Οι διατάξεις περί κατοχύρωσης πανεπιστημιακού ασύλου αποτελούν μία παγκόσμια πρωτοτυπία της ελληνικής έννομης τάξης· αντίστοιχες ρυθμίσεις δεν υφίστανται σε καμία σύγχρονη δημοκρατία. Το αποτρόπαιο γεγονός της εισβολής του άρματος μάχης στο Πολυτεχνείο την 17η Νοεμβρίου 1973 κάθε άλλο παρά δικαιολογούσε την μετέπειτα νομοθετική καθιέρωση του λεγόμενου πανεπιστημιακού ασύλου με τον Ν. 1268/1982, δηλαδή οκτώ χρόνια μετά την κατάρρευση της απριλιανής δικτατορίας, σε μία εποχή στην οποία η δημοκρατική νομιμότητα είχε πλήρως εδραιωθεί. Είκοσι πέντε χρόνια αργότερα και, λαμβάνοντας υπόψη την οδυνηρή εμπειρία της εφαρμογής του θεσμού, ο νομοθέτης επιχείρησε με τον Ν. 3549/2007 μία σχετική εκλογίκευση του προϊσχύοντος νομοθετικού καθεστώτος, χωρίς όμως να αποτολμήσει την κατάργηση των περιορισμών στη δυνατότητα επέμβασης της δημόσιας δύναμης όταν διαπράττονται ποινικά αδικήματα. Ετσι, εξακολούθησε να επικρατεί η αντίληψη ότι στα ελληνικά πανεπιστήμια κυριαρχεί η ασυδοσία και η ατιμωρησία, στον βαθμό που καθίσταται ανέφικτη ή αναποτελεσματική η πρόληψη και καταστολή αδικημάτων του κοινού ποινικού δικαίου.
Οπως προκύπτει από πλήθος επιστημονικών και δημοσιογραφικών δημοσιευμάτων, η ισχύς του λεγόμενου πανεπιστημιακού ασύλου ευθύνεται για εγκληματικές πράξεις στις οποίες επιδίδονται κουκουλοφόροι, καταληψίες και κάθε είδους κακοποιοί οι οποίοι βρίσκουν καταφύγιο στους χώρους των ανωτάτων εκπαιδευτικών ιδρυμάτων. Διότι, όταν οι δράστες γνωρίζουν εκ των προτέρων ότι η παρέμβαση των αστυνομικών αρχών είναι είτε δυσχερής είτε πλήρως αδύνατη είναι εύλογο να διαπράττουν άφοβα κάθε είδους εγκλήματα και ιδίως προπηλακισμούς και ξυλοδαρμούς φοιτητών και καθηγητών, καταλήψεις, κάψιμο σπουδαστηρίων, διακίνηση εύφλεκτων υλικών, εκρηκτικών υλών, όπλων, πυρομαχικών, ακόμα και ναρκωτικών.
Αυτή η ανωμαλία πρέπει επιτέλους να σταματήσει. Η πολιτική εξουσία έχει συνταγματικό καθήκον να προχωρήσει με τόλμη σε πλήρη και συνολική κατάργηση των νομοθετικών διατάξεων που παρεμποδίζουν αφενός την ελεύθερη και ακώλυτη άσκηση των συνταγματικών ελευθεριών στους χώρους των πανεπιστημίων και αφετέρου τις αστυνομικές και δικαστικές αρχές από την εφαρμογή του νόμου και την καταστολή των παράνομων πράξεων. Επιπλέον, πρέπει να ληφθούν θετικά μέτρα ώστε να διασφαλισθεί η ανάπτυξη των ακαδημαϊκών δραστηριοτήτων υπό συνθήκες ελευθερίας και ασφάλειας. Οποιος με πρόθεση παρεμποδίζει τη διεξαγωγή της επιστημονικής έρευνας και της ακαδημαϊκής διδασκαλίας πρέπει να υφίσταται τις ανάλογες συνέπειες.
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η όποια προσπάθεια για εκσυγχρονισμό του ελληνικού πανεπιστημίου θα έρθει αντιμέτωπη με τις διαμαρτυρίες και τις αντιδράσεις φοιτητών και καθηγητών οι οποίοι είτε παραμένουν εγκλωβισμένοι σε κατεστημένες ιδεολογίες και πρακτικές άλλων εποχών είτε ωφελούνται ποικιλοτρόπως από την παρούσα κατάσταση. Και ναι μεν αυτοί είναι εκείνοι που στην πραγματικότητα θέλουν να υπάρχει πανεπιστημιακό άσυλο ως μέσον ανομίας και ασυδοσίας και όχι για την ελεύθερη ανάπτυξη των ιδεών και της έρευνας, όμως η εκάστοτε πολιτική εξουσία έχει χρέος να λαμβάνει τις αποφάσεις της με γνώμονα την εξυπηρέτηση του δημοσίου συμφέροντος και δεν πρέπει να αποθαρρύνεται από το όποιο πολιτικό κόστος προκειμένου να κάνει το σωστό.
* Ο κ. Γιάννης Αδαμόπουλος είναι πρόεδρος του Δικηγορικού Συλλόγου Αθηνών.