Δραστικές παρεμβάσεις αστικού σχεδιασμού μπορούν να έχουν συνολική επίδραση στο μέλλον μιας μητρόπολης, όπως δείχνουν τα παραδείγματα του Μπιλμπάο με το μουσείο Γκουγκενχάιμ και της Βαρκελώνης με τις ολυμπιακές εγκαταστάσεις. Για παράδειγμα, η ΔΕΘ, που ασφυκτιά στο κέντρο της πόλης, δημιουργεί μιαν αντίστοιχη μοναδική ευκαιρία για τη Θεσσαλονίκη. Δυστυχώς, η πρόταση που προωθείται δεν βασίζεται σε τεκμηριωμένη επιστημονική διερεύνηση, αλλά σε στενά πολιτικά κριτήρια για να ενισχύσει την όντως αδικημένη δυτική περιφέρεια, με την υπόθεση ότι το εκθεσιακό κέντρο θα λειτουργήσει ως καταλύτης. Η φθίνουσα πορεία των τελευταίων χρόνων δείχνει αντίθετα ότι η έκθεση είναι εκείνη που πρέπει να υποστηριχθεί από μία σωστή χωροθέτηση.
Η ευρωπαϊκή και η παγκόσμια εμπειρία δείχνουν τις κατευθύνσεις. Τα νέα εκθεσιακά κέντρα χωροθετούνται κοντά σε αεροδρόμια, εμπορικά κέντρα και χώρους ψυχαγωγίας. Επιπλέον, η αξιοποίηση του υδάτινου μετώπου που χαρακτηρίζει τη Θεσσαλονίκη είναι μία προτεραιότητα που δοκιμάστηκε με επιτυχία σε περιπτώσεις όπως η Σαραγόσα -που έτσι κέρδισε την Expo 2008-, η Λισσαβώνα και το Λονδίνο.
Μία συνολική πρόταση διπλής αναβάθμισης της κεντρικής περιοχής και της περιοχής εγκατάστασης με την ευκαιρία της μεταφοράς της ΔΕΘ δεν αξιολογήθηκε ουσιαστικά από τους αρμόδιους θεσμικούς φορείς. Δυστυχώς, οι αρνητικές εμπειρίες από ανάλογες περιπτώσεις έργων της Θεσσαλονίκης δεν αφήνουν μεγάλα περιθώρια αισιοδοξίας. Είναι γεγονός ότι η υλοποίηση σημαντικών έργων αστικού σχεδιασμού και ανάπτυξης προϋποθέτει την ύπαρξη κεντρικής και τοπικής εξουσίας ικανής να εκτιμά και να υλοποιεί καθοριστικές επιλογές. Σε αντίθετη περίπτωση, η Θεσσαλονίκη θα μείνει χωρίς πραγματική Διεθνή Εκθεση, καθώς είτε αυτή θα παραμείνει εγκλωβισμένη χωρίς δυνατότητα εκσυγχρονισμού είτε θα απομονωθεί σε μία νησίδα της βορειοδυτικής περιφέρειας που δεν προσφέρει την απαραίτητη συνεργία, αναπαράγοντας έναν κρατικοδίαιτο τοπικό θεσμό χωρίς όραμα, εμβέλεια και ακτινοβολία.
* Ο κ. Νίκος Καλογήρου είναι καθηγητής στο Τμήμα Αρχιτεκτόνων και πρόεδρος του Τμήματος Μηχανικών Χωροταξίας και Ανάπτυξης της Π.Σ. του ΑΠΘ.