Δεκατέσσερις μήνες μετά τη δέσμευση της κυβέρνησης ότι θα αντικαθιστούσε τους απηρχαιωμένους τρόπους των προμηθειών στα δημόσια νοσοκομεία με ανοιχτούς ευρωπαϊκούς διαγωνισμούς, ουδείς από τους μεγάλους διαγωνισμούς της Επιτροπής Προμηθειών του υπουργείου Υγείας έχει ολοκληρωθεί.
Χαρακτηριστικά αναφέρεται ότι ο διαγωνισμός των στεντ, που είχε ολοκληρωθεί 10 μήνες νωρίτερα, με την υποβολή υποπολλαπλάσιων τιμών από τις ίδιες εταιρείες, κυρίως αμερικανικές, που πρόσφεραν 4 φορές υψηλότερες τιμές στις αρχές του 2010, εκκρεμεί ακόμα εξαιτίας των ενστάσεων των διαγωνιζομένων. Στο πλαίσιο αυτό, μία από τις ελληνικές εταιρείες που συμπεριελήφθη στις τρεις (οι άλλες δύο είναι πολυεθνικές) που έδωσαν τις καλύτερες τιμές στον διαγωνισμό, αποκλείστηκε στη συνέχεια, διότι η επιτροπή προμηθειών διαμόρφωσε την εικόνα ότι έκανε παράλληλες εισαγωγές από άλλες ευρωπαϊκές χώρες, διαδικασία που οι υπηρεσίες του υπουργείου Υγείας δεν αναγνωρίζουν.
Αλλά το πόσο πλημμελώς γνωρίζει η Επιτροπή Προμηθειών του υπουργείου Υγείας την αγορά ιατροτεχνολογικού υλικού φαίνεται από τον διαγωνισμό για τους βηματοδότες και απινιδωτές, δύο άλλα υλικά που αγοράζονταν επί χρόνια υπερτιμολογημένα από τα ελληνικά δημόσια νοσοκομεία.
Ο διαγωνισμός αυτός προσέγγιζε σε ύψος τα 44 εκατ. ευρώ και αποτελούσε ένα είδος πλαισίου για όλα τα δημόσια νοσοκομεία, που στη συνέχεια θα εξειδίκευαν τις παραγγελίες τους στις μειοδότριες εταιρείες. Διενεργήθηκε στις 13 Σεπτεμβρίου του 2010 και τα αποτελέσματά του εγκρίθηκαν 45 μέρες αργότερα, από την Επιτροπή Προμηθειών του υπουργείου Υγείας. Η απόφαση της επιτροπής κοινοποιήθηκε σε ελληνική εταιρεία, που αντιπροσωπεύει αμερικανική, βηματοδοτών, δύο μήνες μετά την υποβολή των προσφορών, η οποία ακολούθως άσκησε προδικαστική προσφυγή. Φυσικά, η Αρχή δεν απάντησε, οπότε η εταιρεία προσέφυγε στο Τμήμα Αναστολών του Συμβουλίου της Επικρατείας, επικαλούμενη πλημμελή τήρηση από την επιτροπή βασικών τεχνικών προδιαγραφών του διαγωνισμού.
Στην ίδια προσφυγή, ο εν λόγω αντιπρόσωπος, που ελέγχεται από το ΣΔΟΕ για υπερτιμολόγηση υλικών, επικαλείται και την περίπτωση άλλης ελληνικής εταιρείας που δεν προσκόμισε βεβαίωση από την εταιρεία κατασκευής ότι διαθέτει σύστημα διασφάλισης ποιότητας. Τέτοιες ελλείψεις επικαλείται ο προσφυγών αντιπρόσωπος και για τρεις ακόμα εταιρείες που συμμετείχαν στον διαγωνισμό. Το Β΄ Τμήμα του Συμβουλίου της Επικρατείας αποφάσισε τελικά τον Μάρτιο ότι οι τεχνικές προδιαγραφές εζητούντο από την Επιτροπή Προμηθειών «προαιρετικά» και όχι «επί ποινή αποκλεισμού» (απόφαση 291/2011 ΣτΕ).
Πόσο περίπλοκο είναι, ωστόσο, το πρόβλημα των διαγωνισμών σε ένα τοπίο στο οποίο οι πρωταγωνιστές είχαν συνηθίσει να ζουν από μια προνομιακά αυθαίρετη σχέση με τα νοσοκομεία, σχέση που τους εξασφάλιζε, παρά τις καθυστερήσεις των πληρωμών εκ μέρους του Δημοσίου, επί πολλά χρόνια κέρδη, δείχνει η εξέλιξη του διαγωνισμού για τα φίλτρα τεχνητού νεφρού.
Μία θέση που προσπάθησαν να περάσουν -και πέρασαν- οι εταιρείες που νέμονται τον χώρο είναι ότι οι ασθενείς, για λόγους θεραπευτικούς, δεν θα έπρεπε να αλλάξουν τα φίλτρα που θα χρησιμοποιήσουν στην αιμοκάθαρση διότι διαφορετικά θα «κινδύνευε η υγεία τους…». Η θέση αυτή, παρατηρεί στέλεχος του υπουργείου Υγείας που θέλει να διατηρήσει την ανωνυμία του, «φαίνεται να ισχύει μόνο για τα δημόσια νοσοκομεία, καθώς οι ασθενείς των ιδιωτικών κέντρων αιμοκάθαρσης, τα οποία είναι σε αρκετές περιπτώσεις και εισαγωγείς των φίλτρων, αλλάζουν φίλτρα όταν αλλάζουν και κέντρο χωρίς να διακινδυνεύει η υγεία τους…».
Η εξαιρετικά ευρεία αυτή ερμηνεία έδωσε τη δυνατότητα να πάρουν μέρος στον διαγωνισμό 20 εταιρείες, από τις οποίες υπέβαλαν προσφορά συνολικά 17, με τιμές που ελάχιστα απείχαν μεταξύ τους. Είναι χαρακτηριστικό ότι στα φίλτρα υψηλής διαπερατότητας (high flux), οι τιμές προσέγγισαν τα 35 ευρώ το φίλτρο, όταν οι ευρωπαϊκές κυμαίνονται γύρω στα 20 ευρώ. Οι εξελίξεις στους διαγωνισμούς αυτούς και ιδιαίτερα ο αργός τρόπος με τον οποίο υλοποιούνται επιβεβαιώνουν, σύμφωνα με αρκετά στελέχη του υπουργείου Υγείας, τη θέση του υπουργού ότι οι υπηρεσίες του είναι σε αδυναμία να υλοποιήσουν τέτοιες διαδικασίες και ίσως να χρειάζεται ένας ιδιωτικός φορέας υλοποίησης ανάλογων διαγωνισμών, που θα μπορούσαν πολύ ευκολότερα να ολοκληρώνονται ηλεκτρονικά και με τον εκμηδενισμό της μεσολάβησης του ανθρώπινου παράγοντα…
Χαμηλότερες οι προσφορές
Η καθυστέρηση στην ολοκλήρωση των διαγωνισμών δεν σημαίνει ότι νοσοκομεία του ΕΣΥ και ασφαλιστικά ταμεία εξακολουθούν να αγοράζουν στις αστρονομικές τιμές που αγόραζαν στις αρχές του 2010 και πάντως πριν από το πρώτο Μνημόνιο.
Είναι χαρακτηριστικό ότι ενώ τα στεντ έπεσαν αρχικά κατά 20%, έναντι της ήδη μειωμένης στο 50% τιμής του 2010 (σε σχέση με το 2009), στη συνέχεια, μετά το άνοιγμα των οικονομικών προσφορών στον διαγωνισμό του φθινοπώρου του 2010, ακολούθησαν τις τιμές του διαγωνισμού που ήταν 4 φορές μικρότερες από τις τιμές των ίδιων εταιρειών στις αρχές του 2010.
Αν κάτι αποδεικνύουν οι μέχρι τώρα «κολοβοί» διαγωνισμοί είναι ότι όλες οι ελληνικές εταιρείες αντιπροσώπων με δυσκολία είναι σε θέση να ακολουθήσουν τις αντίστοιχες ξένες μεγάλες εταιρείες ιατροτεχνολογικού υλικού.
Για τους διαγωνισμούς επεμβατικής καρδιολογίας δύο από τις τρεις εταιρείες ήταν μεγάλες πολυεθνικές (αμερικανικές) που συμπίεσαν δραστικά τις τιμές τους πετώντας κατ’ αρχάς έξω τους αντιπροσώπους.
Αντίθετα, στα φίλτρα τεχνητού νεφρού, που ακολουθήθηκε ο δρόμος να μη «διαταραχθεί» η υφιστάμενη αγορά για το «καλό των ασθενών», οι τιμές παρέμειναν υψηλά για το καλό των εταιρειών που αντιπροσωπεύουν ξένους οίκους.