Αργή πρόοδος των έργων, προβλήματα στη χρηματοδότηση, «μπλοκαρισμένες» απαλλοτριώσεις, προσφυγές στο Συμβούλιο της Επικρατείας, αλλά και ολοένα περισσότεροι οδηγοί που αρνούνται να καταβάλουν διόδια, συνθέτουν την εικόνα στα δύο μεγάλα οδικά έργα της Κεντρικής και Δυτικής Ελλάδας, την Ιονία Οδό και τον Ε65.
Οι υπεύθυνοι των κοινοπραξιών Νέα Οδός και Κεντρική Οδός, που έχουν αντίστοιχα αναλάβει τα δύο έργα, αναγνωρίζουν τα προβλήματα, εκτιμούν, ωστόσο, ότι θα ξεπεραστούν χωρίς επιπτώσεις στο χρονοδιάγραμμα παράδοσης των έργων και απευθύνουν έκκληση στους οδηγούς να μην… «μποϊκοτάρουν» την κατασκευή των δύο οδικών αξόνων, υποστηρίζοντας πως όλα τα έσοδα από τα διόδια διατίθενται απευθείας για την κατασκευή και τη λειτουργία των δύο δρόμων. Ειδικότερα:
Ε65. Στην κοινοπραξία Κεντρική Οδός έχει παραδοθεί περίπου το 90% (σύμφωνα με το υπουργείο Υποδομών, 70% σύμφωνα με την κοινοπραξία) των απαραίτητων εκτάσεων, αλλά οι εργασίες κατασκευής βρίσκονται περίπου στο 15% του έργου. Ωστόσο, όπως διευκρινίζει η Κεντρική Οδός, στο 1/3 του δρόμου οι εργασίες δεν μπορούν να ξεκινήσουν, καθώς το ΣτΕ έχει διατάξει το «πάγωμα» των έργων ύστερα από προσφυγή.
Πριν από τρεις μήνες, οι τράπεζες που δανειοδοτούν το έργο σταμάτησαν τη ροή της χρηματοδότησης, επικαλούμενες την καθυστέρηση στην καταβολή της χρηματοδοτικής συμβολής του Δημοσίου. Το Δημόσιο κατέβαλε τελικά τμήμα της συμβολής του (70 εκατ. ευρώ) την τελευταία εβδομάδα του 2010. Αξιόλογα έσοδα από διόδια δεν υπάρχουν ακόμα, καθώς η κοινοπραξία εκμεταλλεύεται μόνο ένα σταθμό διοδίων που ξεκίνησε τη λειτουργία του μόλις τον περασμένο Νοέμβριο. Από την πλευρά της κοινοπραξίας εκτιμάται ότι δεν διακυβεύεται η τύχη του έργου, αλλά ότι, αντίθετα, το έργο θα παραδοθεί κανονικά το 2013 (πλην του τμήματος για το οποίο έχει γίνει προσφυγή στο ΣτΕ).
Ιονία Οδός. Μόλις 13,5 χιλιόμετρα νέου δρόμου -τμήμα της παράκαμψης Αγρινίου- έχει έως σήμερα αποδώσει στην κυκλοφορία η κοινοπραξία Νέα Οδός, τρία χρόνια μετά την υπογραφή της σύμβασης παραχώρησης. Το πρώτο μεγάλο τμήμα της Ιονίας Οδού (Αντίρριο – Κεφαλόβρυσο, 43 χλμ.) θα παραδιδόταν σύμφωνα με το αρχικό χρονοδιάγραμμα τον Απρίλιο του 2011.
Ωστόσο, αυτό δεν θα καταστεί δυνατόν, εξαιτίας του αργού ρυθμού των απαλλοτριώσεων (που καθυστέρησαν την έναρξη των εργασιών), αλλά και του προβλήματος που έχει ανακύψει στην περιοχή της Κλόκοβας (προσφυγή κατοίκων στο ΣτΕ).
Η ευθύνη του Δημοσίου στις καθυστερήσεις είναι μεγάλη, καθώς έχει παραδώσει μόλις το 65% της γης που έπρεπε, σύμφωνα με τη σύμβαση, να είχε παραδοθεί στο σύνολό της προ διετίας. Προκειμένου να αντιμετωπίσει το ζήτημα των απαλλοτριώσεων το υπουργείο Υποδομών αποφάσισε να ενεργοποιήσει και για την Ιονία Οδό τον N. 2985/2002, νόμο που χρησιμοποιήθηκε προ-ολυμπιακά για την επιτάχυνση των έργων.
Ηδη πριν από τις γιορτές εκδόθηκε βάσει του νόμου η πρώτη πράξη υπουργικού συμβουλίου για τις εναπομείνασες απαλλοτριώσεις στην Υλίκη και μέσα στον Ιανουάριο αναμένεται το ίδιο και για τις υπόλοιπες απαλλοτριώσεις της Ιονίας Οδού.
Από την πλευρά της η κοινοπραξία Νέα Οδός υποστηρίζει ότι παρ’ ότι έχει παραδοθεί το 65% της γης, οι εργασίες δεν γίνεται να εξελιχθούν σωστά, καθώς πολλά τμήματα είναι κατακερματισμένα από ιδιώτες που δεν έχουν παρουσιαστεί στη διαδικασία επίταξης ή υπάρχουν σε εξέλιξη αρχαιολογικές ανασκαφές ή άλλες εργασίες.
Οσον αφορά τα διόδια, το 2010 η κοινοπραξία Νέα Οδός εισέπραξε περίπου 90 εκατομμύρια ευρώ, ήτοι 6-7 εκατ. ευρώ μηνιαίως. Η Νέα Οδός υποστηρίζει ότι όλα τα έσοδα από τα διόδια χρησιμοποιούνται απευθείας στην κατασκευή του δρόμου και μάλιστα για κάθε 1 ευρώ που εισπράττεται από τα διόδια επενδύονται ακόμα 4 ευρώ στην κατασκευή.
Και εκτιμά ότι το τελικό χρονοδιάγραμμα του έργου (παράδοση το 2013) δεν θα επηρεαστεί, ενδεχομένως με την εξαίρεση της περιοχής της Κλόκοβας.
Αρνούνται να πληρώσουν
Μαζί με τα προβλήματα στην ανακατασκευή των αξόνων με συμβάσεις παραχώρησης έρχεται το τελευταίο διάστημα και η ολοένα διογκούμενη άρνηση των οδηγών να καταβάλουν διόδια. Σύμφωνα με πηγές του υπουργείου Υποδομών, το ποσοστό αυτό έφθασε την περίοδο των γιορτών στο 15% για το τμήμα της ΠΑΘΕ από Μαλιακό έως Κλειδί και στο 6%-7% για το τμήμα της ΠΑΘΕ από Μεταμόρφωση έως Σκάρφεια, ενώ για τους δύο οδικούς άξονες της Πελοποννήσου κυμαίνεται ακόμα στο 1%. Η άρνηση των οδηγών να πληρώσουν διόδια δημιουργεί προβλήματα στη βιωσιμότητα των έργων, καθώς το μοντέλο της σύμβασης παραχώρησης βασίζεται στη μακροπρόθεσμη αποπληρωμή των δανείων μέσω των εισπράξεων από τα διόδια. Καθώς ο κίνδυνος καθυστέρησης, ακόμα και ακύρωσης των πιο προβληματικών από τα πέντε οδικά έργα είναι ορατός, οι κοινοπραξίες πιέζουν το υπουργείο Υποδομών να βρει μια λύση, χωρίς όμως να έρθει σε «μετωπική» σύγκρουση με τους οδηγούς, καθώς αυτό εκτιμάται ότι θα είχε τα αντίθετα αποτελέσματα.