Διανύουμε τον μήνα της ολικής επαναφοράς στο κυκλοφοριακό αδιέξοδο της Αθήνας. Ατέλειωτες (χαμένες) ώρες μέσα στα Ι.Χ., καθολική δυσφορία, ατμοσφαιρική ρύπανση, κατάληψη του χώρου από ακινητοποιημένα Ι.Χ. (παρκαρισμένα, διπλοπαρκαρισμένα ή μποτιλιαρισμένα), υποβάθμιση της πόλης και του περιβάλλοντος. Ενας αδιέξοδος δρόμος στον οποίο συνεχίζουμε απτόητοι. Πριν από το ξέσπασμα της κρίσης, κυκλοφορούσαν στην Αττική κάθε χρόνο 130.000 περίπου νέα αυτοκίνητα, ενώ αποσύρονταν λιγότερα από 15.000. Δεν πρόκειται όμως για νομοτέλεια καταστροφής. Υπάρχει διέξοδος, με ρεαλιστικές παρεμβάσεις, πολεοδομικού όσο και συγκοινωνιακού χαρακτήρα, στην κατεύθυνση μιας πόλης ανθρώπινης. Μόνο ζητούμενο η τόλμη.
Το κέντρο της Αθήνας μπορεί (επιβάλλεται) να αλλάξει, η χρήση αυτοκινήτου μπορεί να περιοριστεί δραστικά και να απελευθερωθεί χώρος για δεντροφύτευση και περίπατο και ο μεγάλος όγκος των μετακινήσεων να γίνεται από τα δημόσια μέσα μαζικής μεταφοράς (μετρό, τραμ, λεωφορεία), το ποδήλατο και… το περπάτημα. Ονειρο θερινής νυκτός; Οχι, σύμφωνα με το συμπέρασμα που προκύπτει από την πρόταση του Εργαστηρίου Βιώσιμης Κινητικότητας του ΕΜΠ για μια «άλλη Αθήνα». Οπου συνέθεσε και επεξεργάστηκε μελέτες επιστημόνων, εμπλουτίζοντας με νέες προσεγγίσεις. «Με την υλοποίηση της πρότασης, το σύνολο της επιφανείας που περιλαμβάνει το Μοναστηράκι και την Πλάκα, το εμπορικό και διοικητικό τρίγωνο, τους αρχαιολογικούς χώρους (Ακρόπολη και Φιλοπάππου), την ενότητα Πλατεία Συντάγματος, Βουλή, Εθνικός Κήπος και Ζάππειο, μέχρι και τον ναό του Ολυμπίου Διός θα λειτουργήσει ενιαία και χωρίς εσωτερικές περικοπές από οδική κυκλοφορία! Πρόκειται για ρεαλιστική πρόταση με την οποία διαμορφώνεται ένα ποιοτικά αναβαθμισμένο, αισθητικά και περιβαλλοντικά, αστικό τοπίο», τονίζει στην «Κ» ο συγκοινωνιολόγος κ. Θάνος Βλαστός, αναπληρωτής καθηγητής στο Τμήμα Τοπογράφων του ΕΜΠ. Ας δούμε αναλυτικότερα τις προτεινόμενες παρεμβάσεις:
1. Πεζοδρόμηση της Πανεπιστημίου:
Η συζήτηση είχε ξεκινήσει επί υπουργίας Τρίτση, τη δεκαετία του ’80, λόγω του μοναδικού πολεοδομικού και αρχιτεκτονικού χαρακτήρα της Πανεπιστημίου, με την παρουσία της «τριλογίας» (Βιβλιοθήκη, Πανεπιστήμιο, Ακαδημία), καθώς και πολλών άλλων σημαντικών νεοκλασικών κτιρίων. Εχει κατατεθεί ακόμα η πρόταση για βύθιση του οδικού άξονα, η οποία όμως έχει γίνει δυσκολότερη λόγω του μετρό.
2. Ενοποίηση της «τριλογίας» της Πανεπιστημίου με το Πνευματικό Κέντρο του Δήμου Αθηναίων:
Διαμορφώνεται ένας ενιαίος και μεγάλος χώρος πολιτιστικής αναφοράς, με υπογειοποίηση της οδού Ακαδημίας από την Ασκληπιού μέχρι τη Μασσαλίας και κατασκευή υπαίθριων χώρων πολιτιστικών δραστηριοτήτων, πίσω από τα τρία πολύτιμα κτίρια της Βιβλιοθήκης, του Πανεπιστημίου και της Ακαδημίας.
3. Επέκταση της γραμμής του τραμ από την πλατεία Συντάγματος προς Πανεπιστημίου και Πατησίων και σύνδεση με άλλη γραμμή τραμ, που θα ανεβαίνει την Αλεξάνδρας.
Εχει εκπονηθεί από το 2002 σχετική μελέτη από ομάδα του ΕΜΠ (Αραβαντινός κ.ά.). Η απελευθέρωση του κέντρου από το αυτοκίνητο, δίνει χώρο και δυνατότητα για την ανάπτυξη του τραμ.
4. Πεζοδρόμηση της Βασιλίσσης Ολγας.
Σημαντικό βήμα για την ενοποίηση των αρχαιολογικών χώρων, καθώς ενοποιείται η περιοχή του Εθνικού Πάρκου – Ζαππείου με αυτή του ναού του Ολυμπίου Διός, ενώ διαμορφώνεται δίαυλος από το Παναθηναϊκό Στάδιο στον πεζόδρομο της Διονυσίου Αεροπαγίτου και από εκεί στην Ακρόπολη – Φιλοπάππου. Η πεζοδρόμηση είχε αποφασιστεί στο αρχικό στάδιο προετοιμασίας για τους Ολυμπιακούς Αγώνες, αλλά δεν προχώρησε. Σήμερα, η Βασ. Ολγας αποτελεί χώρο στάθμευσης τουριστικών λεωφορείων, με αισθητικές και περιβαλλοντικές συνέπειες.
5. Μείωση του πλάτους του οδοστρώματος της Βασιλίσσης Σοφίας.
Προτείνεται άμεσα η διαπλάτυνση του πεζοδρομίου της Βασ. Σοφίας, με κατάργηση της μιας λωρίδας κυκλοφορίας. Στην τελική φάση του στρατηγικού σχεδιασμού η Βασ. Σοφίας πρέπει να μονοδρομηθεί και το οδόστρωμα να μειωθεί στο μισό. Στον υπόλοιπο ελεύθερο πλέον χώρο θα φυτευτούν δέντρα -σε συνέχεια του Εθνικού Κήπου- ενώ μπορεί να διαμορφωθεί και ποδηλατόδρομος. Η δημόσια συγκοινωνία (λεωφορεία) θα συνεχίσει να κινείται αμφίδρομα.
6. Πεζοδρόμηση της Ηρώδου Αττικού.
Προτείνεται η διαπλάτυνση του πεζοδρομίου και κατάργηση της μιας λωρίδας, έτσι ώστε να αναδειχθεί η υψηλή αισθητική και ιστορική σημασία της οδού. Η μία λωρίδα να παραμείνει για ήπια κυκλοφορία εξυπηρέτησης των παρακείμενων κτιρίων.
7. Πεζοδρόμηση της οδού Αθηνάς και του τμήματος της Ερμού από Μοναστηράκι σε Θησείο.
Η οδός Αθηνάς αποτελεί κομβικό στοιχείο του ιστορικού κέντρου της Αθήνας, που ενώνει τα δύο τρίγωνα Εμπορικό και Διοικητικό. Η πεζοδρόμησή της, η οποία προετοιμάζεται από τον Δήμο Αθηναίων, θα διευκολύνει την πεζοδρόμηση του τμήματος της Ερμού που κινούνται ακόμα αυτοκίνητα. Διαμορφώνεται έτσι ένας ενιαίος, πολύ σημαντικός, άξονας κίνησης πεζών, από την πλατεία Συντάγματος μέχρι το Γκάζι.
8. Ενοποίηση του Πνευματικού Τριγώνου.
Η δημιουργία ενός ενιαίου χώρου πολιτισμού, ο οποίος θα περιλαμβάνει την Πινακοθήκη, το Βυζαντινό Μουσείο, το Πολεμικό Μουσείο, το Εθνικό Ωδείο και τον αρχαιολογικό χώρο του Λυκείου και θα ενοποιείται με τον Εθνικό Κήπο και το Ζάππειο, αποτελεί ένα ακόμα θετικό βήμα. Εχει διατυπωθεί πρόταση (Κονταργύρης 2007) για δημιουργία ζεύγους οδών αντίθετης φοράς (Βασιλίσσης Σοφίας – Μιχαλακοπούλου), ώστε η επιφάνεια μεταξύ των οδών Βασ. Σοφίας – Ριζάρη – Μιχαλακοπούλου – Βεντήρη να ενοποιηθεί, με πεζοδρόμηση του παρεμβαλλόμενου τμήματος της Βασιλέως Κωνσταντίνου και βύθιση της Ριζάρη. Σύμφωνα με τους μελετητές του ΕΜΠ, η πρόταση συνεπάγεται τη δημιουργία ενός περιμετρικού του κέντρου δακτυλίου, με υψηλή ικανότητα κυκλοφοριακού φόρτου, του οποίου κάποια από τα όρια θα συμπίπτουν με το σημερινό μικρό δακτύλιο. Συγκεκριμένα, θα αντιστοιχούν στη χάραξη των αρτηριών Αλεξάνδρας – Ιουλιανού/Ηπείρου – Κωνσταντινουπόλεως – Χαμοστέρνας – Καλλιρρόης – Βασ. Κωνσταντίνου. Στο πλαίσιο αυτό, η λειτουργία του τριδύμου άξονα (Σταδίου – Πανεπιστημίου – Ακαδημίας) δεν θα είναι συμβατή με την καινούργια πραγματικότητα. Η ροή αυτοκινήτων σε αυτούς τους κεντρικούς δρόμους πρέπει και θα μπορεί πλέον να περιοριστεί σημαντικά. Η Σταδίου θα παραμείνει μονόδρομος προς Σύνταγμα, ενώ η Ακαδημίας θα έχει ανάποδη φορά από τη σημερινή, δηλαδή προς την πλατεία Κάνιγγος. Η Πανεπιστημίου πεζοδρομείται. Επίσης, μονοδρομείται η Βασ. Σοφίας από Πινακοθήκη μέχρι την πλατεία Συντάγματος και η Αμαλίας (από Φιλελλήνων μέχρι τέλους), συνδέοντας το μνημείο του Αγνώστου Στρατιώτη με την πλατεία Συντάγματος. Στον ενιαίο πλέον χώρο θα μπορέσουν να φυτευτούν παράλληλα δεντροστοιχίες, όπως παλιά.