Ορια ελέγχου αποφάσεων εθνικών δικαστηρίων από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων – καταδίκη για βραδύτητα απονομής της διοικητικής δικαιοσύνης (απόφ. της 3.2.2011, Χαϊκάλης κατά Ελλάδος).
Ο προσφεύγων, ιδιοκτήτης πλοίων, συνελήφθη στις 29.5.1999 για διακίνηση ναρκωτικών ουσιών από Βόρεια και Λατινική Αμερική και Ευρώπη. Παραπέμφθηκε, μαζί με άλλους 15 στο Τριμελές Εφετείο Κακουργημάτων Αθηνών. Η διαδικασία άρχισε στις 25.9.2000 και διήρκεσε αρκετές ημέρες. Στις 31.10.2000 εκδόθηκε από το εφετείο απόφαση, με την οποία ο προσφεύγων καταδικάσθηκε σε ισόβια κάθειρξη και χρηματική ποινή. Η απόφαση του εφετείου τριμελούς είχε έκταση 400 σελίδων.
Οκτώ από τους δεκαπέντε καταδικασθέντες άσκησαν έφεση ενώπιον του Πενταμελούς Εφετείου Κακουργημάτων Αθηνών. Η υπόθεση της οποίας δικάσιμος ορίσθηκε η 29.10.2003, αναβλήθηκε κατ’ επανάληψη και η διαδικασία άρχισε στις 7.4.2005. Οι συνεδριάσεις του δικαστηρίου επαναλήφθηκαν επί 77 ημέρες και στις 16.12.2005 το Πενταμελές Εφετείο εξέδωσε απόφαση όμοια με την απόφαση του Τριμελούς Εφετείου. Το κείμενο της απόφασης είχε έκταση 1.200 σελίδων. Τέλος, με απόφαση της 27.12.2007 ο Αρειος Πάγος απέρριψε την αναίρεση και ειδικότερα τον λόγο αυτής που αφορούσε τη διάρκεια της διαδικασίας, που είχε επίσης προταθεί στο Πενταμελές Εφετείο και είχε και εκεί απορριφθεί.
Ο προσφεύγων παραπονείται με την προσφυγή του ότι παραβιάσθηκε η αρχή της δίκαιης δίκης:
α) Με την υπερβολική καθυστέρηση απονομής δικαιοσύνης από τα ελληνικά ποινικά δικαστήρια.
β) Οτι ελήφθησαν υπόψη από τα δικαστήρια εις βάρος του ψευδείς κατηγορίες από έναν αστυνομικό και από συγκατηγορουμένους του.
Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο δέχθηκε την προσφυγή ως προς την πρώτη αιτίαση, της παραβίασης του άρθρ. 6 παρ. 1 της ΕΣΔΑ που επιβάλλει, μεταξύ άλλων, την επίλυση των διαφορών εντός λογικής προθεσμίας, και καταδίκασε την Ελλάδα να πληρώσει στον προσφεύγοντα το ποσό των 4.000 ευρώ, ως χρηματική ικανοποίηση για την ηθική τους βλάβη και το ποσό των 1.500 ευρώ για δικαστικά έξοδα.
Περαιτέρω, όμως, δέχθηκε ότι κατά το άρθρ. 19 της ΕΣΔΑ δεν μπορεί το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο να εξετάσει τα σφάλματα ουσίας ή νομικά σφάλματα που τυχόν διέπραξαν τα εθνικά δικαστήρια, παρά μόνο κατά το μέτρο που αυτά μπορούν να θίξουν τα δικαιώματα και τις ελευθερίες που προστατεύει η Ευρωπαϊκή Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου. Κατόπιν τούτου, δεν διαπιστώνει καμιά ένδειξη καταχρηστικότητας στις διαδικασίες ενώπιον των ποινικών δικαστηρίων και του Αρείου Πάγου στην υπόθεση που προεκτέθηκε.
Το δικαίωμα ψήφου του «ισοβίτη» κρατουμένου (απόφ. της 8.4.2010, Frodl κατά Αυστρίας).
Ο προσφεύγων εκτίει στις φυλακές ποινή ισόβιας κάθειρξης για τη δολοφονία. Στην Αυστρία, σύμφωνα με την εκλογική νομοθεσία, ο κρατούμενος που εκτίει ποινή φυλάκισης για περισσότερο από ένα έτος για αδίκημα που διαπράχθηκε με πρόθεση δεν έχει το δικαίωμα να ψηφίσει. Αποκλείσθηκε, λοιπόν, από το δικαίωμα να ψηφίσει στις εκλογές.
Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο έκρινε ότι υπήρξε εν προκειμένω παραβίαση του άρθρ. 3 του Πρώτου Πρόσθετου Πρωτοκόλλου της ΕΣΔΑ, ιδίως λόγω του γεγονότος ότι η απόφαση σχετικά με τον αποκλεισμό από το δικαίωμα ψήφου θα έπρεπε να είχε ληφθεί από δικαστή και ότι, στην προκειμένη περίπτωση, δεν υπήρξε ένας σύνδεσμος μεταξύ του διαπραχθέντος αδικήματος και των ζητημάτων που σχετίζονται με τις εκλογές και τους δημοκρατικούς θεσμούς.
Ο μικρός μετανάστης από το Αφγανιστάν. Ευρωπαϊκό Δικαστήριο για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου, απόφ. της 5.4.2011, Rahimi κατά Ελλάδος).
Ο προσφεύγων γεννήθηκε το 1992 στο Αφγανιστάν και, μετά τον θάνατο των γονέων του, το 2007, εισήλθε χωρίς ταξιδιωτικά έγγραφα στην Ελλάδα. Συνελήφθη μετά από λίγες ημέρες στη Λέσβο και διατάχθηκε η απέλασή του, κρατήθηκε δε εν αναμονή της απέλασης.
Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο έκρινε ότι υπήρξε εν προκειμένω παραβίαση του άρθρ. 3 της ΕΣΔΑ, διότι λόγω των συνθηκών κράτησης του ανήλικου στο κέντρο Παγανής και των παραλείψεων των αρχών να φροντίσουν τον ασυνόδευτο ανήλικο μετά την απελευθέρωσή του, συνιστούν εξευτελιστική μεταχείριση. Επίσης, λόγω των συνθηκών αυτών κράτησης, το ΕΔΔΑ διαπιστώνει ότι η κράτηση δεν ήταν νόμιμη και συνεπώς παραβιάστηκε και το άρθρ. 5 παρ. της ΕΣΔΑ. Ακόμη, λόγω έλλειψης εθνικών ένδικων μέσων διαπιστώνεται και παραβίαση του άρθρ. 13 της ΕΣΔΑ, καθώς και του άρθρ. 5 παρ. 4 της ΕΣΔΑ διότι ο ανήλικος δεν ενημερώθηκε σε γλώσσα κατανοητή από αυτόν για τα ένδικα βοηθήματα που είχε στη διάθεσή του. Επιδικάστηκε στον προσφεύγοντα ποσό 15.000 ευρώ, ως χρηματική ικανοποίηση για την ηθική του βλάβη και ποσό 1.000 ευρώ για τα δικαστικά του έξοδα.
Οι «συνήθεις ύποπτοι» των αστυνομικών ερευνών (απόφ. της 10.2.2011, Dimitron-Kazakov κατά Βουλγαρίας).
Ο προσφεύγων ήταν από τις 7.8.1997 καταχωρισμένος στα αρχεία της αστυνομίας που περιέχουν τα ονόματα των προσώπων που συνήθως εμφανίζουν «παραβατική» συμπεριφορά. Τα αρχεία αυτά έχουν συνταχθεί με βάση τις πληροφορίες που διαθέτει η Αστυνομία.
Με βάση αυτή την εγγραφή, ο προσφεύγων υπήρξε αντικείμενο αστυνομικών ελέγχων κάθε φορά που υπήρχε καταγγελία βιασμού ή εξαφάνισης νεαρής γυναίκας. Ετσι, στις 19.11.1998 η Αστυνομία έλεγξε και πάλι το σπίτι του, όπου συνελήφθη και μεταφέρθηκε στο αστυνομικό τμήμα, όπου ανακρίθηκε για την εξαφάνιση νεαρού κοριτσιού.
Με επιστολές του της 24.4.2002 και 12.8.2002, ζήτησε από τις υπηρεσίες της αστυνομίας τη διαγραφή του από τα αρχεία της ως «δράστη». Η αίτησή του έγινε δεκτή και στις 14.10.2002 η Αστυνομία τον πληροφόρησε ότι το όνομά του είχε διαγραφεί από τα αστυνομικά αρχεία.
Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο δέχθηκε την προσφυγή, κρίνοντας ότι η καταγραφή του ονόματος του προσφεύγοντος στα αστυνομικά αρχεία δεν ήταν σύμφωνη με τον νόμο και ότι υπήρξε κατά τούτο παραβίαση του άρθρου 8 της ΕΣΔΑ που επιβάλλει τον σεβασμό της ιδιωτικής και οικογενειακής ζωής και της κατοικίας του ατόμου.
Καταδίκη για βραδύτατα απονομής της ποινικής δικαιοσύνης (απόφ. της 10.3.2011, Χατζηγάννης κατά Ελλάδος).
Στις 9 Οκτωβρίου του 2002, το Ελληνικό Παρατηρητήριο του Ελσίνκι κατέθεσε καταγγελία κατά τoυ προσφεύγοντος τότε δημάρχου Λεχαινών και του Α. Κ. για παράνομη παραχώρηση σε άλλα πρόσωπα δημόσιων κατοικιών προορισμένων για τους Ρομά. Ο προσφεύγων έλαβε γνώση της καταγγελίας αυθημερόν. Ασκήθηκε κατ’ αυτού πειθαρχική διαδικασία, αλλά και προανάκριση, όπου ο προσφεύγων κατέθεσε δύο φορές, ως μάρτυρας και κατηγορούμενος αντίστοιχα. Παραπέμφθηκε σε δίκη για παράβαση καθήκοντος και τελικά αθωώθηκε με απόφαση του δικαστηρίου στις 12.2.2008.
Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο δέχθηκε την προσφυγή ως προς την αιτίαση της παραβίασης του άρθρ. 6 παρ. 1 της ΕΣΔΑ που επιβάλλει, μεταξύ άλλων, την επίλυση των διαφορών εντός λογικής προθεσμίας, και καταδίκασε την Ελλάδα να πληρώσει στον προσφεύγοντα το ποσό των 3.000 ευρώ, ως χρηματική ικανοποίηση για ηθική βλάβη.
Επικαλούμενος τα άρθρ. 6 παρ. 1 και 13 της ΕΣΔΑ, ο προσφεύγων παραπονέθηκε και για τη δικαιότητα της πειθαρχικής διαδικασίας και ποινικής διαδικασίας. Επικαλείται ότι κατά τη διάρκεια της ποινικής προδικασίας έδωσε κατάθεση ως μάρτυρας, ενώ είχε ήδη αποκτήσει την ιδιότητα του κατηγορουμένου. Παραπονείται επίσης για την αιτιολογία της αθωωτικής απόφασης. Οι εν λόγω αιτιάσεις του απορρίφθηκαν ως αβάσιμες.