H πόρτα στον διάδρομο αφήνει μια χαραμάδα ανοιχτή. Ενας πιτσιρίκος γύρω στα επτά τραγανίζει ένα μπισκότο και πατάει πλήκτρα στο αρμόνιο. «Πρόσεχε τη σοκολάτα!» Ο μπαμπάς του μπαίνει στο πλάνο της χαραμάδας, καθαρίζει μ’ ένα μαντίλι το αρμόνιο. Το παιδί κάνει δήθεν πως θα γλείψει τα πλήκτρα. Γελάει. Ο πατέρας του τον πιάνει, τον σηκώνει ψηλά. «Α, ρε Νικολάκη!», τον ακούω να λέει. Υστερα, πάλι το αρμόνιο.
Ισορροπία τρόμου
Είμαι στο χολ αναμονής των Χωριών SOS. Σάββατο, μέρα επίσκεψης γονέων. Ο Νίκος και ο μπαμπάς του συναντιούνται εδώ μία φορά την εβδομάδα. Δεν ξέρω γιατί τις άλλες μέρες ο Νίκος ζει μακριά απ’ τον μπαμπά του ούτε και θέλω να ρωτήσω. Την ευαίσθητη ισορροπία που έχουν βρει στα Χωριά SOS αυτά τα παιδιά, ένα τίποτα φτάνει να την τινάξει στον αέρα. Ενα χεράκι ανοίγει την πόρτα του γυμναστηρίου. Η Μάιρα, πρέπει να ‘ναι κάπου έξι χρόνων, βγάζει το κεφαλάκι της και με κοιτάζει όλο περιέργεια. «Τι είσαι εσύ;», ρωτάει. Μια φωνή απ’ το βάθος του γυμναστηρίου: «Ελα Μάιρα, έλα! Εχω κι άλλα δώρα!». Η Μάιρα τρέχει, ξεχνάει την πόρτα ανοιχτή. Μια κοπέλα γύρω στα είκοσι έρχεται προς το μέρος μου. Η μαμά της. Με κοιτάζει ενοχλημένη κι ύστερα τραβάει δυνατά την πόρτα να κλείσει.
Τίποτε δεν είναι εύκολο στα Χωριά SOS. Κάθε παιδί, μια ιστορία εγκατάλειψης. Η κοινωνική λειτουργός μου εξηγεί τον βασικό κανόνα: το παιδί μεγαλώνει σ’ ένα σπίτι με μια μαμά SOS, αλλά του κάνει καλό να βλέπει και την κανονική του μαμά.
«Εγώ είμαι η μαμά σου»
«Δεν είναι αυτή η μαμά σου. Εγώ είμαι η μαμά σου». Αυτή η φράση ακούγεται συχνά εδώ. «Αν το μικρό με φωνάζει «μαμά» και δω πως ο γονιός δεν το αντέχει, του λέω «και Μαρίνα να με λες, εμένα δεν με πειράζει»». Η κυρία Μαρίνα είναι μαμά SOS. Οκτώ πιτσιρίκια στο σπίτι κι ένα σωρό ενήλικα αγόρια και κορίτσια που παίρνουν τηλέφωνο να της πουν τα νέα τους, γιατί αυτή τα μεγάλωσε. «Απ’ την πρώτη μέρα εδώ τα παιδιά ξέρουν τα πάντα», λέει. «Και γιατί ήρθαν και πως δεν είναι για λίγο. Είναι απίστευτο πόσα πράγματα καταλαβαίνουν τα παιδιά».
Στο παράρτημα των Χωριών SOS στην Κυψέλη, ο Στέλιος Σιφνιός μου λέει την ίδια φράση. Το δικό του γραφείο υποδέχεται κάθε μέρα απελπισμένους γονείς. Τα παιδιά τους, που σκέφτονται να τ’ αφήσουν στα Χωριά SOS, περιμένουν στον διάδρομο. «Δεν είναι σχολείο εδώ, έτσι δεν είναι;». Κι αυτή η φράση ακούγεται συχνά εδώ. Τα παιδιά ποτέ δεν ξεγελιούνται, όσο κι αν οι γονείς προσπαθούν να τους φτιάξουν μια αλήθεια πιο υποφερτή. «Οταν εξήγησα σε μια μαμά μ’ ένα παιδί πως θα τους βοηθάμε σπίτι τους», λέει ο κ. Σιφνιός, «το μικρό γύρισε στη μαμά του. «Εσύ γιατί δεν μου είπες ότι υπάρχει λύση;», ρώτησε. «Ο κύριος λέει πως θα μένουμε σπίτι και θα μας στέλνουν λεφτά εκεί. Εσύ γιατί ήθελες να με αφήσεις;». Και ήταν μόλις πέντε χρόνων».