Αλλη μία έκθεση του Συνηγόρου του Πολίτη, σκιαγραφεί ένα κράτος άναρχο και «αδιαπέραστο», λόγω των αγκυλώσεων και της γραφειοκρατίας, ενώ η επιδεινούμενη οικονομική κρίση έχει ως αποτέλεσμα να ενταθούν τα προβλήματα της Δημόσιας Διοίκησης και να υποβαθμιστεί η ποιότητα των υπηρεσιών, ειδικά σε ό, τι αφορά τις οικονομικές συναλλαγές των πολιτών.
Τα συμπτώματα παράλυσης των δημοσίων υπηρεσιών καταγράφονται στην ετήσια έκθεση για το 2010, που παρουσιάστηκε χθες από τη Συνήγορο του Πολίτη κ. Καλλιόπη Σπανού. «Σε μια χώρα όπου η εμπιστοσύνη στους θεσμούς υπήρξε ανέκαθεν ελλειμματική, η οικοδόμηση σχέσεων εμπιστοσύνης μεταξύ κράτους και πολιτών καθίσταται, υπό το πρίσμα της κρίσης, πιο απαραίτητη από ποτέ», είπε η κ. Σπανού. H περιστολή των δημοσίων δαπανών επηρέασε ευρύτερα τη λειτουργία του κράτους, ενώ η απόγνωση των πολιτών λόγω αδυναμίας πληρωμής των υποχρεώσεών τους αποτυπώνεται στις εκατοντάδες αναφορές για βοήθεια (υπερχρεωμένα νοικοκυριά, άνεργοι, επιχειρηματίες σε κίνδυνο πτώχευσης κ. λπ.), και άλλα θέματα που δεν ενέπιπταν στο πεδίο αρμοδιότητάς της Αρχής». Καθυστερήσεις πληρωμών, προβλήματα λειτουργίας λόγω ελλιπούς στελέχωσης σε συνδυασμό με το κύμα συνταξιοδοτήσεων, μειωμένες υπηρεσίες πρόνοιας, καθυστερήσεις στην απονομή συντάξεων και στην παροχή άλλων δικαιωμάτων κυριαρχούν στις 13.176 καταγγελίες πολιτών το 2010. Ανησυχητική είναι η εικόνα για το επίπεδο ανταπόκρισης της Δημόσιας Διοίκησης στα νόμιμα αιτήματα πολιτών.
Η καθυστέρηση, η παράλειψη απάντησης ή η έλλειψη σεβασμού των προθεσμιών εμφανίζονται εξαιρετικά συχνά και πιθανόν, όπως τονίζεται, να συνδέονται με την αμηχανία της Διοίκησης όταν δυσκολεύεται να ανταποκριθεί στις υποχρεώσεις της. Πολίτες αναφέρουν, επίσης, περιστατικά αποθάρρυνσής τους εκ μέρους των υπηρεσιών όσον αφορά στην άσκηση δικαιωμάτων τους, μέσω της πληροφόρησης που τους παρέχουν ή ακόμη και άρνηση πρωτοκόλλησης αιτήσεών τους.
Από το σύνολο των καταγγελιών το 40,2% μπήκε στο αρχείο λόγω αναρμοδιότητας του Συνηγόρου, ενώ από τις υπόλοιπες διαπιστώθηκε πως βάσιμες ήταν περισσότερες από τις μισές (ποσοστό 53,07%). Στο 38% των καταγγελιών, πάντως, διαπιστώθηκε πως ο φορέας εναντίον του οποίου είχε προσφύγει ο πολίτης είχε τηρήσει τη νομιμότητα.
«Πρωταθλητές» στην κακοδιοίκηση και το 2010 αναδείχθηκαν οι δήμοι και οι κοινότητες, ενώ ακολουθούν το υπουργείο Οικονομίας, Ανταγωνιστικότητας και Ναυτιλίας (το νυν υπουργείο Περιφερειακής Ανάπτυξης), το ΙΚΑ, οι διευθύνσεις αλλοδαπών και μετανάστευσης Αττικής και οι νομαρχίες.
Αναλυτικά, στον κύκλο «Σχέσεις Κράτους – Πολίτη», που δέχτηκε και τις περισσότερες καταγγελίες, διαπιστώνεται: γραφειοκρατία, κακοδιοίκηση, ενώ μεταξύ των προβλημάτων που εντοπίστηκαν είναι η καθυστέρηση του Δημοσίου και φορέων του να εξοφλήσουν τις οφειλές τους, είτε αυτές αφορούν συμβατικές υποχρεώσεις είτε παροχές προς τους πολίτες είτε προκύπτουν από άλλους λόγους (π. χ. απαλλοτριώσεις). Περιφέρειες και ΟΤΑ χωρίς χρηματοδότηση και μέσα δεν μπορούν να ασκήσουν έλεγχο και εποπτεία στην Τοπική Αυτοδιοίκηση. Από τα σημαντικά συμπεράσματα είναι ότι η Διοίκηση αδυνατεί να αντεπεξέλθει στις υποχρεώσεις της ως αποδέκτρια της επιχειρηματικής δραστηριότητας ιδιωτών. Αδυναμίες αναδεικνύονται κατά το στάδιο της διαγωνιστικής διαδικασίας ανάθεσης προμηθειών και έργων. Επίσης, η οικονομική κρίση οξύνει τα φαινόμενα κοινωνικού αποκλεισμού (π. χ. μετανάστες ή Ρομά).
Ο κύκλος Κοινωνικής Προστασίας, Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης δέχθηκε αυξημένο αριθμό καταγγελιών σε σχέση με το 2009. Τα προβλήματα, πολλά και ποικίλα: χρόνια οργανωτικά προβλήματα στο σύνολο των ασφαλιστικών ταμείων που έχουν επισημανθεί από τον Συνήγορο εδώ και χρόνια χωρίς ουσιαστική ανταπόκριση.
Πολυνομία
Σοβαρές δυσλειτουργίες στα ασφαλιστικά ταμεία, με την πολυνομία να αποτελεί μία από τις σημαντικότερες αιτίες του φαινομένου της κακοδιοίκησης στο πεδίο της κοινωνικής ασφάλισης. Οι εγκύκλιοι συχνά επιτείνουν αντί να επιλύουν το πρόβλημα και σε ορισμένες περιπτώσεις υποκαθιστούν ακόμη και τη νομοθετική λειτουργία.
Στον κύκλο Ποιότητας ο Συνήγορος συμπεραίνει ότι οι πολεοδομικές υπηρεσίες παραβιάζουν κανόνες νομιμότητας. Από την άλλη, η δημοσιονομική κρίση εντείνει βασικές όψεις διοικητικής παθογένειας στις πολεοδομικές, δασικές και αρχαιολογικές υπηρεσίες.