Η από οικονομικής άποψης δυσμενέστερη συγκυρία που βιώνει μεταπολεμικά η χώρα μάς έφερε αντιμέτωπους με μια κρίση όχι μόνο οικονομική, αλλά και θεσμική – πολιτική. Η συσσώρευση προβλημάτων ετών και οι λανθασμένες πολιτικές του παρελθόντος μάς οδήγησαν λίγο πριν από την οικονομική κατάρρευση με συνέπειες παραλίγο καταστροφικές για το κράτος και τον μέσο πολίτη. Η συνέχεια είναι λίγο-πολύ γνωστή σε όλους: Ακολούθησε η σύναψη της δανειακής σύμβασης μεταξύ της Ελλάδας και των Ε. Ε. και ΔΝΤ, το γνωστό σε όλους μας Μνημόνιο, το οποίο κατακρίθηκε από το σύνολο σχεδόν των παραγόντων της κοινωνίας και της αγοράς, άλλοτε για τον υπέρμετρα δυσβάστακτο και άδικο χαρακτήρα των μέτρων του και άλλοτε για την αναποτελεσματικότητα των επιδιωκόμενων από τους εμπνευστές του λύσεων.
Σήμερα, ένα έτος μετά την υπογραφή του, η πορεία των εξελίξεων δείχνει δυστυχώς να δικαιώνει τους αρχικούς επικριτές του, καθώς η οικονομία μας -παρά την υιοθέτηση των μνημονιακής αντίληψης μέτρων- αδυνατεί να ανακάμψει, αντιμετωπίζοντας και πάλι το φάσμα της χρεοκοπίας με μόνη ορατή λύση, κατά τους δανειστές μας, την ανάγκη υιοθέτησης νέων μέτρων πάνω στη βάση ενός δεύτερου μνημονίου. Είναι αναμφισβήτητο πως αποκλειστικά αρμόδια για τη λήψη των σχετικών αποφάσεων είναι, κατά το Σύνταγμά μας, η δημοκρατικά εκλεγμένη πολιτική ηγεσία του τόπου. Ωστόσο, σεβόμενοι τον θεσμικό μας ρόλο και την ιστορία του συλλόγου μας αναφορικά με την προάσπιση της δημοκρατίας και των δικαιωμάτων του ανθρώπου και του πολίτη, αλλά και απηχώντας τις αντιλήψεις της κοινωνίας, όπως πλέον αυτές αρχίζουν να εκφράζονται εσχάτως με αυθορμητισμό και συλλογικότητα από μια μεγάλη μάζα πολιτών ανεξαρτήτως πολιτικής προέλευσης, οφείλουμε να καταστήσουμε σαφές προς κάθε κατεύθυνση πως η Δημοκρατία μας δεν αντέχει περαιτέρω επιβάρυνσή της από συμφωνίες που προσβάλλουν κατάφωρα την ελληνική έννομη τάξη, ανατρέπουν κεκτημένα δικαιώματα ετών και έρχονται σε πλήρη αντίθεση με τις αρχές του ευρωπαϊκού δικαιικού πολιτισμού και του πνεύματος της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης.
Ασύδοτες, απερίσκεπτες και -όπως μαρτυρά και το πρόσφατο παρελθόν- αμφιβόλου αποτελεσματικότητας αποφάσεις, οι οποίες λαμβάνονται υπό το κράτος πανικού εξαιτίας της αναγκαιότητας εξασφάλισης εσόδων προς κάλυψη των ταμειακών δυσχερειών, δεν πρέπει σε καμία περίπτωση να αποβούν σε βάρος των κεκτημένων και συνταγματικά κατοχυρωμένων δικαιωμάτων των πολιτών υπό το φως μιας στρεβλής ερμηνείας του κανόνα της υπεροχής του εθνικού συμφέροντος έναντι του ατομικού. Η κοινωνία και η οικονομία ασφυκτιούν αναζητώντας απεγνωσμένα ρευστότητα. Αντί όμως να επιλεγεί η ανάληψη προσπαθειών ενίσχυσής τους και η υιοθέτηση μέτρων αναπτυξιακής λογικής, γινόμαστε πλέον δέκτες αποφάσεων για επικείμενη εκποίηση δημόσιας περιουσίας και υποδομών της χώρας, ελλείψει κεντρικού σχεδιασμού· και κατά συνέπεια κάθε σκεπτόμενος πολίτης εύλογα διατυπώνει την ανησυχία του μήπως οι κινήσεις αυτές πλήξουν μαζικά την κοινωνία οδηγώντας στη δημιουργία μονοπωλίων ιδιωτών που θα αφαιμάξουν οικονομικά τους καταναλωτές, ανοίγοντας παράλληλα τον δρόμο σε μαζικές απολύσεις εργαζόμενων συμπολιτών μας.
Οι ανησυχίες μας είναι ανησυχίες θεσμικές, ανησυχίες για την ίδια την ποιότητα του δημοκρατικού μας πολιτεύματος και των κατακτήσεων που αυτό προσφέρει στους πολίτες. Πρώτιστο μέλημα κάθε πολιτικά υπεύθυνου που λαμβάνει αποφάσεις -υπό όποιες συνθήκες και αν τις λαμβάνει- είναι αφενός μεν η αναγκαιότητα διαφύλαξης του εθνικού συμφέροντος, αφετέρου δε η προστασία του κράτους δικαίου και των θεμελιωδών δικαιωμάτων των πολιτών, η πρακτική εντέλει εναρμόνιση αμφοτέρων προς όφελος της χώρας.
Η αμετάκλητη και άνευ όρων παραίτηση από κυριαρχικά μας δικαιώματα (βλ. άρθρο 14 παράγρ. 5 του Μνημονίου) πραγματοποιήθηκε μία φορά και μάλλον ανεπιτυχώς. Πρόκληση και επιδίωξή μας επιβάλλεται πλέον να είναι το να καταδείξουμε στους δανειστές μας πως είμαστε όχι μόνο συνεπείς και φερέγγυοι αλλά και συνειδητοποιημένοι και διεκδικητικοί.
* Ο κ. Γιάννης Αδαμόπουλος είναι πρόεδρος του Δικηγορικού Συλλόγου Αθηνών.