ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ. Με τη φράση «δεν κάναμε χάρη, αποκαταστήσαμε μια αδικία», ο Ταγίπ Ερντογάν ανακοίνωσε το βράδυ της Κυριακής -στο δείπνο «Ιφτάρ» που παρέθεσαν προς τιμήν του οι μη μουσουλμανικές μειονότητες της Τουρκίας- ενώπιον του Οικουμενικού Πατριάρχη κ.κ. Βαρθολομαίου και επισήμως την επιστροφή σε ευαγή ιδρύματα της ελληνικής μειονότητας περιουσιών που τους ανήκαν και είχαν περιέλθει σε δύσκολες περιόδους στο τουρκικό κράτος.
Οι Ελληνες της Πόλης χαρακτήρισαν την κίνησή του «πολύ καλή απόφαση, ένα έντιμο και θαρραλέο βήμα», τα τουρκικά ΜΜΕ μίλησαν στο σύνολό τους σχεδόν για «ιστορικό βήμα», ενώ ισχυρές αναμένονται οι αντιδράσεις της αδύναμης πάντως κεμαλικής αντιπολίτευσης και κυρίως των ακραίων εθνικιστών που θεωρούν περίπου υπονόμευση του τουρκικού έθνους την επιστροφή των περιουσιών τις οποίες στην πραγματικότητα υφάρπαξε παλαιότερα το κράτος στο πλαίσιο του διωγμού των μειονοτήτων.
Της επίσημης ανακοίνωσης από τον Τούρκο πρωθυπουργό είχε προηγηθεί κυβερνητικό διάταγμα, το οποίο δημοσιεύθηκε μια μέρα πριν στην εφημερίδα της κυβέρνησης και απέκτησε ισχύ νόμου. Σύμφωνα με αυτό επιστρέφονται στα ελληνικά ευαγή ιδρύματα (βακούφια) όλα τα ακίνητα τα οποία είχαν δηλωθεί ότι βρίσκονται στην κατοχή τους κατά την καταγραφή του 1936 και απαλλοτριώθηκαν αργότερα από το τουρκικό Δημόσιο, όπως επίσης προβλέπεται η καταβολή αποζημίωσης για τις ακίνητες περιουσίες των ιδρυμάτων οι οποίες περιήλθαν στο κράτος αλλά στη συνέχεια πωλήθηκαν σε Τούρκους ιδιώτες.
Με βάση πρόχειρους υπολογισμούς, δεδομένου ότι η εικόνα παρέμενε επί δεκαετίες για λόγους εύκολα κατανοητούς θολή, θα πρέπει να επιστραφούν στα 70 ελληνικά ευαγή ιδρύματα γύρω στα 1.000 με 1.500 ακίνητα -μόνο το γηροκομείο στο Βαλουκλί διεκδικεί περί τα 150 με τους εθνικιστές να κινδυνολογούν ανεβάζοντας τον αριθμό σε 10.000. Η εφημερίδα «Σαμπάχ», πάντως, τα υπολόγισε σε 350. «Αποτελεί ιστορική στροφή στο θέμα των μειονοτήτων, ελπίζουμε ότι στο μέλλον τα παιδιά μας δεν θα γεννιούνται πολιτικά χρεωμένα», σχολίασε στην «Κ» ο επικεφαλής της γενικής διεύθυνσης Βακουφίων, ομογενής κ. Λάκης Βίγκας.
Περιουσίες δεν επιστρέφονται μόνο στους Ελληνες. Ισχύει το ίδιο και για τους Αρμένιους, Εβραίους και Ασσύριους που με ένα πληθυσμό εκατό χιλιάδων ανθρώπων απαρτίζουν, μαζί με τους Ρωμιούς, τις μη μουσουλμανικές μειονότητες σήμερα στην Τουρκία. Ωστόσο, οι Ρωμιοί ήταν οι πλέον εύποροι και εγκαταλείποντας τις πατρογονικές τους εστίες ή προτού πεθάνουν άφηναν τα ακίνητα στα ευαγή ιδρύματα.
Η επιστροφή των περιουσιών των μειονοτήτων ήταν στο κυβερνητικό πρόγραμμα του Ερντογάν και από την ανάληψη της εξουσίας επιχείρησε να υλοποιήσει δύο φορές τη δέσμευσή του: μια το 2002 και μια το 2008 αλλά συνάντησε την αντίδραση του βαθέος κράτους, με τον τέως πρόεδρο της Δημοκρατίας Νετζντέτ Σεζέρ να αρνείται να υπογράψει πριν από τέσσερα χρόνια το σχετικό διάταγμα.
Τώρα, παντοδύναμος πλέον, υλοποιεί με άνεση τα σχέδιά του για την κατοχύρωση των δικαιωμάτων των μειονοτήτων. Χριστιανικές εκκλησίες αναστηλώνονται και επαναλειτουργούν σε πολλές περιοχές της Τουρκίας, ο Οικουμενικός Πατριάρχης τελεί με άδεια της τουρκικής κυβέρνησης Θεία Λειτουργία τον Δεκαπενταύγουστο στον Πόντο, οι Ελληνες επιστρέφουν άφοβα στην Ιμβρο και οι εκτιμήσεις συγκλίνουν στο ότι δεν θα είναι μακριά η μέρα που θα επαναλειτουργήσει η Θεολογική Σχολή της Χάλκης.