Η Αριστέα δεν μπορούσε να πάρει βαθιά ανάσα. «Δεν ξέρω, δεν κατεβαίνει χαμηλά το διάφραγμα, πρέπει να προσπαθήσω και σπίτι». Η Σοφία έμαθε να κουνάει τη λεκάνη της σαν χορεύτρια. «Η απενοχοποίηση του λικνίσματος». Η Φανή έβγαλε βροντερή κραυγή. «Τι εννοείτε κορίτσια ότι δεν μπορείτε να φωνάξετε; Φωνάξτε! Αναζωογονεί και ανακουφίζει από τον πόνο». Οπως σχεδόν κάθε απόγευμα, έτσι και σήμερα, σε αυτό τον φωτεινό χώρο στο Μαρούσι ένα «μπουκέτο» εγκυμονουσών γυναικών μαθαίνουν να αγαπούν τη φύση τους, να χαίρονται την εγκυμοσύνη τους, να ανασύρουν τη δύναμη που κρύβουν για να φέρουν στον κόσμο ένα παιδί. Μαθαίνουν βήμα-βήμα πώς να φέρουν σε πέρας αυτό το μικρό, καθημερινό θαύμα που λέγεται φυσικός τοκετός.
Βρισκόμαστε στην «Ευτοκία», ένα μη κερδοσκοπικό σωματείο για την προαγωγή του φυσικού τοκετού, που ίδρυσαν και λειτουργούν επαγγελματίες μαίες. Ξεκίνησε δειλά ως ένα μικρό «ανάχωμα» στην επέλαση της καισαρικής τομής στην Ελλάδα, έχοντας φτάσει σήμερα να αποτελεί πραγματικό «αντίβαρο» στη «βιομηχανοποίηση» της γέννας. Πράγματι, τα τηλέφωνα δεν σταματούν να κτυπούν εδώ από γυναίκες που επιθυμούν να βιώσουν την εμπειρία του τοκετού – ή που απλά θέλουν να έχουν την επιλογή. Είναι αλήθεια ότι ενώ, σύμφωνα με τον ΠΟΥ, η παρέμβαση στη φυσική πορεία μιας γέννας δικαιολογείται μόνο εάν συντρέχει πολύ σοβαρός λόγος, στη χώρα μας ο φυσικός τοκετός αποτελεί την εξαίρεση. Οι έγκυες εισέρχονται στα μαιευτήρια με ραντεβού, παραμένουν καθηλωμένες στο κρεβάτι, με την παραμικρή καθυστέρηση προκαλούνται τεχνητές ωδίνες, η καισαρική επιλέγεται στην πρώτη δυσκολία (οι μισές και πλέον γέννες γίνονται με καισαρική τομή, ενώ πάνω από 80% είναι προγραμματισμένες και φαρμακευτικώς υποστηριζόμενες) -ο τοκετός μεταμορφώνεται από ένα φυσικό γεγονός σε μια ψυχρή ιατρική πράξη, ένα παθολογικό περιστατικό γεμάτο άγχος και φόβο. «Και όμως», λέει στην «Κ» η πρόεδρος της «Ευτοκίας» κ. Ελευθερία Δημοπούλου, ανεξάρτητη μαία με 30 χρόνια εμπειρίας. «Οταν η γυναίκα στηρίζεται και ενθαρρύνεται στη φυσική διαδρομή της γέννησης, βιώνει την εμπειρία του τοκετού με πολύ λιγότερο φόβο και πόνο και αναπτύσσει με το μωρό της βαθύτερο δεσμό». Εξάλλου -υποστηρίζουν με θέρμη οι μαίες, αλλά και οι γυναίκες που έχουν γεννήσει φυσιολογικά- ο πόνος είναι μόνο ένα μέρος από τα έντονα συναισθήματα που βιώνει η γυναίκα κατά τον τοκετό. «Και είναι αυτή η ένταση των συναισθημάτων που της δίνει ζωή και μια τελείως ξεχωριστή δύναμη. Μια δύναμη που την τονώνει και τη γεμίζει αυτοπεποίθηση».
Για την υποβοήθηση των γυναικών που δεν επιθυμούν να γεννήσουν «συμβατικά» -αλλά και δεν θέλουν να έρθουν σε «σύγκρουση» με τα κατεστημένα των μαιευτηρίων- δημιουργήθηκε πριν από λίγα χρόνια από τις μαίες της «Ευτοκίας» το πρώτο Κέντρο Φυσικού Τοκετού στην Ελλάδα. Πρόκειται για μια μικρή μαιευτική μονάδα που στεγάζεται στην ιδιωτική μαιευτική κλινική «Νίκη» στο Ιλιον, όπου η επίτοκος απολαμβάνει εξατομικευμένη φροντίδα με σεβασμό στην προσωπική της στιγμή. Οι γυναίκες ενθαρρύνονται να περπατούν, να χρησιμοποιούν θέσεις και στάσεις που τις ανακουφίζουν, κάνουν μασάζ, ακούν μουσική, κάνουν μπάνιο στην πισίνα. Γεννούν σε όποια θέση επιλέγουν – στο νερό, στο ειδικό κάθισμα ή στο κρεβάτι. Το νεογνό πηγαίνει αμέσως στην αγκαλιά της μητέρας, ενώ η απολίνωση του ομφάλιου λώρου γίνεται από τους γονείς όταν σταματήσει να πάλλεται. Ο θηλασμός ξεκινάει σχεδόν αμέσως μετά τη γέννηση του νεογνού, ενώ οι γονείς με το μωρό τους μένουν μαζί για όσο διάστημα παραμείνουν στο κέντρο. Το οποίο χρηματοδοτείται από τις ίδιες τις μαίες, αφού στόχος ήταν να παρέχεται υψηλή ποιότητα υπηρεσιών, με χαμηλό όμως κόστος για την οικογένεια.
«Η γέννηση σημαδεύει για πάντα τη ζωή της γυναίκας, του παιδιού και της οικογένειας», λέει η κ. Δημοπούλου. «Το μεγαλύτερο ποσοστό των φόβων, των ανησυχιών και του άγχους μας έχουν τις ρίζες τους στο πόσο ήρεμα και χωρίς βιασύνη γεννηθήκαμε».
Ενα άγγιγμα, τρυφερό παυσίπονο
Η Βανέσα βρίσκεται μόλις δύο μέρες στο σπίτι. «Ξέρετε, τώρα προσπαθούμε να βρούμε τους ρυθμούς μας. Στον ύπνο -ή καλύτερα στην έλλειψή του-, στον θηλασμό…». Γέννησε το αγοράκι της, το πρώτο της παιδί, πριν από πέντε ημέρες στο Κέντρο Φυσικού Τοκετού. Ο τοκετός της διήρκεσε περίπου 8 ώρες, οι οποίες κύλησαν ήρεμα, αλλά ταυτόχρονα έντονα. «Είναι απίστευτη η εμπειρία της γέννας, δεν ανταλλάσσεται, και ήταν σημαντική και η παρουσία του άντρα μου στο πλάι μου».
Από τα μαθήματα στην «Ευτοκία» είχε αντιληφθεί πόσο «φαρμακευτικό» μπορεί να είναι το άγγιγμα του συντρόφου της την ώρα του πόνου. Ενα φυσικό, τρυφερό παυσίπονο. «Είμαστε και οι δύο εδώ – δεν είσαι μόνη σου». Πολύ χρήσιμες προέκυψαν και οι άλλες ασκήσεις που είχε μάθει το προηγούμενο διάστημα – με την αναπνοή, τις στάσεις του σώματος, την κίνηση.
Είναι σημαντικό -λένε οι μαίες- να μη νιώθει μια έγκυος ότι «ενοχλεί», ότι πρέπει να «τελειώνει» για να αδειάσει το κρεβάτι. Αυτό ενισχύει την αίσθηση της συστολής που την καταλαμβάνει, η οποία με τη σειρά της μπορεί να καθυστερήσει τον τοκετό. «Δεν είναι πάντως τυχαίο ότι οι περισσότερες γυναίκες γεννούν βράδυ και Σαββατοκύριακο – όταν, σύμφωνα με τα καταγεγραμμένα στο DNA τους, νιώθουν περισσότερο ασφαλείς, με την οικογένεια όλη δίπλα», τονίζουν. «Οταν ο τοκετός προγραμματίζεται ένα πρωί καθημερινής, για παράδειγμα, δημιουργείται μια ανεπαίσθητη αναστάτωση στο σώμα της γυναίκας, που μπορεί επίσης να καθυστερήσει τη διαδικασία». Οι γυναίκες σήμερα διεκδικούν το δικαίωμά τους στον φυσικό τοκετό, διεκδικούν τον χρόνο τους.