Μία ακόμα καταδίκη από το ευρωδικαστήριο για τις «λαμπρές» επιδόσεις της Ελλάδας στην προστασία του περιβάλλοντος έρχεται μεθαύριο Πέμπτη. Αυτή τη φορά για ένα σημαντικό πρόβλημα, με τεράστιες διαστάσεις όχι μόνο για το περιβάλλον, αλλά και τη δημόσια υγεία: τη διαχείριση των επικίνδυνων αποβλήτων. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει προτείνει την καταδίκη της χώρας μας, κρίνοντας ότι η μακροχρόνια αποθήκευση 600.000 τόνων επικίνδυνων αποβλήτων σε ακατάλληλες συνθήκες αποτελεί μια «ωρολογιακή βόμβα». Και υπέδειξε σημαντικά κενά στην εφαρμογή της κοινοτικής νομοθεσίας.
Τα «ιστορικά»
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρέπεμψε τη χώρα στο Ευρωδικαστήριο, κρίνοντας ότι ο εθνικός σχεδιασμός για τη διαχείριση επικίνδυνων αποβλήτων (ΚΥΑ 8668/28.2.2007) παραμένει εν πολλοίς «στα χαρτιά». Στην αλληλογραφία της με το ΥΠΕΧΩΔΕ, η Επιτροπή εστίασε στο ζήτημα των λεγόμενων «ιστορικών» αποβλήτων, δηλαδή των 600.000 τόνων (και πλέον) που βρίσκονται προσωρινά αποθηκευμένοι επί δεκαετίες στους χώρους εργοστασίων και βιομηχανιών. «Η Επιτροπή διαπιστώνει ότι τόσο για τα «ιστορικά» απόβλητα όσο και για τα απόβλητα τα οποία παρήχθησαν το 2004, η κύρια μέθοδος διαχείρισης που χρησιμοποιείται είναι αυτή της «προσωρινής» εναποθήκευσης, της οποίας όμως η διάρκεια είναι εντέλει μόνιμη. Αυτό σημαίνει ότι οι χώροι «προσωρινής» εναποθήκευσης αποτελούν χώρους υγειονομικής ταφής και επομένως πρέπει να πληρούν τις σχετικές προδιαγραφές και να αποκατασταθούν», σημειώνει η Επιτροπή.
Ανεπαρκής
Η Επιτροπή απορρίπτει τις βασικές αρχές του σχεδιασμού του ΥΠΕΧΩΔΕ για τα επικίνδυνα απόβλητα, σημειώνοντας ότι δεν διασφαλίζει επαρκώς την προστασία της δημόσιας υγείας και του περιβάλλοντος. «Οι ελληνικές αρχές, αποδεχόμενες την προσωρινή εναποθήκευση των επικίνδυνων αποβλήτων σε κατάλληλα διαμορφωμένους χώρους ή σε ρυπασμένους χώρους (με βάση τον νέο σχεδιασμό), δεν διασφαλίζουν την κατάλληλη διάθεση των επικίνδυνων αποβλήτων. Οι ελληνικές αρχές ανανεώνουν τις άδειες «προσωρινής αποθήκευσης» των επικίνδυνων αποβλήτων στις εγκαταστάσεις των παραγωγών τους και ενδεχομένως επιβάλλουν πρόστιμα, χωρίς να προβούν στη λήψη μέτρων για την ασφαλή τελική διάθεση των επικίνδυνων αποβλήτων. Αξίζει επίσης να σημειωθεί ότι η νομοθεσία δεν απαιτεί απόφαση έγκρισης περιβαλλοντικών όρων για τα προσωρινώς αποθηκευμένα απόβλητα», σημειώνει. «Ελλείψει δημιουργίας και λειτουργίας ενός ολοκληρωμένου και κατάλληλου δικτύου εγκαταστάσεων διάθεσης των επικίνδυνων αποβλήτων και ελλείψει ενός κατάλληλου σχεδιασμού διαχείρισης, δεν είναι δυνατό να εξασφαλιστεί ότι οι εργασίες διάθεσης των αποβλήτων θα πραγματοποιούνται με τρόπο που δεν θέτει σε κίνδυνο την υγεία του ανθρώπου ή το περιβάλλον».
Η Επιτροπή ζητεί, μεταξύ άλλων, από την Ελλάδα να υποδείξει σε χάρτη τις ακριβείς θέσεις όπου θα δημιουργηθούν χώροι διάθεσης επικίνδυνων αποβλήτων. Υποχρέωση που έως τώρα η χώρα προσπαθεί να αποφύγει ως «καυτή πατάτα», φοβούμενη φυσικά τις τοπικές αντιδράσεις και το πολιτικό κόστος. Στην αλληλογραφία του, ωστόσο, με την Επιτροπή το ΥΠΕΧΩΔΕ υπέδειξε συγκεκριμένους χώρους: στο Μελετάνι, στον Ασπρόπυργο και στη ΒΙΟΠΑ «Χαμομύλου» στην Αττική, στη Μεγαλόπολη Αρκαδίας, στη ΒΙΠΑ Θέρμης και στους λιμένες Πατρών, Χανίων και Ηρακλείου Κρήτης.
Η διαδικασία της παραπομπής ξεκίνησε στις 21/03/2005 με την αποστολή προειδοποιητικής επιστολής. Η Ελλάδα απάντησε λίγους μήνες αργότερα, ωστόσο η απάντησή της δεν κρίθηκε ικανοποιητική και έτσι η Επιτροπή αποφάσισε στις 13/12/2005 να στείλει αιτιολογημένη γνώμη. Η απάντηση των ελληνικών αρχών έφτασε με μεγάλη καθυστέρηση στις 04/05/2007 – και αποφασίστηκε η δικαστική παραπομπή. Σε περίπτωση καταδίκης της χώρας, που είναι και το πλέον πιθανό ενδεχόμενο, ξεκινά η διαδικασία δεύτερης παραπομπής, που οδηγεί στην επιβολή δυσθεώρητων προστίμων.