Ρύθμιση στο πρότυπο των ημιυπαίθριων προωθεί για τα αυθαίρετα το υπουργείο Περιβάλλοντος. Η ρύθμιση παρουσιάστηκε χθες στο υπουργικό συμβούλιο και πρόκειται να κατατεθεί αύριο στη Βουλή προκειμένου να τεθεί σε ισχύ άμεσα, με ορίζοντα λήξης το τέλος του έτους. Η ρύθμιση έχει εισπρακτικό χαρακτήρα, καθώς δεν περιλαμβάνει τρόπο ελέγχου των δηλώσεων των αυθαιρετούχων ή διαδικασία εντοπισμού όσων αυθαιρετούχων δεν συμμετάσχουν στη ρύθμιση, ενώ επιχειρεί να αντιμετωπίσει το πρόβλημα της αντισυνταγματικότητας με την κατάθεση του μεγαλύτερου μέρους των προστίμων στο πράσινο ταμείο.
Οι βασικοί άξονες της ρύθμισης παρουσιάστηκαν χθες από τον υπουργό ΠΕΚΑ κ. Γιώργο Παπακωνσταντίνου στο υπουργικό συμβούλιο και είναι οι εξής:
– Τα αυθαίρετα χωρίζονται σε κατηγορίες, ανάλογα με τη θέση τους (εντός ή εκτός σχεδίου), το είδος της αυθαιρεσίας (υπέρβαση τετραγωνικών, δόμηση χωρίς άδεια) κ. λπ.
– Με τη συμμετοχή στη ρύθμιση το παράνομο κτίσμα «νομιμοποιείται» για 40 χρόνια εφόσον βρίσκεται εντός σχεδίου και για 20 χρόνια εφόσον βρίσκεται εκτός σχεδίου. Στην τελευταία αυτή κατηγορία δίνεται η δυνατότητα να παραταθεί μέχρι τα 40 χρόνια η «νομιμοποίηση», εφόσον ο αυθαιρετούχος συμπληρώσει σε γη ή/και χρήμα το υπόλοιπο της έκτασης που απαιτούνταν για να αποκτήσει το οικόπεδό του αρτιότητα. Αυτό λ. χ. σημαίνει ότι στην Αττική, όπου η μέση αρτιότητα είναι 20 στρέμματα, εφόσον κάποιος έχει χτίσει αυθαίρετο στα 250 τ. μ. θα πρέπει να αποζημιώσει τον τοπικό δήμο με εισφορά 19.750 τ. μ. στην ίδια περιοχή ή το αντίτιμο.
– Το πρόστιμο για το αυθαίρετο θα υπολογίζεται με βάση πλήθος παραγόντων (χωρίς να έχει ξεκαθαριστεί με ποια βαρύτητα), ανάμεσα στους οποίους η ύπαρξη ή μη άδειας, η θέση του ακινήτου, η χρήση του (λ. χ. η πρώτη κατοικία θα εξετάζεται ευνοϊκά), ο τύπος της παρανομίας, η τιμή ζώνης και «υπό προϋποθέσεις κοινωνικά κριτήρια». Η τελευταία αυτή κατηγορία φαίνεται ότι ανοίγει σαφώς ένα «παράθυρο» για την ευνοϊκή αντιμετώπιση πλήθος παρανομούντων, ανάλογο με εκείνο που είχε δοθεί το 1994 για την ηλεκτροδότηση αυθαιρέτων (η ύπαρξη λόγων υγείας, που είχε ως αποτέλεσμα να εμφανιστούν όλοι οι αυθαιρετούχοι ως καρδιοπαθείς). Χαρακτηριστικό είναι ότι πριν από λίγες ημέρες ο συλλογικός φορέας των ατόμων με ειδικές ανάγκες έσπευσε να εκδώσει ανακοίνωση ζητώντας διαφορετική αντιμετώπιση.
– Ως προς το εισπρακτικό σκέλος, το πρότυπο θα είναι η ρύθμιση για τους ημιυπαίθριους. Θα καταβάλλεται με την αίτηση παράβολο από 500 έως 2.000 ευρώ, το οποίο θα καταλήγει στον προϋπολογισμό, ενώ το υπόλοιπο ποσό σε ειδικό λογαριασμό (που θα υπολογίζεται από τις πολεοδομίες) στο πράσινο ταμείο και θα χρησιμοποιείται αποκλειστικά για τη δημιουργία κοινόχρηστων χώρων στους δήμους όπου βρίσκονται τα αυθαίρετα.
– Η ρύθμιση θα αφορά μόνο αυθαίρετα που χτίστηκαν ώς τις 28/4/2010, ωστόσο δεν διευκρινίζεται πώς θα εξασφαλιστεί αυτό αφού οι αυθαιρεσίες δεν δηλώνονται.
– Η αρμοδιότητα της Ειδικής Υπηρεσίας Κατεδαφίσεων (που αριθμεί σήμερα… 3 υπαλλήλους) θα επεκταθεί πέραν των δασών σε όλα τα αυθαίρετα. Θα έχει αρμοδιότητα να εκτελεί τις κατεδαφίσεις με δικά της μέσα.
Κατά τα άλλα, με βάση τα όσα ανακοινώθηκαν χθες, δεν προκύπτει καμία διαδικασία ελέγχου της πιστότητας των δηλώσεων των αυθαιρετούχων. Ανάλογη διαδικασία δεν έχει προβλεφθεί ούτε στη ρύθμιση για τους ημιυπαίθριους και είναι ουσιαστικά αδύνατο να ελεγχθεί έστω και τμήμα των 650.000 δηλώσεων που έχουν κατατεθεί. Επίσης επισείεται ως απειλή η κατεδάφιση, όταν η πολιτεία δεν έχει τρόπο να αποκτήσει εικόνα για τον αριθμό των αυθαιρέτων, πλην των λιγοστών που έχουν καταγγελθεί και πληρώνουν πρόστιμα. Από την άλλη πλευρά, είναι η πρώτη φορά που επιχειρείται η δημιουργία ενός ολοκληρωμένου πλαισίου για την ανακούφιση των περιοχών αυθαιρέτων, ακόμα και αν αυτό γίνεται προκειμένου να ξεπεραστεί ο σκόπελος του Συμβουλίου της Επικρατείας.
Περισσότερα για τη ρύθμιση αναμένονται αύριο. Αξίζει να σημειωθεί ότι δεν θα προηγηθεί διαδικασία διαβούλευσης ή δημόσιας ανάρτησης του κειμένου, καθώς, σύμφωνα με το υπουργείο, η ρύθμιση περιλαμβάνεται στις υποχρεώσεις έναντι του Μνημονίου.
Οι οικοδομικές άδειες
Σε δημόσια διαβούλευση, έως τις 8 Αυγούστου, δόθηκε χθες το σχέδιο νόμου για την αλλαγή του τρόπου έκδοσης οικοδομικών αδειών και τη μετατροπή των πολεοδομιών σε αρχειακές υπηρεσίες. Οπως έχει ήδη ανακοινωθεί, το σχέδιο προβλέπει ότι δεν θα γίνεται έλεγχος των μελετών από τις πολεοδομίες (θα ελέγχεται μόνο η πληρότητα του φακέλου), ενώ η κατασκευή θα ελέγχεται σε τρία στάδια, από σώμα ιδιωτών μηχανικών υπό την εποπτεία του ΥΠΕΚΑ. Στα θετικά του σχεδίου νόμου, η υποχρέωση δημόσιας ανάρτησης στο Διαδίκτυο όλων των στοιχείων που σχετίζονται με την έκδοση της οικοδομικής άδειας και των ελέγχων. Στα αρνητικά, ότι δεν προβλέπεται τρόπος ελέγχου των ιδιωτών μηχανικών που θα πιστοποιηθούν ως ελεγκτές, ενώ οι ποινές στους παραβάτες μηχανικούς (που φέρουν την πλήρη ευθύνη, αφού δεν θα γίνεται κανένας έλεγχος από τις πολεοδομίες) είναι επιεικείς. Στο σχέδιο νόμου προβλέπεται, επίσης, η συγκρότηση τοπικών και κεντρικού συμβουλίου αρχιτεκτονικής για τη γνωμοδότηση επί των αρχιτεκτονικών μελετών και κεντρικού συμβουλίου πολεοδομικών θεμάτων, που θα αντικαταστήσει το κεντρικό ΣΧΟΠ, το οποίο καταργείται.