Δεν ξαφνιάζουν τους επιστήμονες και προς το παρόν δεν προκαλούν ανησυχία οι μεταλλάξεις του ιού H1N1 που παρατηρήθηκαν στη Νορβηγία, την Κίνα, την Ιαπωνία, το Μεξικό, την Ουκρανία και τις ΗΠΑ σε περιορισμένο αριθμό ασθενών.
«Στη Νορβηγία, αναφέρει σε συνέντευξή του στην «Κ» ο καθηγητής Μικροβιολογίας Νίκος Λεγάκης, είχαμε μια μετάλλαξη σε τρεις ασθενείς, εκ των οποίων οι δύο κατέληξαν και ο τρίτος νοσηλεύτηκε στην εντατική.
Κατόπιν αυτού έγινε ανάλυση του ιού σε 70 ακόμη ασθενείς που νόσησαν βαριά, στους οποίους όμως δεν βρέθηκε η μετάλλαξη. Διαπιστώθηκε δηλαδή ότι ο ιός με τη συγκεκριμένη μετάλλαξη, παρότι συνδέεται με βαρύτατες λοιμώξεις, δεν είναι μεταδοτικός και παραμένει ευαίσθητος στα αντιικά φάρμακα.
– Πότε συμβαίνει μετάλλαξη ενός ιού;
– Μπορούμε να παρομοιάσουμε τον ιό σαν μια ομάδα οκτώ παικτών (οκτώ διαφορετικών γονιδίων). Στην παγκόσμια αποθήκη των ιών της γρίπης που είναι τα πουλερικά, γίνονται συνεχείς ανασυγκροτήσεις, με την έννοια ότι παίκτες – γονίδια πάνε και έρχονται, αλλάζουν.
Το ερώτημα είναι πότε τέτοιες ανασυγκροτήσεις, μπορεί να διασπάσουν το βιολογικό φράγμα, να είναι μολυσματικοί για τον άνθρωπο, μεταδοτικοί και να έχουν μεγάλη παθογόνο δράση. Αυτό δεν είναι εύκολο. Από τις χιλιάδες ανασυγκροτήσεις που γίνονται στα πουλερικά και τους 144 συνδυασμούς, κυριαρχούν μόνο τρεις, ο H1N1 της ισπανικής γρίπης, ο Η2Ν2 της ασιατικής και ο H3N2 της γρίπης του Χονγκ Κονγκ. Τις περισσότερες φορές τα γονίδια που εκφράζουν τις ιδιότητες του ιού (μολυσματικότητα, μεταδοτικότητα, παθογονικότητα) είναι ανταγωνιστικά μεταξύ τους. Για παράδειγμα ο ιός της νέας γρίπης είναι πολύ μεταδοτικός με μικρή παθογονικότητα, ενώ ο H5N1 των πτηνών που δεν μεταδίδεται εύκολα, είναι εξαιρετικά παθογόνος.
– Οι μικρές μεταλλάξεις προμηνύουν σοβαρή μετάλλαξη του ιού;
– Από τη φύση του ιού, μικρές σημειακές μεταλλάξεις γίνονται συνέχεια. Αυτός είναι και ο λόγος που κάθε χρόνο στο εμβόλιο της γρίπης χρησιμοποιούνται διαφορετικά στελέχη για να επιτευχθεί η κατά το δυνατόν μεγαλύτερη προστασία του οργανισμού. Τα επιστημονικά δεδομένα λένε ότι είναι ιδιαίτερα σπάνια περίπτωση ο ιός να είναι εξαιρετικά μεταδοτικός και ταυτόχρονα πολύ παθογόνος.
Στην ιστορία των ιών της γρίπης υπάρχει ένα μόνο αντίθετο παράδειγμα, με την ισπανική γρίπη. Επομένως, λαμβάνουμε υπόψη τα επιστημονικά δεδομένα αλλά δεν ξεχνάμε ότι ο ιός είναι απρόβλεπτος.
Ο χρόνος
– Πόσο θα κρατήσει η πανδημία;
– Τι λέει η ιστορία. Ο ιός του 1918 αφού έκανε μια πανδημία για δύο χρόνια παρέμεινε στον ανθρώπινο πληθυσμό μέχρι το 1957 προκαλώντας, όπως γίνεται συνήθως με τη γρίπη, σποραδικά κρούσματα σε περιορισμένες περιοχές. Ο Η3Ν2 που το 1968 έκανε τη γρίπη του Χονγκ Κονγκ κυκλοφορεί ακόμη και προκαλεί σποραδικά ή ενδημικά κρούσματα σε περιορισμένες περιοχές, όπως συνήθως γίνεται με την εποχική γρίπη. Και αυτός μαζί με τον Η1Ν1 αποτέλεσε τη βάση για το νέο εμβόλιο.
– Γιατί ο ιός της πανδημίας του 2009 έχει το ίδιο όνομα με τον ιό της φονικής γρίπης του 1918;
– Εχουν μια σημαντική ομοιότητα (γύρω στο 70%) αλλά είναι αρκετά διαφορετικοί στο 30%, γεγονός που προσδίδει στο νέο ιό διαφορετική αντιγονικότητα και πολύ μικρότερη παθογονικότητα.
Οι ηλικιωμένοι
– Γιατί οι ηλικιωμένοι θεωρούνται ανθεκτικοί στη νέα γρίπη;
– Εχουν διπλή προστασία. Μια μικρή προστασία διότι έχουν αντισώματα από προηγούμενες προσβολές μέχρι το 1957. Η μεγαλύτερη, όμως, προστασία είναι ότι από τις προηγούμενες προσβολές διαθέτουν κυτταρική ανοσία, δηλαδή μνημονικά κύτταρα (Τ λεμφοκύτταρα), τα οποία ενεργοποιούνται αμέσως μετά την προσβολή και καταστρέφουν τα κύτταρα που περιέχουν τον ιό.
– Ο εμβολιασμός προστατεύει από μελλοντικές επιδημίες;
– Οταν εμβολιαστείς δεν έχεις την ίδια ανταπόκριση. Πρέπει να ξανακάνεις το εμβόλιο. Η φυσική λοίμωξη παρέχει μακρύτερη, ισοβιότερη προστασία.