Εντονος προβληματισμός επικρατεί σε κυβέρνηση και τρόικα για την ακαμψία των τιμών στην ελληνική αγορά. Παρά τη σοβαρή μείωση των εισοδημάτων, η οποία υπολογίζεται ότι ξεπερνά το 25% κατά μέσο όρο, μείωση η οποία έχει επιφέρει δραστική συρρίκνωση της κατανάλωσης, οι τιμές, κυρίως σε τρόφιμα και είδη ένδυσης, παραμένουν σε υψηλά επίπεδα. Η περιορισμένη ευελιξία των τιμών πέρα από το γεγονός ότι αποκαλύπτει τη μη λειτουργία του ανταγωνισμού στην ελληνική αγορά, γεγονός το οποίο κατ’ επανάληψη θέτει η τρόικα, απειλεί να προκαλέσει εντονότατους τριγμούς στην κοινωνική συνοχή, κάτι που φυσικά κανείς δεν επιθυμεί και πολύ περισσότερο η κυβέρνηση και οι δανειστές μας.
Το θέμα της ακαμψίας των τιμών έχει τεθεί στις συζητήσεις της ελληνικής κυβέρνησης με τους εκπροσώπους της τρόικας, από τις πρώτες μάλιστα επισκέψεις της ήδη από το 2010, ενώ απασχόλησε τις συζητήσεις με την πολιτική ηγεσία του υπουργείου Ανάπτυξης και κατά τον προτελευταίο ερχομό της στην Ελλάδα πριν από δύο εβδομάδες. Οι εκπρόσωποι της τρόικας εξέφρασαν την απορία τους προς τους ιθύνοντες της ελληνικής κυβέρνησης, γιατί ενώ υποχωρεί το μισθολογικό κόστος δεν παρατηρείται αντίστοιχη μείωση στις τιμές.
Αυτό που απαντά η ελληνική πλευρά σε ό,τι αφορά τους μισθούς είναι ότι στην περίπτωση των τροφίμων το μισθολογικό κόστος επηρεάζει σε μικρό ποσοστό τις τιμές. Ο σημαντικότερος παράγοντας κόστους εν προκειμένω είναι οι πρώτες ύλες οι οποίες σε μεγάλο βαθμό εισάγονται στην ελληνική αγορά και ως εκ τούτου την κάνουν πολύ ευάλωτη στις διακυμάνσεις των διεθνών τιμών. Μέχρι τον Απρίλιο του 2012 οι τιμές των πρώτων υλών τροφίμων (δημητριακά, φυτικά έλαια, κρέας, αλιεύματα, ζάχαρη, μπανάνες και χυμός πορτοκαλιού) ακολουθούσαν έντονα ανοδική πορεία, έχοντας αυξηθεί από τις αρχές του έτους κατά 6,64%, ενώ η αποκλιμάκωσή τους άρχισε από τον Μάιο κι έπειτα. Η αποκλιμάκωση αυτή, σύμφωνα με τα αρμόδια στελέχη του υπουργείου Ανάπτυξης, αναμένεται να επηρεάσει καθοδικά τις τιμές των τροφίμων από τα τέλη του καλοκαιριού. Τα νέα, ωστόσο, από τις διεθνείς αγορές δεν είναι αισιόδοξα. Σύμφωνα με τις τελευταίες εκτιμήσεις του FAO (Οργανισμός Τροφίμων και Γεωργίας του ΟΗΕ) οι τιμές των πρώτων υλών τροφίμων αναμενόταν να ανακάμψουν από τα τέλη Ιουλίου.
Στρεβλώσεις
Δεύτερος σημαντικός παράγοντας είναι το υψηλό κόστος της εφοδιαστικής αλυσίδας στην Ελλάδα που συμμετέχει σε ποσοστό 10% – 15% στο συνολικό κόστος του τελικού προϊόντος. Το υψηλό κόστος οφείλεται αφ’ ενός στη γεωγραφική δομή της χώρας (π.χ. πολλά νησιά) και αφ’ ετέρου στις στρεβλώσεις που παραμένουν στη νομοθεσία. Η χρέωση μιας εμπορευματικής μεταφοράς από τον Πειραιά στη Ρόδο είναι 3,91 ευρώ/χλμ. Επίσης, ενώ η χρέωση/χλμ. για τη διαδρομή Αθήνα – Θεσσαλονίκη είναι 0,98 ευρώ, για τη διαδρομή Αθήνα – Λάρισα είναι 1,23 ευρώ/χλμ. Αυτό συμβαίνει διότι το φορτηγό μάλλον θα επιστρέψει άδειο από τη Λάρισα, καθώς στο ενδιάμεσο δεν υπάρχουν μεγάλες αποθήκες – κέντρα διανομών. Σύμφωνα με τα στοιχεία της Eurostat στο 32% των διαδρομών που κάνουν τα φορτηγά στην Ελλάδα είναι άδεια, ποσοστό υψηλότερο κατά 45% από τον μέσο όρο στα παλαιά κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ενωσης (Ε.Ε.-15), όπου το αντίστοιχο ποσοστό είναι 22%. Το παραπάνω οφείλεται και στους περιορισμούς που επιβάλλει η νομοθεσία: Οι εταιρείες που έχουν ΦΙΧ (φορτηγά ιδιωτικής χρήσης) μεταφοράς εμπορευματοκιβωτίων (containers) μπορούν να τα μεταφέρουν μόνο όταν τα εμπορευματοκιβώτια περιέχουν προϊόντα ιδιοκτησίας τους. Τα κενά εμπορευματοκιβώτια επιτρέπεται να τα μεταφέρουν μόνο ΦΔΧ έναντι κομίστρου.
Τρίτος σημαντικός παράγοντας, όπως επισημαίνει η ελληνική πλευρά ήδη από το 2010, είναι η αύξηση των έμμεσων φόρων. Σύμφωνα με τα στοιχεία της Eurostat, ο Εναρμονισμένος Δείκτης Τιμών Καταναλωτή υπολογισμένος με σταθερούς φόρους θα είχε διαμορφωθεί τον Απρίλιο 2012 στο 0,4% και όχι στο 1,5% που τελικά καταγράφηκε. Η ποσοστιαία συμβολή των έμμεσων φόρων υπολογίζεται ότι είναι της τάξης του 80%.