Μάχη για τη ζωή δίνει η Πάρνηθα, εκπέμποντας μήνυμα ελπίδας και δείχνοντας το δρόμο για τα άμεσα μέτρα που απαιτούνται στις περιοχές που κάηκαν από τις καταστροφικές πυρκαγιές στη Βορειοανατολική Αττική. Δύσκολο στοίχημα παραμένει όμως ακόμα η αναγέννηση του σπάνιου ελατοδάσους, καθώς χιλιάδες καμένα στρέμματα στις βραχώδεις πλαγιές του βουνού έχουν αφεθεί στη μοίρα τους.
Η φύση ξαναχαμογελά στον επισκέπτη της Πάρνηθας, είτε μέσα από τα μάτια ενός κόκκινου ελαφιού, είτε μέσα από τα λιλιπούτεια φυτά που πασχίζουν να ριζώσουν στο χώμα και να υψωθούν σε έλατα ή πεύκα σε μερικά χρόνια. Μην φανταστείτε ότι η εικόνα της καταστροφής του 2007, όταν μια μικρή φωτιά στα Δερβενοχώρια πάτησε πάνω στην εγκληματική ανεπάρκεια του κρατικού μηχανισμού και έκαψε το βουνό, έχει αλλάξει ριζικά. Η ράχη της Πάρνηθας παραμένει ακόμα κατάμαυρη. Λίγα είναι τα τμήματα από τις καμένες περιοχές που έχουν ξαναπρασινίσει, κυρίως στο βορρά και λόγω φυσικής αναδάσωσης από κουμαριές και άλλα χαμηλού ύψους φυτά. Η «μάχη της Πάρνηθας», ειδικά για την αναγέννηση του ελατοδάσους, θα διαρκέσει δεκαετίες. Ωστόσο, η δίχρονη προσπάθεια ήδη δίνει χρήσιμα συμπεράσματα για αξιοποίηση και στις περιοχές που κάηκαν φέτος στη Βορειοανατολική Αττική.
«Στην Πάρνηθα υπήρχε πολύ μεγάλη κινητοποίηση, καθώς το σοκ από την καταστροφή του Εθνικού Δρυμού και τις ευθύνες της Πολιτείας και της κυβέρνησης ήταν μεγάλο», λέει στην «Κ» ο κ. Ηλίας Αποστολίδης, δασολόγος και πρώην μέλος του Δ.Σ. του ΓΕΩΤ.Ε.Ε. (Γεωτεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδος).
Αντιδιαβρωτικά έργα
«Το κρίσιμο θέμα αμέσως μετά μια πυρκαγιά είναι τα αντιδιαβρωτικά έργα, με στόχο τη συγκράτηση του χώματος, το οποίο παρασύρεται από τις βροχές και τις πλημμύρες. Πάνω από 500 άτομα άρχισαν αμέσως μετά τη φωτιά να κάνουν τα κορμοδέματα, έτσι ώστε να κρατιέται το χώμα και τα φερτά υλικά και να αποφεύγονται οι πλημμύρες χαμηλότερα». Πραγματικά, η εικόνα των καμένων στην Πάρνηθα είναι εντυπωσιακή καθώς σχεδόν όλες οι πλαγιές είναι «δεμένες», όπως ένας τραυματίας.
«Χρειάστηκαν τέσσερις μήνες εντατικής δουλειάς των συνεργείων για να προλάβουν τις βροχές», θυμάται ο Χρήστος, φύλακας του Φορέα Διαχείρισης του Εθνικού Δρυμού Πάρνηθας, που μας συνόδευσε στο βουνό.
Σύμφωνα με τον επίσημο απολογισμό του Φορέα για τη διετία, κατασκευάστηκαν, σε έκταση περίπου 28.000 στρεμμάτων, 1.784.380,37 μέτρα (ή 63,99 μέτρα ανά στρέμμα) κορμοδέματα και κλαδοπλέγματα, καθώς και 4.045,51 τετραγωνικά μέτρα ξυλοφράγματα. Οι ποσότητες αυτές εκτιμούνται ως επαρκείς. «Η εκτίμηση αυτή αποδείχθηκε στην πράξη, καθώς τα αντιδιαβρωτικά μέτρα κατάφεραν να συγκρατήσουν τα φερτά υλικά σε τέτοιο βαθμό που δεν προσχώθηκαν όλα τα αντιπλημμυρικά έργα», λέει στην «Κ» ο κ. Δημήτρης Σπαθής, πρόεδρος του Φορέα Διαχείρισης Εθνικού Δρυμού Πάρνηθας.
Αντιπλημμυρικά
Ιδιαίτερο βάρος δόθηκε και στην κατασκευή αντιπλημμυρικών έργων στις λεκάνες απορροής της Πάρνηθας, όπου τοποθετήθηκαν 44 λιθοπλήρωτα συρματοκιβώτια (σαρζανέτ), ώστε να μειωθούν τα πλημμυρικά φαινόμενα στα κατάντι. Σύμφωνα με τον Φορέα, ο σκοπός εκπληρώθηκε επιτυχώς και φαίνεται ότι έτσι είναι. Επισκεφθήκαμε το ρέμα της Χούνης στους Θρακομακεδόνες και είδαμε τα σαρζανέτ σε καλή κατάσταση, χωρίς να έχουν σκεπαστεί από φερτά υλικά.
Τι θα μπορούσε να γίνει στα φετινά καμένα της Αττικής για αντιδιαβρωτική και αντιπλημμυρική προστασία; Σύμφωνα με τις οδηγίες των επιστημόνων η Πολιτεία πρέπει να δράσει γρήγορα, ήδη υπάρχει καθυστέρηση, ανεξάρτητα από την προκήρυξη εκλογών. Η Πάρνηθα βέβαια είχε ένα συγκριτικό πλεονέκτημα. Το γεγονός ότι εποπτεύεται από Ενιαίο Φορέα Διαχείρισης και αποτελεί δημόσια περιουσία έδινε τη δυνατότητα αποφασιστικών και συντονισμένων παρεμβάσεων. Στη Βορειοανατολική Αττική τα πράγματα είναι πιο σύνθετα…
Μετά τα αντιδιαβρωτικά μέτρα στην Πάρνηθα ήρθε η σειρά της αναδάσωσης.
Ετσι, κατά την πρώτη φυτευτική περίοδο (2007-2008), σύμφωνα με τον απολογισμό του Φορέα Διαχείρισης, φυτεύτηκαν 45.000 φυτάρια ελάτης, 4.000 φυτάρια μαύρης πεύκης και 800 φυτάρια χνοώδους δρυός. Επίσης, κατά μήκος των ρεμάτων και σε επιλεγμένες θέσεις φυτεύτηκε ο πλάτανος, ως κυρίαρχο είδος, και λιγότερο η πικροδάφνη, η λυγαριά, η ιτιά και η μυρτιά, υπό τη μορφή έτοιμων μοσχευμάτων. Τη φυτευτική περίοδο 2008-2009 πραγματοποιήθηκε σπορά κεφαλληνιακής ελάτης σε επιλεγμένες θέσεις σε 49.000 πινάκια, ενώ φυτεύτηκαν και 110.000 βωλόφυτα μαύρης πεύκης. Οι αναδασωτέες εκτάσεις της διετίας εκτιμώνται από τον Φορέα σε 2.500 και πλέον στρέμματα, ενώ έχει παραγγελθεί καταγραφή.
Από την αυτοψία που πραγματοποίησε η «Κ» φαίνεται ότι οι φυτεύσεις κεφαλληνιακής ελάτης που πραγματοποιήθηκαν πέρυσι έχουν σημαντικό ποσοστό επιτυχίας, αν και μετά το δεύτερο καλοκαίρι αρκετά φυτά εμφανίζουν προβλήματα ή και ξεράθηκαν, παρά το ότι ποτίστηκαν 5-6 φορές το καλοκαίρι. «Παραμένουμε σε ποσοστά επιτυχίας άνω του 80%, που είναι πολύ σημαντικά, καθώς η βιβλιογραφία μιλά για 50%», λέει στην «Κ» ο κ. Σπαθής.