Ολο και πιο ασφαλές γίνεται το αίμα στην Ελλάδα, γεγονός που οφείλεται στα μέτρα πρόληψης και στις συνεχείς τεχνολογικές βελτιώσεις στους ελέγχους του αίματος. Ωστόσο, η Ελλάδα εξακολουθεί να υπολείπεται στον τομέα αυτό σε σχέση με άλλες χώρες της Ευρώπης, με τους ειδικούς να συσχετίζουν το φαινόμενο με τον μικρό -σε σχέση με τις ανάγκες- αριθμό τακτικών εθελοντών αιμοδοτών, που χαρακτηρίζονται από πιο «ασφαλή συμπεριφορά» έναντι των συγγενών ασθενών που καλούνται να δώσουν αίμα.
Σύμφωνα με το Δελτίο Επιδημιολογικής Επιτήρησης Λοιμώξεων που μεταδίδονται με το αίμα, του Συντονιστικού Κέντρου Αιμοεπαγρύπνησης (ΣΚΑΕ) του Κέντρου Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων, από το 1996 έως και το 2011 η συχνότητα των λοιμώξεων (ηπατίτιδα B, C, ιός του έιτζ, σύφιλη και ανθρώπινοι λεμφοτροπικοί ιοί), με βάση ελέγχους σε μονάδες αίματος που συλλέγονται στην Ελλάδα, μειώθηκε από 0,79% σε 0,25%, με τις μεγαλύτερες μεταβολές να παρατηρούνται στη συχνότητα της ηπατίτιδας B (από 0,54% θετικά ευρήματα στο σύνολο των μονάδων, σε 0,17%). Μοναδική εξαίρεση αποτελεί η σύφιλη, η συχνότητα της οποίας από το 2006 και μετά παρουσιάζει μικρή αύξηση.
Οπως εξήγησε στην «Κ» η επίκουρος καθηγήτρια Παθολογίας της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών και υπεύθυνη του ΣΚΑΕ, Ντίνα Πολίτη, «η σταθερή τάση μείωσης της λοίμωξης HBV επηρεάζει την επιδημιολογική εικόνα και των πέντε λοιμώξεων που ελέγχονται υποχρεωτικά, δεδομένου ότι οι μονάδες αίματος που ανιχνεύονται οροθετικές για τον ιό της ηπατίτιδας B αντιπροσωπεύουν το 70% του συνόλου των εν λόγω λοιμώξεων». Αξίζει να σημειωθεί ότι και ο μοριακός έλεγχος του αίματος που ξεκίνησε για το σύνολο των μονάδων αίματος το 2007 έχει αναδείξει σημαντικό αριθμό μονάδων αίματος θετικών σε λοιμώξεις και οι οποίες δεν θα ανιχνεύονταν με τον αντίστοιχο ορολογικό έλεγχο (297 περιπτώσεις σε σύνολο 2,7 εκατ. εξετασθεισών μονάδων).
Παρά τη θετική αυτή εξέλιξη, τα ποσοστά παραμένουν υψηλότερα σε σχέση με χώρες της δυτικής Ευρώπης, ενώ ειδικά για την ηπατίτιδα Β, η Ελλάδα κατατάσσεται στην περιοχής μέσης ενδημικότητας. Είναι ενδεικτικό ότι το 2008 στην Ελλάδα η συχνότητα της ηπατίτιδας Β ήταν 1.388 θετικά ευρήματα ανά 100.000 μονάδες από αιμοδότες 1ης φοράς και 85,5 ανά 100.000 μονάδες από τακτικούς αιμοδότες, όταν στη Γερμανία η σχετική αναλογία ήταν 137 και 1,4 προς 100.000 αντίστοιχα και στη Σουηδία 24,7 και 0,4 προς 100.000. Σύμφωνα με την κ. Πολίτη, «οι αιτίες αυτής της δυσμενούς επιδημιολογικής εικόνας θα πρέπει να αναζητηθούν στη σύνθεση του αιμοδυναμικού δυναμικού και στην αιμοδοτική συχνότητα, καθώς και στην επίπτωση στη δημόσια υγεία τόσο της μετανάστευσης ατόμων προερχόμενων από ενδημικές περιοχές για τις λοιμώξεις από τον ιό της ηπατίτιδας B και C όσο και της έξαρσης της χρήσης ναρκωτικών ουσιών κυρίως στους νέους».
Από τα στοιχεία του δελτίου επιδημιολογικής επιτήρησης προκύπτει ότι το 80,2% των οροθετικών αιμοδοτών τη δεκαπενταετία 1996-2011 ήταν συγγενείς ασθενών και μόλις το 19,8% ήταν τακτικοί εθελοντές αιμοδότες, γεγονός που καταδεικνύει ότι οι εθελοντές είναι πιο συνειδητοποιημένοι ως προς την προσφορά τους σε έναν άγνωστο συνάνθρωπο και έχουν μια πολύ πιο «ασφαλή» συμπεριφορά, έναντι όσων δίνουν υπό πίεση αίμα για τον συγγενή ή φίλο τους.
Προσέλκυση εθελοντών
«Παρά τις προσπάθειες των υπηρεσιών αιμοδοσίας και του Εθνικού Κέντρου Αιμοδοσίας, καθώς και των Συλλόγων Εθελοντών Αιμοδοτών, δεν καταφέραμε τη μεταστροφή εκείνων που δίνουν αίμα για τον συγγενή και φίλο (αποτελούν το 52% της συνολικής αιμοδοτικής συλλογής) ώστε να ενταχθούν στις τάξεις των εθελοντών αιμοδοτών (48%)», σημειώνει η κ. Πολίτη και προσθέτει ότι «ειδικά σήμερα, που η οικονομική κρίση μαστίζει τη χώρα μας, θα πρέπει να καταβάλλουμε κάθε προσπάθεια για την εφαρμογή ενός συστηματικού προγράμματος σωστής ενημέρωσης του γενικού πληθυσμού για θέματα αιμοδοσίας καθώς και προσέλκυσης και διατήρησης εθελοντών αιμοδοτών».