«Με ένα ελληνικό διαβατήριο δεν μπορείς να πας και πολύ ψηλά». Με αυτό το πικρόχολο σχόλιο ολοκληρώθηκε η συζήτηση ανάμεσα σε μια Ελληνίδα δικηγόρο, που κατοικεί στις Βρυξέλλες, και τον εργοδότη της. Με τη διεθνή εικόνα της χώρας να έχει τρωθεί, με ευθεία αντανάκλαση και στη «φήμη» των κατοίκων της, η επαγγελματική και κοινωνική ζωή Ελλήνων με προσόντα και πλούσια βιογραφικά που ζουν στο εξωτερικό δοκιμάζεται, κάποια σχόλια στάζουν φαρμάκι. «Παρουσιάζουμε επιστημονικές εργασίες σε συνέδρια και κάποιοι μουρμουρίζουν υποτιμητικά «greek statistics»» εξομολογείται στην «Κ» ο χειρουργός μαστού, δρ Βασίλης Πιτσινής που εργάστηκε δέκα χρόνια στο εξωτερικό – «το πληγωμένο brandname της χώρας μας ακολουθεί παντού». Πικρό αλλά αληθές. Πολλοί νιώθουν πλέον ότι η ελληνική υπηκοότητα ως «τροχοπέδη», λειτουργεί ανασταλτικά, «εκεί στην ξενιτειά». Η λύση είναι απλή: αιτούνται για την απόκτηση υπηκοότητας της χώρας, στην οποία διαμένουν. Μια «ισχυρή κατοχύρωση».
Προ μηνών οι… τροχιοδεικτικές δηλώσεις Κάμερον σχετικά με «κλείσιμο» των συνόρων σε Ελληνες εργαζόμενους προκάλεσαν ρίγη σε χιλιάδες Ελληνες εργαζόμενους στη Μεγάλη Βρετανία, όπου παρατηρείται έντονη τάση εγκατάστασης ιδίως από άτομα που εργάζονται στα χρηματοοικονομικά. «Πολλοί από εμάς φοβηθήκαμε ότι μια ενδεχόμενη έξοδος από το ευρώ θα σήμαινε και απόσυρση της Ελλάδας από άλλες συνθήκες της Ε. Ε. που θα είχε ως συνέπεια να μη μας επιτρέπεται να εργαζόμαστε ελεύθερα σε χώρες της Ευρωπαϊκής Ενωσης», δηλώνει στην «Κ» 33χρονος οικονομολόγος που ζει στη Μεγάλη Βρετανία εδώ και 14 χρόνια. «Είχα αποκτήσει την υπηκοότητα πριν από την κρίση και τα οφέλη ήταν σημαντικά, το αγγλικό διαβατήριο είναι πολύ ισχυρό: η έκδοση βίζας αλλά και άδειας εργασίας στις χώρες που απαιτείται είναι πιο γρήγορη, ενώ δίνει ευελιξία σε όσους δεν έχουν εκπληρώσει τη στρατιωτική τους θητεία στην Ελλάδα». Μεγαλύτερη είναι η ασφάλεια και στα υπερπόντια ταξίδια. «Οταν βρίσκομαι σε χώρες, όπως η Ιαπωνία, δηλώνω «καλού κακού» Βρετανός, καθώς αμφιβάλλω πια αν η Ελλάδα έχει πόρους ακόμα και για πρεσβεία σε μια τόσο μακρινή χώρα» συμπληρώνει ο κ. Πιτσινής, που κατέχει και τη βρετανική υπηκοότητα.
Κάνει τα χαρτιά του
Ετερος οικονομολόγος, που διδάσκει σε Πανεπιστήμιο της Μεγάλης Βρετανίας, αλλά έχει προηγουμένως ζήσει στη Γερμανία, ετοιμάζεται να κάνει τα χαρτιά του για να λάβει τη γερμανική υπηκοότητα. «Εχοντας ως δεύτερη υπηκοότητα τη γερμανική έχω περισσότερες πιθανότητες για υψηλόβαθμες θέσεις σε διεθνή και ευρωπαϊκά όργανα, όπως η Κομισιόν, όπου διατίθενται περισσότερες θέσεις σε Γερμανούς, καθώς η χώρα τους συνεισφέρει περισσότερο οικονομικά». Επιπλέον, «έχω ζήσει μεγαλύτερο μέρος της ζωής μου στη Γερμανία παρά στην Ελλάδα, έχω συναισθηματικό δέσιμο, αναμνήσεις και φίλους εκεί». Ενα βήμα πριν από την κατάθεση των δικαιολογητικών βρίσκεται ο 31χρονος προγραμματιστής Κωνσταντίνος Γιαννούλης, που ζει εδώ και επτά χρόνια στη Σουηδία. «Είμαι ένας από τους 90.000 ξένους που ενεργοποιούν κάθε χρόνο τη διαδικασία, όταν πληρούν τις προϋποθέσεις», αναφέρει στην «Κ» ο κ. Γιαννούλης. Ο ίδιος πάντως δεν συμμερίζεται τον πανικό των υπολοίπων. «Μια ενδεχόμενη έξοδος της Ελλάδας από την Ευρωζώνη θα ήταν μεν μια πρωτόγνωρη κατάσταση, αλλά κανείς δεν μπορεί να προβλέψει την επαύριο». Αποκτώντας τη σουηδική υπηκοότητα θα έχει το δικαίωμα ψήφου στις εθνικές εκλογές και πρόσβαση στην εθνική άμυνα της χώρας.
Γραφειοκρατία
«Οπου γη και πατρίς» απαντά ο 45χρονος Νίκος, πανεπιστημιακός, που έχει αποκτήσει τη βρετανική υπηκοότητα από το 1999. «Δε θέλω να έχω μόνο τις υποχρεώσεις, αλλά και τα δικαιώματα στη χώρα που εργάζομαι». Οπως σημειώνει, «ξέρετε πόση γραφειοκρατία είναι να εκδώσεις ελληνικό διαβατήριο, όταν ζεις στη Μεγάλη Βρετανία;». Ο ίδιος, όπως και πολλοί άλλοι Ελληνες, ζητώντας «διπλή υπηκοότητα», κλείνουν την πόρτα της επιστροφής.
Επαναπατρισμός μετ’ εμποδίων
«Κάποτε ήταν τίτλος τιμής το να είσαι Ελληνας, τώρα έχει καταντήσει όνειδος», λέει με πικρία στην «Κ» ο δρ Βασίλης Πιτσινής, αναλογιζόμενος την καθημερινότητα 17.000 συναδέλφων του γιατρών που ζουν στη Μεγάλη Βρετανία. Ο ίδιος, διακεκριμένος χειρουργός, έζησε για δέκα χρόνια στο εξωτερικό σε τέσσερις διαφορετικές χώρες, αφού είχε εκπληρώσει τις στρατιωτικές του υποχρεώσεις στην Ελλάδα. Το 2008 κίνησε τη διαδικασία για την απόκτηση της βρετανικής υπηκοότητας, «στην τελετή στη νομαρχία ήμουν τότε ο μοναδικός λευκός». Αν και για την πλειονότητα των Ελλήνων η δεύτερη υπηκοότητα λειτουργεί ως δικλίδα ασφαλείας για την εξέλιξη της καριέρας τους στο εξωτερικό, για τον ίδιο η βρετανική υπηκοότητα τον βοήθησε να… επαναπατριστεί στην Ελλάδα. «Αποφάσισα να επανέλθω στην Ελλάδα και να μεταφέρω την επιστημοσύνη που αποκόμισα κατά την παραμονή μου έξω με τη δημιουργία παραρτήματος της κλινικής του Κέιμπριτζ στην Αθήνα». Το φιλόδοξο σχέδιο έλαβε σάρκα και οστά χάρη στην αμέριστη στήριξη της βρετανικής πλευράς. «Το υπουργείο εδώ μόνο εμπόδια μου έθετε, τους έκανα λόγο για την ίδρυση μιας πρωτοποριακής μονάδας για την καταπολέμηση του καρκίνου του μαστού και μου απαντούσαν «εμάς μας ενδιαφέρουν μόνο τα χρέη των νοσοκομείων»», λέει. Ο ίδιος εκτιμά πως η υποτιμητική συμπεριφορά που δέχονται οι Ελληνες σήμερα στο εξωτερικό αντανακλά στην αντίστοιχη που βιώνουν πολίτες της Ε. Ε. από τους φορείς του ελληνικού Δημοσίου. «Η Γαλλίδα σύζυγός μου έχει αντιμετωπίσει τα πάνδεινα: πάει στο ΤΕΒΕ να πληρώσει εισφορές, τη διώχνουν με την επωδό «πήγαινε στη Γαλλία να πληρώσεις»».