Ο συνδυασμός κυκλικής μετανάστευσης και μεταφοράς τεχνογνωσίας στα κράτη προέλευσης από τους μετανάστες εργαζομένους του Πρώτου Κόσμου είναι το νέο μοντέλο με το οποίο τα προηγμένα κράτη προσπαθούν να ανακόψουν τη ροή μη νόμιμης μετανάστευσης. Τα πρώτα προγράμματα του Αναπτυξιακού Προγράμματος του ΟΗΕ (UNDP) σε συνεργασία με την Ε. Ε. ξεκίνησαν πριν από δύο χρόνια και απευθύνθηκαν σε όλα τα κράτη προέλευσης μεταναστών. Μετά τις αλλαγές στη Β. Αφρική, η δεύτερη σειρά προγραμμάτων αφορά αποκλειστικά τη Β. Αφρική. Στη χώρα μας το πρώτο πρόγραμμα με ομάδα στόχο τους Αιγυπτίους αλιεργάτες της Ελλάδας έγινε από την ANCE (Δίκτυο Ειδικών Αθήνας για την υποστήριξη των λιγότερο ευνοημένων) και την EAGA (Ενωση Αιγυπτίων επιχειρηματιών αγροτικού τομέα). Οι πρώτοι εκπαίδευσαν Αιγυπτίους αλιεργάτες στις ιχθυοκαλλιέργειες. Οι δεύτεροι κατέγραψαν συστηματικά τις ειδικότητες που έχουν ανάγκη οι αντίστοιχες επιχειρήσεις στην Αίγυπτο με απώτερο στόχο οι εργάτες, που απασχολούνται εδώ, να απορροφηθούν από αιγυπτιακές επιχειρήσεις.
Η ελληνική πλευρά προχώρησε και σε μια άκρως ενδιαφέρουσα μελέτη για την κατάσταση και τα προβλήματα των Αιγυπτίων αλιεργατών – που αποτελούν τη μοναδική μέχρι στιγμής οργανωμένη μορφή κυκλικής μετανάστευσης στην Ελλάδα, η οποία ξεκίνησε το 1984 με διμερή συμφωνία Ελλάδας-Αιγύπτου. Μέσα από την έρευνα, προϊόν 500 συνεντεύξεων, ξετυλίγεται ανάγλυφα το μοντέλο της κυκλικής μετανάστευσης και οι αδυναμίες του. Οι 5.000 – 6.000 Αιγύπτιοι που εργάζονται ως αλιεργάτες στη χώρα μας ζουν περιθωριοποιημένοι στα λιμάνια της χώρας και ξεπληρώνουν τον μισθό με σκληρές συνθήκες διαβίωσης. Η 12ωρη εργασία αφορά τις έξι ή επτά ημέρες την εβδομάδα. Τα 900 ευρώ μηνιαίως των εποχών της ευμάρειας έχουν από πέρυσι μειωθεί σε 300 – 500 ευρώ. Σε περίπτωση ατυχημάτων ή άλλων προβλημάτων υγείας συχνά πέφτουν θύματα ιατρικής αμέλειας, αφού δύσκολα συνεννοούνται με τους Ελληνες γιατρούς. Γι’ αυτό, το πρόγραμμα θα καταγράψει τους αραβόφωνους γιατρούς, κοντά στις περιοχές όπου εργάζονται, ώστε να υπάρχει βοήθεια και μεσολάβηση στους Ελληνες γιατρούς.
Κυρίαρχο πρόβλημα
Ομως κυρίαρχο πρόβλημα είναι η εξάρτησή τους από τους «μανάβηδες» -τους μεσάζοντες που τους βρίσκουν εργασία και τους αντικαθιστούν όταν διατυπώνουν παράπονα για μειωμένα ένσημα. Στο πλαίσιο της συμφωνίας Ελλάδας-Αιγύπτου, οι αλιεργάτες έως το 2004 έπαιρναν την κατώτατη σύνταξη του ΙΚΑ. Η μεταφορά τους στον ΟΓΑ στη συνέχεια, τους έχει αφήσει μετέωρους. Η Ε. Ε. δεν έχει ακόμη καταλήξει εάν άνθρωποι που εργάζονται 20 – 25 χρόνια στα εδάφη της θα δικαιούνται κάποια ελάχιστη σύνταξη.