Η δασοπροστασία στο εξωτερικό αποτελεί «επιστήμη», όπως αποδεικνύεται στην έρευνα της «Κ». Η προστασία του δάσους δεν ανήκει στο κράτος και τους φορείς του, αλλά είναι μέλημα όλων – ακόμα και των παιδιών! Στις περισσότερες δυτικές χώρες υφίσταται ένα εκτεταμένο δίκτυο εθελοντών δασοπυροσβεστών, στους οποίους παρέχεται πλήρης εκπαίδευση και ασφάλιση, κάποιες φορές και μπόνους. Οι άνθρωποι αυτοί, που συχνά κάνουν ακόμα και δύο φορές την εβδομάδα 8ωρη βάρδια στους πυροσβεστικούς σταθμούς, θεωρούνται ισότιμοι των επαγγελματιών και τους παρέχεται πλήρης εξοπλισμός. Σε χώρες μεγάλες και αχανείς, όπως οι ΗΠΑ, ο Καναδάς και η Αυστραλία, η δασοπυρόσβεση στηρίζεται εν πολλοίς στους εθελοντές, που άλλοτε αγγίζουν το 70% του συνολικού δυναμικού και άλλοτε υπερτερούν αριθμητικά των επαγγελματιών. Το κύμα του εθελοντισμού, όπως φαίνεται, έχει πολύ βαθιές ρίζες, καθώς σε πολλές χώρες λειτουργούν «Πυροσβεστικές Ακαδημίες» για παιδιά και εφήβους. Μια πολύ αυστηρή νομοθεσία, που απαγορεύει διά ροπάλου την ανοικοδόμηση στις πυρόπληκτες περιοχές, βρίσκεται σε ισχύ. Η γη χωρίζεται αυστηρά σε δασική, αγροτική και οικιστική. Για όποιον δεν σέβεται τη χρήση γης, όπως μας είπε ένας Γερμανός αξιωματούχος, υπάρχει μόνο μια οδός: η κατεδάφιση.
Ηνωμένες Πολιτείες. Οι εθελοντές δασοπυροσβέστες αποτελούν το 72% του συνολικού δυναμικού της χώρας. Από τους 30.635 πυροσβεστικούς σταθμούς οι 21.449 εξυπηρετούνται από εθελοντές. Ισως τα νούμερα να ηχούν σε εμάς εξωπραγματικά, ωστόσο στον επίσημο ιστότοπο με απογοήτευση διαπιστώνεται ότι έχει σημειωθεί μείωση της προσέλευσης από το 1984 της τάξεως του 8%. Στην Καλιφόρνια, περιοχή εξαιρετικά ευάλωτη στις πυρκαγιές, από το 1980 η πολιτεία ενέτεινε τις προσπάθειες για τη στράτευση εθελοντών, οργανώνοντας καμπάνιες ενημέρωσης και επενδύοντας μεγάλα ποσά στον σκοπό αυτόν. Σήμερα, εργάζονται εθελοντικά 2.500 άτομα προσφέροντας 60.000 ώρες άμισθης, αλλά αποτελεσματικής, εργασίας.
Καναδάς. «Στον Καναδά, σε αντίθεση με την Ελλάδα, τα δάση καίγονται πιο δύσκολα, καθώς δεν αποτελούνται από πεύκα. Οι πυρκαγιές, όμως, διαρκούν περισσότερες μέρες», εξηγεί στην «Κ» ο κ. Μάκης Τσιουγκρής, ο Ελληνοκαναδός πρόεδρος της Πανελλήνιας Ενωσης Εθελοντών Πυροσβεστικού Σώματος. Ο εθελοντισμός είναι βαθιά ριζωμένος στην καναδική κουλτούρα, άλλωστε η μύηση ξεκινάει πολύ νωρίς – ήδη από το δημοτικό. Στα 16 οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να παρακολουθήσουν μαθήματα στην Πυροσβεστική Ακαδημία. «Η εκπαίδευση, ωστόσο, συνεχίζεται διά βίου». Η αναλογία επαγγελματιών πυροσβεστών και εθελοντών είναι 1 προς 2. Οι βάρδιες είναι 8ωρες ή 24ωρες ανάλογα με τον βαθμό επικινδυνότητας της περιοχής και οι εθελοντές δίνουν το «παρών» κάθε εβδομάδα. «Μόλις δοθεί το σήμα από το μπίπερ, οφείλουν να εμφανιστούν στον σταθμό ή στο συμβάν το συντομότερο δυνατό, ο εξοπλισμός είναι πάντοτε μέσα στο αυτοκίνητο», προσθέτει ο κ. Τσιουγκρής. «Ο εργοδότης είναι περήφανος, όταν απασχολεί έναν εθελοντή πυροσβέστη», επισημαίνει ο κ. Τσιουγκρής «και επιπλέον αποζημιώνεται»
Γερμανία. Η χώρα αποτελεί το φωτεινό παράδειγμα, έχοντας πολλαπλάσιους εθελοντές δασοπυροσβέστες (1.300.000) έναντι των 27.600 μονίμων και 260.000 παιδιά και εφήβους στις «Πυροσβεστικές Νεολαίες». «Κάθε βδομάδα κάνουμε ένα τρίωρο μάθημα στα παιδιά, για το πώς να αντιμετωπίζουν τη φωτιά», εξηγεί στην «Κ» ο Rupert Saller από την εθελοντική ομάδα του Μονάχου. «Το βλέπουν σαν παιχνίδι και έρχονται με χαρά», τονίζει. Από τα 16 και μέχρι να ενηλικιωθούν οι έφηβοι μπορούν να παραβρεθούν σε κατάσβεση, χωρίς βέβαια ενεργό δράση. Στο διάστημα αυτό λαμβάνουν εκπαίδευση 300 ωρών, θεωρητική και πρακτική.
Το καθεστώς των γερμανικών δασών είναι μεικτό, δημόσιο (30%), ιδιωτικό (40%) ή δημοτικό (30%). «Ωστόσο, επιτρέπεται σε όλους να χαρούν το δάσος: να περπατήσουν, να κάνουν ποδήλατο ή βόλτα το μωρό τους στο καροτσάκι», διευκρινίζει ο κ. Peter Lohner από το υπουργείο Εσωτερικών. Κοντά στις μεγάλες πόλεις οι είσοδοι κλειδώνουν για να αποκλείουν τα αυτοκίνητα, ενώ στις περιοχές που θεωρούνται «υποψήφιες» για πυρκαγιά, είναι ενεργοποιημένο το Fire Watch.
Γαλλία. Και εδώ οι εθελοντές δασοπυροσβέστες (275.000) υπερτερούν των επαγγελματιών (35.172). «Στο δημοτικό γίνονται μαθήματα που μαθαίνουν στα παιδιά πώς να συμπεριφέρονται στον δρόμο, τον ΚΟΚ, περνούν τις εξετάσεις για το δίπλωμα ποδηλάτου», περιγράφει στην «Κ» ο κ. Αλέξανδρος Ζαφειρίου, εθελοντής πυροσβέστης στην Ελλάδα, αλλά μεγαλωμένος στη Γαλλία. «Από τα 12 οι δραστηριότητες γίνονται πιο ενδιαφέρουσες: μαθαίνουμε να παρέχουμε πρώτες βοήθειες, πηγαίνουμε για τρέξιμο, δενδροφυτεύσεις – είναι ένα είδος προσκοπισμού», συμπληρώνει. Στα 16 διαλέγεις κατεύθυνση – είτε πυρόσβεση είτε διάσωση και παραϊατρικά. «Η εκπαίδευση γίνεται στη Σχολή Πυρόσβεσης και διαρκεί από 6 μήνες έως 2 χρόνια, Σαββατοκύριακα και απογεύματα». Στους εθελοντές παρέχονται όλα τα μέσα προσωπικής προστασίας, τη στιγμή που στη χώρα μας «στην καλύτερη περίπτωση» τους δίnεται μόνο η στολή. «Στη Γαλλία τα οχήματα που μπαίνουν στη φωτιά είναι εξειδικευμένα, γι’ αυτό και δεν καίγονται όπως συμβαίνει εδώ», επισημαίνει ο κ. Ζαφειρίου. Εν ανάγκh το όχημα μεταφέρεται και στις ράγες του τρένου. «Το minimum της αποστολής περιλαμβάνει 4 πυροσβεστικά οχήματα με 2 έως 6 τόνους νερό, τα οποία συνοδεύονται από ένα όχημα συντονισμού». Οι Γάλλοι εθελοντές, όταν συμμετέχουν σε αντιμετώπιση σοβαρού συμβάντος επιβραβεύonται με μπόνους μέχρι 70 ευρώ. Ο κ. Ζαφειρίου νιώθει τυχερός που έκανε την εκπαίδευση στη Γαλλία. «Εδώ η Πυροσβεστική, που έχει και τα αρτιότερα μέσα για εκπαίδευση, παρέχει στους εθελοντές 75 ώρες εκπαίδευσης, που είναι μόνο η στοιχειώδης».
Ελβετία. Εξίσου αυστηρή νομοθεσία σχετικά με τη χρήση γης έχει και η ευνομούμενη Ελβετία, η οποία δοκιμάζεται συχνά από πυρκαγιές. «Φέτος και το 2003 πολλά κρατίδια απαγόρευσαν οποιαδήποτε καύση, ακόμα και το μπάρμπεκιου!», λέει στην «Κ» ο κ. Michael Reinhard από το υπουργείο Περιβάλλοντος. Οι δασικές εκτάσεις στην Ελβετία μπορούν μόνο να αυξηθούν: όταν μια περιοχή δεν καλλιεργείται πια, παύει να θεωρείται αγροτική, μετονομάζεται δασική!!
Αυστρία. Και η Αυστρία ακολουθεί το «ευρωπαϊκό» πρότυπο με 4.527 εθελοντικά πυροσβεστικά σώματα, έναντι 6 επαγγελματικών που βρίσκονται στις μεγάλες πόλεις. Αντίστοιχα υπάρχουν και οι «πυροσβεστικές νεολαίες» για παιδιά 10 – 16 ετών. «Συνολικά η Αυστρία χωρίζεται σε δασική, οικιστική και ημιδασική γη» εξηγεί ο κ. Gustav Fischer από το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης.
Ολλανδία. Οι εθελοντές αντιπροσωπεύουν το 80% των πυροσβεστών και λαμβάνουν την ίδια ακριβώς εκπαίδευση με τους επαγγελματίες.
Ιταλία. Ο όγκος των εθελοντών είναι τεράστιος. «Ξεκινούν στα 16 συμμετέχοντας σε μια από τις πολλές ομάδες πολιτικής προστασίας που υπάρχουν και στα 18 καλούνται να διαλέξουν κατεύθυνση», σημειώνει ο κ. Ζαφειρίου. Η οργάνωση γίνεται σε τοπικό επίπεδο, δήμου ή νομαρχίας.
Απαξίωση και απογοήτευση
«Ακόμα θυμάμαι τον ενθουσιασμό μου, όταν έκλεισα τα 11 και θα έπαιρνα μέρος στην πρώτη εκπαίδευσή μου σε πεδίο», θυμάται ο 30χρονος σήμερα Ανδρέας Γεωργακόπουλος, που μεγάλωσε στη Νέα Νότια Ουαλλία της Αυστραλίας, πολιτεία με 76.000 εθελοντές πυροσβέστες. «Παρακολουθούσαμε προγράμματα εγκεκριμένα από παιδαγωγούς, όπου μαθαίναμε τους τρόπους διάσωσης σε σεισμό και φωτιά, στην αρχή θεωρητικά». Από τα 11 οργανώνονται τρεις με τέσσερις φορές τον χρόνο ασκήσεις με συμμετοχή των τοπικών πυροσβεστικών δυνάμεων και τα παιδιά καλούνται να σβήνουν μια εικονική φωτιά. Φυσικά, ο Ανδρέας ονειρευόταν να γίνει πυροσβέστης. «Στα 16, όμως, που θα εντασσόμουν κανονικά στο σώμα και θα έπαιρνα τον βαθμό του δόκιμου, επιστρέψαμε στην Ελλάδα». Ο ενθουσιασμένος έφηβος προσγειώνεται ανώμαλα στην ελληνική πραγματικότητα. «Οταν εμφανίστηκα με τη στολή μου σε μια εθελοντική ομάδα με κοιτούσαν παράξενα, εκείνοι φορούσαν σορτσάκια και σαγιονάρες!», θυμάται. «Τότε οι εθελοντές ήταν οι »μπάτσοι του βουνού» που έδιωχναν τον κόσμο». Οι απογοητεύσεις ακολουθούσαν η μία την άλλη: απαξίωση, χειραγώγηση ομάδων από τοπικούς παράγοντες, έλλειψη οργάνωσης. «Στην Αυστραλία δεν νοείται να φύγει όχημα με λιγότερο από 6 άτομα, εδώ τα 2 είναι ο κανόνας».