Πριν από λίγες μέρες ο 25χρονος Ναντίμ συνόδευσε τον αδελφό του στο αεροδρόμιο, απ’ όπου μαζί με άλλους 60 Πακιστανούς πετούσαν για την πατρίδα τους. Δεν πρόκειται, βέβαια, για «καταναγκαστικό επαναπατρισμό», όπως συνέβαινε μέχρι πριν από λίγα χρόνια, αλλά για συνειδητή απόφαση εκατοντάδων αλλοδαπών εργαζομένων στη χώρα μας. «Ο αδελφός μου είχε μείνει χωρίς δουλειά για έναν χρόνο» λέει στην «Κ» ο Ναντίμ, «δεν είχε άλλη επιλογή». Ο ίδιος δουλεύει λαντζιέρης – «τα βγάζω δύσκολα πέρα». Ξεπροβόδισε τον μικρό του αδελφό με μια υπόσχεση «θα σου στέλνω λεφτά».
Από την καθιερωμένη επίσκεψη που κάνουν κάθε ένα ή δύο καλοκαίρια στις οικογένειές τους οι άνδρες -ως επί το πλείστον -Ασιάτες μετανάστες ένα ποσοστό περί το 30% δεν γυρνάει ν πίσω στην Ελλάδα. Υπολογίζεται ότι καθημερινά επιστρέφουν πάνω από 60 άτομα πακιστανικής υπηκοότητας στην πατρίδα τους, αφού η ανεργία στην κοινότητά τους έχει φθάσει το 70%. Και από την πολυπληθή μπαγκλαντεσιανή κοινότητα των 12.000 ατόμων υπάρχουν «διαρροές»: εκτιμάται ότι κάθε βδομάδα αποχαιρετούν την Ελλάδα δέκα με είκοσι άτομα. «Πολλοί περισσότεροι έχουν αποφασίσει να φύγουν, αλλά προσπαθούν να μαζέψουν τα λεφτά για τα ναύλα, τα οποία ξεπερνούν τα 400 ευρώ» εξηγεί στην «Κ» 38χρονος Μπαγκλαντεσιανός, που εργάζεται στην Ελλάδα εδώ και δεκατρία χρόνια.
Απογοητευμένη δηλώνει και η 60χρονη Κέρα από τη Βουλγαρία. «Δούλεψα για δεκαοχτώ μέρες σε μια ταβέρνα στην Πάργα και δεν με πλήρωσαν καθόλου» καταγγέλλει, «μου έδωσαν μόνο πενήντα ευρώ για να γυρίσω στην Αθήνα». Η ίδια έχει ζήσει πολύ καλύτερες μέρες στην Ελλάδα, όπου για δεκαπέντε χρόνια έχει δουλέψει φροντίζοντας ηλικιωμένους, καθαρίζοντας σπίτια, πλένοντας πιάτα σε εστιατόρια και περιμένοντας τέσσερα χρόνια τώρα να αναγνωριστεί το διπλωμά της από τη ΣΕΛΕΤΕ. Εδώ και έναν χρόνο το κύμα επιστροφής στη Βουλγαρία συνεχώς αυξάνεται, σύμφωνα με τον ιδιοκτήτη ταξιδιωτικού πρακτορείου κ. Ηλία Τσαγκρούνα. «Περίπου 10% των εισιτηρίων που κόβουμε είναι one way» σημειώνει, «εδώ και έναν χρόνο γυρίζουν οι μητέρες με τα παιδιά, μένει πίσω ο πατέρας που ξενοικιάζει το σπίτι και συγκατοικεί με άλλους συμπατριώτες του βολιδοσκοπώντας τα νέα δεδομένα». Οι αποχαιρετισμοί έφθασαν στο αποκορύφωμα από τις 25/8 έως και τις 5/9, όπου «αναγκαστικά ναυλώσαμε επιπλέον δύο – τρία λεωφορεία για να καλύψουμε τη ζήτηση, επρόκειτο για οικογένειες που είχαν μαζέψει τα μπαγκάζια τους και έφευγαν πριν ξεκινήσει η νέα σχολική χρονιά». Τώρα, από τη Βουλγαρία αναχωρεί καθημερινά ένα λεωφορείο και από την Ελλάδα τρία. Μικρότερης εμβέλειας το ρεύμα παλιννόστησης στη Ρουμανία, σύμφωνα με τον ταξιδιωτικό πράκτορα Κώστα Πάτο – «κάθε δεκαπέντε μέρες φεύγει μια οικογένεια». Παρόμοια και η ροή προς Μολδαβία και Ουκρανία. «Από το Πάσχα του 2011 στα οκτώ δρομολόγια τον μήνα επέστρεφαν πέντε οικογένειες Μολδαβών» παρατηρεί ο ταξιδιωτικός πράκτορας κ. Γιώργος Ράμμος, «ωστόσο, ενώ παλιά πολλοί έρχονταν με τουριστική βίζα και έμεναν παράτυπα στη χώρα μας, τώρα επιστρέφει το 99% των Μολδαβών τουριστών». Στην Ουκρανία, απ’ όπου από τη δεκαετία του ’90 μετανάστευσαν στην Ελλάδα κυρίως γυναίκες που απασχολήθηκαν ως οικιακές βοηθοί, μικρό ποσοστό επιστρέφει. «Τους τελευταίους τέσσερις μήνες, περίπου το 10% των πελατών μας» σχολιάζει ο κ. Παναγιώτης Παπαροϊδάμης. Φαίνεται, όμως, ότι οι ρόλοι τώρα αντιστρέφονται «όταν προσπαθούμε να προσελκύσουμε τουρίστες από την Ουκρανία, ερχόμαστε αντιμέτωποι με μεγάλη δυσπιστία».
Φυσικά, η διασπορά ξεκίνησε από την αλβανική κοινότητα ήδη από το 2010. Η «ελεύθερη πτώση» στην οικοδομή είχε ως συνέπεια να μείνουν χωρίς δουλειά χιλιάδες οικοδόμοι, κυριως αλβανικής καταγωγής. Εως τώρα ο αριθμός των επαναπατρισθέντων εκτιμάται σε δεκάδες χιλιάδες, ενώ η αλβανική κυβέρνηση προχωρεί σε νομοθετικές ρυθμίσεις προκειμένου να διευκολύνει την παλιννόστησή τους.