Οταν ο Ανδρέας Παπανδρέου αναλαμβάνει τη διακυβέρνηση της χώρας το 1981, τοποθετεί στη νευραλγική θέση του υπουργού Προεδρίας έναν πολιτικό του φίλο, από τα ιδρυτικά μέλη του ΠΑΣΟΚ (εκλεγόταν βουλευτής στην Αχαΐα) και προσωπικό δικηγόρο του Γεωργίου Παπανδρέου από τη δεκαετία του ’50. Τον Μένιο Κουτσόγιωργα.
Εμεινε σχεδόν τέσσερα χρόνια στο πόστο αυτό, μέχρι το 1984, με κύρια αποστολή την «εξυγίανση» της Δημόσιας Διοίκησης. Από τις πρώτες ημέρες που εγκαταστάθηκε στη λεωφόρο Βασιλίσσης Σοφίας έστησε ένα μηχανισμό «ελέγχου» των υπαλλήλων, ξηλώνοντας διευθυντές και προϊσταμένους, τοποθετώντας τους περισσότερους σε υπηρεσίες «ψυγεία» και μετακινώντας από τις θέσεις τους υπαλλήλους που υπηρετούσαν σε κρίσιμες διευθύνσεις (Οικονομικού και Κοινοβουλευτικού Ελέγχου κ.ά.), αλλά δεν πρόσκεινταν πολιτικά στο κυβερνών κόμμα.
Παντού τοποθετούνται «δικά τους παιδιά». Οι μη αρεστοί -και δυστυχώς οι περισσότεροι άριστοι- πήγαιναν στις μονάδες ΠΣΕΑ (Πολιτικού Σχεδιασμού και Εκτακτης Ανάγκης ή στη Διεύθυνση Επιθεώρησης, που ήταν μονάδες με διακοσμητικό ρόλο). Δεν έκαναν τίποτα. Ούτε ελέγχους ούτε μελέτες. Με τον τρόπο αυτό απαξιώνονταν τα διευθυντικά στελέχη. Την εποχή εκείνη, υπήρχε διάχυτη η εσφαλμένη αντίληψη ότι η κυβέρνηση θα ερχόταν αντιμέτωπη με τους «δεξιούς» υπαλλήλους και δεν θα μπορούσε να ασκήσει την όποια πολιτική της.
Ετσι, περάσαμε από τα «πιστοποιητικά κοινωνικών φρονημάτων» στα… πιστοποιητικά των κλαδικών. Η διοίκηση περιστρέφεται σε ένα φαύλο κύκλο και η πολιτικοποίησή της βαθαίνει με την παραταξιακή συνδικαλιστική εκπροσώπηση των υπαλλήλων της. Ολοι γνώριζαν τις πολιτικές πεποιθήσεις των υπαλλήλων. Οι «κομματικές παρεμβάσεις» βρίσκονται στο ζενίθ τους, σε τέτοιο βαθμό που έπνιγαν ακόμη και τους ίδιους τους υπουργούς. Σχεδόν καμία ενέργεια δεν «περνούσε» αν δεν είχε τη σφραγίδα του κόμματος.
Από την άλλη, η ανυπαρξία ελέγχου γέννησε τη διαφθορά. Μέχρι το 1982, σπάνια αποκαλυπτόταν παράπτωμα για χρηματισμό και «φακελάκια». Υπήρχαν κέρβεροι, οι γενικοί διευθυντές και οι διευθυντές που όργωναν τις υπηρεσίες και περνούσαν από κρησάρα τους υφισταμένους τους. Από το 1982 και μετά, χαλάρωσαν οι έλεγχοι και άρχισε το ξήλωμα της Δημόσιας Διοίκησης.
Η πρώτη ενέργεια του Μ. Κουτσόγιωργα ήταν να καταργήσει την ανώτατη δημοσιοϋπαλληλία, εισάγοντας μια νέα, αλλά και καταστροφική για τη διοίκηση, φιλοσοφία. Ο λόγος αφορά στις ρυθμίσεις του νόμου 1232 για τη σύντμηση της ιεραρχίας. Καταργήθηκαν οι οργανωτικές βαθμίδες των γενικών διευθύνσεων όλων των υπουργείων και των γενικών διευθυντών. Οι αρμοδιότητες πέρασαν στα χέρια του οικείου υπουργoύ, που μεταβίβαζε τις πλέον αποφασιστικές στους γενικούς γραμματείς, τις δε επιτελικές σε συμβούλους ή συνεργάτες, οι οποίοι και αποτελούσαν τον στενό υπηρεσιακό κύκλο των υπουργείων.
Τη μεταβολή αυτή στην οργάνωση της Διοίκησης, αναφέρει ο πρόεδρος του Συμβουλίου της Επικρατείας κ. Παν. Πικραμμένος κάνοντας μια ιστορική αναδρομή στο Νομικό Βήμα, το ανώτατο ακυρωτικό δικαστήριο έκρινε συνταγματική. Ετσι, από τις αρχές της δεκαετίας του ’80, η Διοίκηση στερήθηκε των ανωτάτων μονίμων υπαλλήλων και απέκτησε σώμα μετακλητών υπαλλήλων, που υπηρετούσαν στα γραφεία υπουργών και υφυπουργών διαδραματίζοντας σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση και άσκηση πολιτικής.
Το νομοθετικό πλαίσιο συμπληρώθηκε με τον Ν. 1586/86, που επέφερε αλλαγές στο βαθμολογικό σύστημα (μείωση της βαθμολογικής κλίμακας, τέσσερις βαθμοί, αλλαγή της σύνθεσης των υπηρεσιακών συμβουλίων για τις προαγωγές – οι προαγωγές γίνονταν με βάση τα χρόνια και τις θέσεις προϊσταμένων μονάδων κατελάμβαναν πλέον και υπάλληλοι ΔΕ, όχι μόνον από την κατηγορία ΠΕ, όπως συνέβαινε μέχρι τότε).
Το 1990, με τον νόμο 1892/90, η Ν.Δ. επανέφερε τον θεσμό των γενικών διευθυντών με τριετή θητεία, χωρίς να προβεί σε ριζική αναμόρφωση του βαθμολογικού συστήματος. Το 1994, το ΠΑΣΟΚ, μεταβάλλοντας στάση από το 1981, διατήρησε την ανώτατη δημοσιοϋπαλληλία με τον νόμο 2190/94, προβλέποντας όμως ότι η κατάληψη των θέσεων των γενικών διευθυντών δεν γίνεται με προαγωγή, αλλά με περιορισμένη χρονικά ανάθεση καθηκόντων. Ο γενικός διευθυντής δεν αποτελούσε βαθμό, αλλά θέση.
Το βαθμολογικό σύστημα παραμένει με τους τέσσερις βαθμούς (Α, Β, Γ, Δ) και ακώλυτη βαθμολογική εξέλιξη των υπαλλήλων. Αρμόδιο όργανο για την επιλογή γενικών διευθυντών είναι το Ειδικό Υπηρεσιακό Συμβούλιο το οποίο συγκροτείται από τον πρόεδρο του Ελεγκτικού Συνεδρίου, ένα Σύμβουλο του ΣτΕ, έναν αρεοπαγίτη, τον πρόεδρο του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους, έναν καθηγητή Διοικητικού Δικαίου ΑΕΙ, έναν καθηγητή Διοικητικής Επιστήμης και τον πρόεδρο της ΑΔΕΔΥ.