«Στα βρώμικα νερά του λιμανιού μια μέδουσα επιζεί… Εδω
ερωτεύθηκε κι ανάστησε με τον καιρό παιδιά κι εγγόνια για να χάσει, τέλος, όλες τις αυταπάτες της, μία μία, για
θάλασσες τάχα πιο καθαρές που κάπου -δεν μπορεί- πρέπει να υπάρχουν…»
Ανέστης Ευαγγέλου,
Ωδή σε μια Γερασμένη Μέδουσα
Το ζευγάρι των νεαρών Ούγγρων τουριστών περπατούσε αμέριμνο νωρίς χθες το πρωί στην ηλιόλουστη παραλία της Θεσσαλονίκης, στο ύψος της Αριστοτέλους και φωτογράφιζε διαρκώς προς τη θάλασσα.
Μια πρώτη σκέψη που έκαναν άλλοι διερχόμενοι ήταν ότι εντόπισαν κάτι εντυπωσιακό, έναν κύκνο, ίσως μια πάπια που τσαλαβουτούσε, μπορεί ένα ξεκομμένο από το κοπάδι του δελφίνι, και ήθελαν να απαθανατίσουν όμορφες στιγμές στην πόλη της Θεσσαλονίκης και το καμάρι της τον Θερμαίκό.
Αποκρουστικό θέαμα
Δεν ήταν καθόλου έτσι. Αντι για ψάρια και γλαροπούλια ή γραφικές βαρκούλες επέπλεαν πλαστικά μπουκάλια, κόπρανα, ψόφια ποντίκια, ξύλα, χόρτα και ό, τι μπορεί να διανοηθεί ανθρώπου νους. Ακόμη και μια ξεφουσκωμένη μπάλα ποδοσφαίρου! Αυτά κατέγραφαν στην κάμερα οι αλλοδαποί επισκέπτες, μην μπορώντας προφανώς να διανοηθούν πώς είναι δυνατό η τουριστική προμετωπίδα μιας τόσο γνωστής πόλης, η παραλία της, να εμφανίζει τόσο απεχθή όψη.
Προς το μεσημέρι έκανε την εμφάνισή του ένα πλωτό σκάφος καθαρισμού, αλλά άγνωστο για ποιο λόγο αποχώρησε αφού έκοψε κάμποσες βόλτες. Το απόγευμα το θέαμα έγινε αποκρουστικό. Ηταν η ώρα που, τέτοια εποχή, όταν ο ήλιος χάνεται προς τη μεριά του Ολύμπου, χιλιάδες απλοί άνθρωποι από τις λαϊκές κυρίως συνοικίες, τη Νεάπολη, τον Εύοσμο, τις Συκιές, την Ανω Πόλη, ακόμη και τα χωριά του νομού, συρρέουν στην παραλία για να απολαύσουν την παραδοσιακή βόλτα, τυλιγμένοι στη γλυκιά φθινοπωρινή μελαγχολία με φόντο τον βυσσινί ορίζοντα του Θερμαϊκού.
Λάδι η θάλασσα, με τις ηλιαχτίδες να σχηματίζουν, όπου η επιφάνεια παρέμενε καθαρή, ένα χρυσαφί γαλήνιο πέπλο. Ο οχετός όμως ήταν όχι μόνο εκεί, αλλά απλωνόταν ακάθεκτος προς τον Λευκό Πύργο και το Μέγαρο Μουσικής. «Δυστυχώς αυτή η εικόνα δεν θα εκλείψει, ο Θερμαϊκός δεν πρόκειται να καθαρίσει ποτέ», λέει ο καθηγητής της Χημείας του Περιβάλλοντος στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο και πρώην διευθυντής του εργαστηρίου ρύπανσης του περιβάλλοντος κ. Κώστας Φυτιάνος και εξηγεί: «Υπάρχουν πολλοί παράγοντες που προκαλούν και διαιωνίζουν το σοβαρό αυτό πρόβλημα. Πρωτα πρώτα είναι το αποχετευτικό δίκτυο. Με κάθε δυνατή βροχή υπερχειλίζουν τα φρεάτια, τα νερά της θάλασσας μπουκώνουν τα στόμια των υπονόμων. Ψοφούν έτσι τα ποντίκια που κυκλοφορούν μέσα σ’ αυτούς, γιατί εκεί πολλοί έχουμε την κακή συνήθεια να ρίχνουμε αποφάγια, και μόλις ηρεμήσουν τα νερά βγάινει στην επιφάνεια ό, τι μπορεί να φανταστεί κανείς. Οταν φυσάει νοτιάς φέρνει σκουπίδια, φύκια και χόρτα από τις απέναντι ακτές και όταν γυρίζει Βαρδάρης αυτά τα σκουπίδια επιστρέφουν στις άλλες παραλίες του Θερμαϊκού…».
Στα χαρτιά τα σχέδια
Και πώς αντιμετωπίζει η «νύμφη» του Θερμαϊκού αυτή την ντροπή, που αμαυρώνει τη δημόσια εικόνα της; Με μεγαλοστομίες, μαξιμαλιστικούς στόχους, σχέδια επί σχεδίων που μένουν στη μέση ή στα χαρτιά, αποσπασματικές προσεγγίσεις, κινήσεις εντυπωσιασμού, διαγκωνισμούς για το ποιος ευθύνεται για το χάλι και το μέχρι τώρα αποτέλεσμα είναι «μηδέν εις το πηλικον».
Δεν πάνε πολλά χρόνια που πρόεδρος φορέα που είχε και εξακολουθεί να έχει σημαντικο μερίδιο στη ρύπανση κομπορρημονούσε μπροστά στην τηλεοπτική κάμερα πως διαρκούσης της θητείας του θα κολυμπάει άφοβα στον Θερμαϊκό. Το πιο πιθανό είναι να αποφεύγει ακόμη και τη διέλευσή του από την παραλία, για να μην αντικρίζει θέαμα σαν αυτό των τελευταίων ημερών.
Η αλήθεια είναι ότι καταβάλλονται προσπάθειες καθαρισμού σε περιόδους έξαρσης του φαινομένου, με ενοικιαζόμενα πλωτά σκάφη τα οποία συνήθως δεν επαρκούν – και δεν μισθώνονται περισσότερα λόγω ανυπαρξίας πόρων.
«Δεν προλαβαίνουμε να μαζεύουμε» λέει υπηρεσιακός παράγοντας της Γενικής Γραμματείας Μακεδονίας – Θράκης, που επιρρίπτει τις ευθύνες στον «στρατηγό Αίολο».
Ακόμα όμως και αν έπλεε καθημερινά στολίσκος σκαφών για να καθαρίζει την επιφάνεια της θάλασσας, οριστική λύση του προβλήματος δεν θα δινόταν.
Οι πάντες παραδέχονται ότι απαιτείται ριζικός σχεδιασμός που θα εστιάζει στην εξάλειψη των αιτιών ρύπανσης του κόλπου, αλλά για να γίνει αυτό πρέπει να ομονοήσουν οι φορείς που εμπλέκονται στην προστασία και ανάπτυξή του, των οποίων οι επωνυμίες αριθμούν 3,5 δακτυλογραφημένες σελίδες. Και βεβαίως να βρεθούν τα λεφτά!