Οταν τον περασμένο χειμώνα ο οργανισμός Intelligence Squared Greece διοργάνωσε δημόσια αντιλογία με θέμα την ανέγερση μουσουλμανικού τεμένους στην Αθήνα, το ιδεολογικό φορτίο ευνόησε τις εντάσεις. Το αντίθετο συνέβη στο προχθεσινό debate στον «Ελληνικό Κόσμο», με θέμα «Το δίλημμα «Μένω ή Φεύγω» των πρόθυμων και ικανών νέων Ελλήνων», που επίσης διοργάνωσε ο Intelligence Squared Greece. Υπαρξιακό ερώτημα που συζητήθηκε μεταξύ Ελλήνων, πρώην συνεργατών και φίλων: ο συγγραφέας Απόστολος Δοξιάδης, του πάνελ «Μένω», έγραψε το διεθνές best seller «Logicomix» από κοινού με τον συγγραφέα και καθηγητή Χρήστο Παπαδημητρίου – ο οποίος μίλησε από την όχθη του «Φεύγω».
Τη συζήτηση συντόνισε ο Τάσος Τέλλογλου. Κάθε πάνελ περιελάμβανε τρεις ομιλητές. Σε εκείνο του «Μένω» τον Απ. Δοξιάδη πλαισίωναν οι Αρίστος Δοξιάδης, διαχειριστής επιχειρηματικών συμμετοχών, και Κυριάκος Πιερρακάκης, υποψήφιος διδάκτορας στο τμήμα Πολιτικών και Διεθνών Σχέσεων του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης. Στην πλευρά του «Φεύγω» ήταν οι Χρ. Παπαδημητρίου, Στάθης Καλύβας, καθηγητής Πολιτικών Επιστημών στο Γιέιλ, και Γρηγόρης Φαρμάκης, επιχειρηματίας.
Προτού ξεκινήσει η διαδικασία, πραγματοποιήθηκε η πρώτη ψηφοφορία, σύμφωνα με την οποία το 43% του κοινού ήταν υπέρ του «Φεύγω», το 39% ψήφισε κατά, ενώ 18% προτίμησε το «Δεν ξέρω/Δεν απαντώ».
Ιδεατό «εδώ» και «έξω»
Πρώτος πήρε τον λόγο ο Χρήστος Παπαδημητρίου, εκ μέρους του «Φεύγω», ο οποίος τόνισε ότι η φυγή νέων ανθρώπων στερεί τη χώρα από πολύτιμο δυναμικό, ωστόσο, οι άνθρωποι αυτοί μπορούν να δημιουργήσουν ένα δίκτυο σε όλο τον κόσμο, μέσα απ’ το οποίο κερδισμένη θα βγει η Ελλάδα. Στάθηκε στο ότι η ελληνική λέξη «κρίση» στα αγγλικά είναι crisis αλλά και judgement (με την έννοια της κριτικής), σχολιάζοντας ότι «το πρώτο χρειάζεται το δεύτερο». Στο τέλος, προβάλλοντας φωτογραφία της Βουλής και των «Αγανακτισμένων», ευχήθηκε πάντως να μείνουν πολλοί οι οποίοι να διώξουν τους διεφθαρμένους πολιτικούς.
Τον λόγο στη συνέχεια πήρε ο Κυρ. Πιερρακάκης («Μένω»), ο οποίος υπογράμμισε ότι το ερώτημα κινείται ανάμεσα στο υπαρκτό «εδώ» και το ιδεατό «έξω». «Υπάρχουν ακόμα εδώ οι σπόροι της δημιουργίας αλλά η ελληνική πολιτεία δεν τους αξιοποιεί», είπε. Επιτέλους, περνάμε σε μια εποχή κατά την οποία η επιχειρηματικότητα απενοχοποιείται. Ο Κυρ. Πιερρακάκης έκανε λόγο όχι για ένα δίπολο global ή local αλλά για μια σύνθεση (glocal).
Ο Στάθης Καλύβας («Φεύγω») μίλησε για τη «διασπορική διάσταση του ελληνισμού», αναφέρθηκε σε μια δήλωση του Καστοριάδη («αν δεν είχα φύγει, θα με είχε φάει η Ελλάδα»), ότι το αίσθημα ασφυξίας στην Ελλάδα είναι ένα push-factor, ωθεί δηλαδή τους νέους να αναζητήσουν ευκαιρίες σε χώρες με παιδεία πιο καλά δομημένη, ωστόσο, υπογράμμισε ότι όσοι φεύγουν έχουν τη μεγάλη ευκαιρία να «αναλάβουν πρωτοβουλίες και στις δύο χώρες στις οποίες είναι μοιρασμένοι».
Ο Αρίστος Δοξιάδης («Μένω») τόνισε ότι υπάρχουν θέσεις εργασίας στην Ελλάδα, αλλά «έχουμε μάθει να περιφρονούμε τις πιο πρακτικές δουλειές, ευνοήσαμε τα πιο «ευγενή» επαγγέλματα, αλλά υπάρχουν διάφοροι κλάδοι που μπορούν να απορροφήσουν δυναμικό».
Η ψηφοφορία
Ο Γρηγόρης Φαρμάκης («Φεύγω») σχολίασε ότι «κακώς ταυτίζουμε τους ανθρώπους με τους φυσικούς πόρους. Οι φυσικοί πόροι θα είναι εδώ και αύριο, οι άνθρωποι δεν μπορούν να περιμένουν καλύτερες μέρες. Η ανθρωπότητα πάντοτε ταξίδευε παντού, οπότε οι συναισθηματικές ενοχές της μαμάς Ελλάδας είναι πάρα φύση».
Τέλος, ο Απόστολος Δοξιάδης βασίστηκε στην εις άτοπον απαγωγή για να υπερτονίσει το γεγονός ότι «μένω δεν σημαίνει δεν ταξιδεύω και δεν συμμετέχω σε διεθνείς δράσεις», ότι «εδώ είναι ο τόπος μου και αυτό δεν είναι επαρχιώτικη ξενοφοβία. Αν θες να φύγεις, φύγε. Αλλά η Ελλάδα θα γίνει χειρότερη. Γι’ αυτό, μείνε, όπως μένω κι εγώ».
Μετά το πέρας της διαδικασίας έγιναν γνωστά τα αποτελέσματα των δύο ψηφοφοριών (πριν και μετά) και η ανατροπή ήταν ένα από τα ενδιαφέροντα στοιχεία της βραδιάς: το 43% των «Φεύγω» έπεσε στο 41%, το 39% των «Μένω» εκτινάχθηκε στο 56%, ενώ οι αναποφάσιστοι έπεσαν από το 18% στο 3%. Σχολιάστηκε ότι η συναισθηματική ομιλία του Απόστολου Δοξιάδη ήταν αυτή που έπεισε. Ο γύψος και οι πατερίτσες του Χρήστου Παπαδημητρίου -ο οποίος αρχικά αστειεύτηκε ότι δεν έχει τίποτα το πόδι του αλλά ότι «τους τραυματίες τους ψηφίζουν πάντα»- δεν βοήθησαν τελικά…