αδυνατώντας να δημιουργήσουν οικογένειες, αφού σπάνια θα βρεθούν νέες κοπέλες που θα παντρευτούν τσομπάνη και θα καθηλωθούν σε ένα απόμακρο και απομονωμένο χωριό της Πίνδου, της Ροδόπης ή των Αγράφων.
Γραφειοκρατία
Με δεδομένο ότι το επάγγελμα του τσομπάνη έχει περιέλθει στα αζήτητα, όσοι επιμένουν να εκτρέφουν κοπάδια -υπολογίζονται γύρω στις 130.000 οικογένειες- καταφεύγουν στη νόμιμη ή και παράνομη εισαγωγή από όμορες χώρες ή και όταν πρόκειται για στάβλους ακόμη και απο το Πακιστάν ή το Μπαγκαλαντές.
«Τους φέρνουμε κυρίως με προσκλήσεις για έξι μήνες ή για ένα χρόνο, από γειτονικές χώρες συνήθως, όμως οι γραφειοκρατικές διαδικασίες καθυστερούν πολύ την έλευσή τους και έτσι πολλοί περνούν κρυφά τα σύνορα και δουλεύουν παράνομα».
Μεταξύ των αιτημάτων αιχμής των κτηνοτρόφων που έκλεισαν τη Δευτέρα τα Τέμπη ήταν και η νομιμοποίηση όλων των αλλοδαπών βοσκών που εργάζονται χωρίς «χαρτιά» στις κτηνοτροφικές μονάδες. «Ζητάμε απο τις αρχές να δείξουν κατανόηση, ανοχή, αντί να κάνουν επιχειρήσεις «σκούπα» στις στάνες και τα μαντριά και να τους μαζεύουν. Οι άνθρωποι αυτοί δουλεύουν όλο το εικοσιτατράωρο, είναι σαν να βρίσκονται σε αγροτικές φυλακές. Ας τους αφήσουν να προσφέρουν. Αν τους απελάσουν, μένουμε χωρίς φύλακες στα κοπάδια και θα τα φάνε οι λύκοι. Οι δικοί μας δεν ενδιαφέρονται. Δεν βρίσκουμε Ελληνα βοσκό ούτε για μια ώρα ανάγκης…».
Μισθός 700 – 800 ευρώ
Και πόσο αποτιμάται η εικοσιτετράωρη προσφορά στις «αγροτικές φυλακές» του Ταϋγέτου, της Γκιώνας, του Γράμμου, της Οσσας. κλπ.; «Ο μισθός κυμαίνεται από εφτακόσια έως οχτακόσια ευρώ, συν φαγητό και κατάλυμα» εξηγεί ο πρόεδρος της Πανελλήνιας Ενωσης Κτηνοτρόφων και στην ερώτηση για το αν ανταποκρίνονται στα καθήκοντά τους, απαντά: «Οι Αλβανοί μαθαίνουν πολύ εύκολα τη δουλειά. Τι να κάνουμε, από τους δικούς μας δεν δέχεται κανένας να φυλάξει κοπάδι…».