Αγγίζοντας την καρδιά του προβλήματος στην ποινική μεταχείριση των εξαρτημένων, από ναρκωτικές ουσίες, ατόμων, ο υπουργός Δικαιοσύνης κ. Μιλτιάδης Παπαϊωάννου, εξήγγειλε αλλαγές στη νομοθεσία μας, ανοίγοντας τον δημόσιο διάλογο επί της ουσίας. Μιλώντας στην «Κ», αποκαλύπτει δέκα ρυθμίσεις-κίνητρα που θα περιληφθούν στον νέο νόμο, για την ένταξη των εξαρτημένων από τα ναρκωτικά σε προγράμματα αποθεραπείας και αποτοξίνωσης. Τα μέτρα αυτά θα οδηγούν και σε πλήρη απαλλαγή από κάθε δικαστική εμπλοκή, όπως τονίζει ο υπουργός, εκείνους που θα διαλέγουν τον δρόμο της θεραπείας και υποχρεωτικά θα αναβάλλεται η στράτευσή τους, ενώ αποσαφηνίζει το εύρος της αποποινικοποίησης και τις ρυθμίσεις για ανήλικους, διακινητές και εμπόρους.
– Ανακοινώσατε αλλαγές στη νομοθεσία για τα ναρκωτικά. Γιατί τώρα αυτές οι αλλαγές κύριε υπουργέ;
– Γιατί είναι πλέον σαφές, από όλα τα επιστημονικά δεδομένα, πως ο χρήστης είναι άρρωστος και ως ασθενής πρέπει να αντιμετωπισθεί. Η θέση του είναι στο θεραπευτικό πρόγραμμα κι όχι στη φυλακή. Οι επικείμενες ρυθμίσεις είναι ένα διπλό μήνυμα για τους νέους, κυρίως, να μείνουν μακριά από τα ναρκωτικά και από την άλλη, ότι δεν αντιμετωπίζονται ως εγκληματίες, εκείνοι που βρίσκονται στα γρανάζια της εξάρτησης.
– Τι ακριβώς αλλάζει για τους χρήστες, γιατί υπάρχει ήδη μια σύγχυση.
– Μια από τις βασικές μεταρρυθμίσεις αναφέρεται στην αποποινικοποίηση αποκλειστικά, το τονίζω αυτό, της χρήσης κάθε ναρκωτικής ουσίας. Παραμένει όμως το αδίκημα της προμήθειας και κατοχής για ίδια χρήση, που θα τιμωρείται όμως ελαφρύτερα πλέον, ως πταίσμα, κι όχι ως πλημμέλημα που είναι σήμερα και επισύρει ποινές φυλάκισης ώς ένα χρόνο.
– Θα υπάρξουν όμως μέτρα που θα διευκολύνουν ή θα ωθούν τα εξαρτημένα άτομα να προσφύγουν σε προγράμματα αποθεραπείας;
– Πολλά. Να σας αναφέρω τα βασικότερα. Την εισαγωγή σε θεραπευτικό πρόγραμμα απεξάρτησης ως περιοριστικό όρο για όσους έχουν δικαστικές εμπλοκές για ναρκωτικά. Τη χορήγηση απόλυσης υπό όρους για κρατούμενους, προκειμένου να παρακολουθήσουν πρόγραμμα απεξάρτησης. Την αναβολή άσκησης ποινικής δίωξης. Την αναστολή εντάλματος σύλληψης, Την αναστολή εκτέλεσης της ποινής. Την υποχρεωτική αναβολή στράτευσης. Την υποχρεωτική αναβολή της δίκης.
– Ικανά κίνητρα…
– Θα προβλεφθούν κι άλλα ισχυρότερα. Για παράδειγμα την οριστική αποχή από κάθε ποινική δίωξη για όσους ολοκληρώσουν με επιτυχία προγράμματα απεξάρτησης. Την υποχρεωτική αναστολή της ποινής που έχει επιβληθεί και την υποχρεωτική αναγνώριση ελαφρυντικών σε περιπτώσεις επιτυχίας της προσπάθειας απεξάρτησης, που βέβαια θα πιστοποιείται επιστημονικά.
Διακίνηση
– Συνήθως, τα εξαρτημένα άτομα είναι μικροδιακινητές. Τι προβλέψεις, έχετε γι’ αυτούς;
– Κοιτάξτε και σήμερα με τη νομοθεσία που ισχύει, τα λεγόμενα βαποράκια δεν τιμωρούνται με ποινές κάθειρξης αλλά με ποινές φυλάκισης ώς πέντε χρόνια. Με τις ρυθμίσεις που θα προτείνουμε, θα επιχειρήσουμε να θεσπιστούν αντικειμενικά κριτήρια που θα διακρίνουν ανάμεσα στις βαρύτερες και τις ελαφρότερες συμπεριφορές. Ομως δεν θα μένουν ατιμώρητοι. Είναι νέοι κυρίως, δικαιούνται μια δεύτερη ευκαιρία για να μην οδηγούνται στις φυλακές ουσιαστικά άρρωστοι άνθρωποι που χρησιμοποιούνται από τα κυκλώματα διακίνησης και εμπορίας.
– Για τους εμπόρους, αλλά και για τους δημόσιους λειτουργούς που τους διευκολύνουν, θα υπάρξουν αλλαγές;
– Να ξεκαθαρίσω κάτι. Η βασική ποινική αντιμετώπιση του εμπόρου θα είναι η ισόβια κάθειρξη. Δεν θα μας ενδιαφέρει εάν ο μεγαλέμπορος είναι εξαρτημένος. Αυτό δεν θα λαμβάνεται υπόψη.
– Πόσοι είναι σήμερα, κύριε υπουργέ, οι χρήστες που βρίσκονται στη φυλακή για αδικήματα παρεμφερή με τα ναρκωτικά;
– Περί τις πέντε χιλιάδες. Το 40% των κρατουμένων, ενώ κι ένας μεγάλος αριθμός καταδικασθέντων για άλλα αδικήματα όπως κλοπές, ληστείες, όπλα, οδηγήθηκαν στις πράξεις αυτές λόγω της εξάρτησής τους από τα ναρκωτικά.
– Για τους χρήστες μικρών ηλικιών θα υπάρξουν ειδικές προβλέψεις; Σας ρωτώ, γιατί το ηλιακό όριο της χρήσης έχει, δυστυχώς, κατέβει πολύ χαμηλά τα τελευταία χρόνια.
– Η αποποινικοποίηση της χρήσης για κάθε ναρκωτική ουσία δεν θα αφορά μόνο τους ενήλικους, αλλά και τους ανήλικους. Για τους τελευταίους μάλιστα ήδη το 2010 υπήρξε νομοθετική ρύθμιση, που ήδη ισχύει, για να μην οδηγούνται σε καταστήματα κράτησης για πλημμελήματα αλλά μόνο για κακουργήματα.
– Πότε οι ρυθμίσεις αυτές θα δοθούν σε διαβούλευση και πότε θα ψηφιστούν;
– Αρχές Σεπτεμβρίου θα δοθεί σε διαβούλευση με προοπτική να ψηφιστεί μέσα στο φθινόπωρο.
Τι αλλάζει για το Διαδίκτυο
Αρση απορρήτου υπό προϋποθέσεις, για όσους παραβιάζουν τον νόμο, κρυπτόμενοι πίσω από την ανωνυμία του Διαδικτύου, ανακοινώνει μέσω της «Κ» ο υπουργός Δικαιοσύνης, δίδοντας το στίγμα και το πλαίσιο των επικείμενων νομοθετικών μεταβολών. «Δεν μπορεί, λέει ο υπουργός, να υπάρξει δικαίωμα στο ανώνυμο έγκλημα», ενώ προσδιορίζει δικαιώματα-υποχρεώσεις για τους bloggers.
– Σε ποια κατεύθυνση θα κινηθούν οι ρυθμίσεις για το Διαδίκτυο, γιατί ξέρετε είναι ένα θέμα ευαίσθητο.
– Το Διαδίκτυο είναι χώρος ελεύθερης επικοινωνίας, διακίνησης πληροφοριών, ιδεών. Είναι εργαλείο σύγχρονο για ανταλλαγές γνώμης και αμφισβήτησης. Ομως, δεν μπορεί σε καμία περίπτωση να αφεθεί να μεταβληθεί σε εργαλείο εγκληματικών συμπεριφορών.
Αρση του απορρήτου
– Οριοθετείτε το πλαίσιο που θα κινηθούν οι νέες ρυθμίσεις. Τι θα προβλέπεται για όσους διαπράττουν αδικήματα κρυπτόμενοι πίσω από την ανωνυμία του Διαδικτύου, πώς θα διευκολύνεται ο εντοπισμός τους; Γιατί αυτό είναι το δύσκολο.
– Ακριβώς. Η νομοθετική μας παρέμβαση, λοιπόν, θα έχει στόχο την άρση του απορρήτου, υπό προϋποθέσεις, έτσι, ώστε υπό συγκεκριμένες εγγυήσεις να δίδεται η δυνατότητα στις διωκτικές αρχές να εντοπίζουν όσους επιχειρούν να προσβάλλουν δικαιώματα των πολιτών, να εκβιάζουν, να απειλούν, να συκοφαντούν, δίχως τιμωρία, δίχως να έχουν συνέπειες. Βεβαίως, δεν χρειάζεται να διευκρινίσω -είναι δεδομένο- ότι δεν θα θιγούν οι αρχές της προστασίας της ελεύθερης έκφρασης, όπως άλλωστε διασφαλίζεται και σε όλα τα παραδοσιακά μέσα ενημέρωσης. Ομως δεν μπορεί να υπάρξει δικαίωμα στο ανώνυμο έγκλημα.
– Θα προβλεφθεί υποχρεωτικά να υπάρχει, για παράδειγμα, υπεύθυνος για τα ειδησεογραφικά και τα ενημερωτικά blogs;
– Η επιτροπή που ήδη έχει συσταθεί δεν θα επεξεργαστεί μόνον τις νομικές, αλλά και τις τεχνικές παραμέτρους του θέματος και θα προτείνει ρυθμίσεις οι οποίες θα εξασφαλίζουν συγκεκριμένα τα δικαιώματα των πολιτών, τη δυνατότητά τους να μπορούν να υπερασπιστούν τον εαυτό τους, την τιμή τους, την υπόληψή τους, την ιδιωτική και οικογενειακή τους ζωή.
Ανωνυμία
– Μιλήσατε για «κουκουλοφόρους» του Διαδικτύου…
– Βεβαίως. Μα σας είπα δεν μπορεί να υπάρξει δικαίωμα στο ανώνυμο έγκλημα. Στους εκβιασμούς, τις απειλές, τις συκοφαντίες δίχως συνέπειες.
– Πότε θα είναι έτοιμος ο νέος νόμος και πότε θα τεθεί σε δημόσιο διάλογο γιατί για τα θέματα που θα τεθούν διατυπώνεται λόγος και αντίλογος.
– Η επιστημονική επιτροπή, τις εισηγήσεις της οποίας αναμένω, έχει ξεκινήσει. Πάντως, δεσμεύομαι ότι οι τελικές ρυθμίσεις θα είναι το επιστέγασμα του δημόσιου και ουσιαστικού διαλόγου, ιδιαίτερα στο πλαίσιο της Επιτροπής Θεσμών και Διαφάνειας της Βουλής και θέλω να πιστεύω ότι σύντομα θα είμαστε σε θέση να το καταθέσουμε στο Κοινοβούλιο.