Οχι μόνο η πυρηνική απειλή παραμένει σε απόσταση αναπνοής από την Ελλάδα, αλλά υπάρχει κίνδυνος για παραπέρα ανάπτυξη, ύστερα από το δημοψήφισμα για την πυρηνική ενέργεια στη Βουλγαρία. Λίγο πριν κλείσουμε δύο χρόνια από το τραγικό δυστύχημα στο πυρηνικό εργοστάσιο της Φουκουσίμα, το ενδεχόμενο δημιουργίας και νέου πυρηνικού αντιδραστήρα στον βόρειο γείτονά μας είναι ισχυρότατο.
Στο δημοψήφισμα της 27ης Ιανουαρίου, οι Βούλγαροι πολίτες που πήραν μέρος (20% του εκλογικού σώματος) ψήφισαν υπέρ της δημιουργίας νέου πυρηνικού εργοστασίου σε ποσοστό 61%. Η μικρή συμμετοχή καθιστά το δημοψήφισμα μη δεσμευτικό, όμως η υπεροχή του «Ναι» λύνει τα χέρια στις κυρίαρχες πολιτικές δυνάμεις της χώρας να αναπτύξουν την πυρηνική ενέργεια, παρά την έντονη αντιπαράθεση μεταξύ των κυβερνώντων και των αντιπολιτευόμενων σοσιαλιστών όσον αφορά το με ποια από τα μεγάλα συμφέροντα του πυρηνικού λόμπι θα συνεργαστούν. Η γεωπολιτική σύγκρουση για την ενέργεια είναι πασιφανής: Το αντιπολιτευόμενο Σοσιαλιστικό Κόμμα (που είχε την πρωτοβουλία της συλλογής υπογραφών για το δημοψήφισμα) προκρίνει την κατασκευή νέου σταθμού στο Μπέλενε, με δύο αντιδραστήρες των 1.000 MW και βασικό εργολάβο τη ρωσική Atomstroyexpor. Το κυβερνών κόμμα του πρωθυπουργού κ. Μπόικο Μπορίσοφ απορρίπτει τη λύση ως πολύ ακριβή και προκρίνει την κατασκευή νέου αντιδραστήρα στο Κοζλοντούι (1.000 MW), σε συνεργασία με αμερικανική εταιρεία. Ο κ. Μπορίσοφ σχεδιάζει επίσης τη συνέχιση λειτουργίας των δύο υφιστάμενων αντιδραστήρων του Κοζλοντούι έως το 2030!
Ο πρώτος πυρηνικός αντιδραστήρας της Βουλγαρίας προερχόταν από τη Σοβιετική Ενωση και εγκαταστάθηκε τέλη του 1972 στο Κοζλοντούι, επί του Δούναβη, στα σύνορα με τη Ρουμανία. Σταδιακά το εργοστάσιο απέκτησε έξι αντιδραστήρες, με τους δύο αρχαιότερους να έχουν σταματήσει τη λειτουργία τους. Το 2004, ύστερα από διαπραγματεύσεις με την Ε.Ε., η Βουλγαρία έκλεισε δύο ακόμα αντιδραστήρες (3 και 4, ισχύος 440 ΜW ο καθένας). Συνέχισαν τη λειτουργία τους οι 5 και 6, χωρίς να λείπουν προβλήματα ασφαλείας. Τον Οκτώβριο του 2010 εντοπίστηκαν ρωγμές σε σωληνώσεις ενός εκ των αντιδραστήρων, χωρίς να ανακοινωθεί διαρροή ραδιενέργειας. Τον Μάιο του 2011, μετά τη Φουκουσίμα, εντοπίστηκαν ρωγμές σε 37 από τις 61 ράβδους ελέγχου του αντιδραστήρα 5. Οι ράβδοι ελέγχου αποτελούνται από υλικά που απορροφούν νετρόνια, ώστε να «φρενάρουν» την αλυσιδωτή αντίδραση σχάσης. Χωρίς τις ράβδους ο αντιδραστήρας μπορεί να τεθεί εκτός ελέγχου!
Πλην αυτών, στο Κοζλοντούι δεν έχει ολοκληρωθεί η αποξήλωση των τεσσάρων σταθμών που έχουν καταργηθεί, παρά την πολυετή ευρωπαϊκή χρηματοδότηση. Βεβαίως, η βουλγαρική κυβέρνηση, όπως συμβαίνει σε αυτές τις περιπτώσεις, είναι καθησυχαστική. Το ίδιο συνέβαινε και με τις σοβιετικές αρχές πριν από το Τσερνόμπιλ ή τις ιαπωνικές πριν (και μετά!) από τη Φουκουσίμα…
«Δεν έχουν τεθεί σωστά κριτήρια»
Την άνοιξη του 2011 οι δύο αντιδραστήρες του Κοζλοντούι υποβλήθηκαν σε «στρες τεστ» από τη Διεθνή Υπηρεσία Ατομικής Ενέργειας (ΙΑΕΑ), όπως έγινε σε όλη την Ευρώπη μετά το πυρηνικό ατύχημα στη Φουκουσίμα. Η βουλγαρική κυβέρνηση ανακοίνωσε ότι οι έλεγχοι επιβεβαίωσαν την ασφάλεια των εγκαταστάσεων. Απεναντίας, μιλώντας πέρυσι στο Ευρωκοινοβούλιο για όλα τα «στρες τεστ», ο κ. Γκεόργκι Κατσίεφ, πρώην επικεφαλής της Βουλγαρικής Αρχής για την Πυρηνική Ασφάλεια, μίλησε για έλλειμμα διαφάνειας και τόνισε ότι «δεν έχουν τεθεί σωστά κριτήρια, δεν πραγματοποιείται έλεγχος όλων των απειλών. Δεν έχει διατεθεί επαρκής χρόνος για νέα έρευνα, με αποτέλεσμα να αναμασιούνται παλιότερα στοιχεία».