Παλιά γραμμόφωνα, βιβλία γραμμένα σε πολυτονικό, συλλεκτικά βινύλια, κουνιστές πολυθρόνες, ελαιογραφίες, καπέλα με φτερά και σκαλιστά σεκρετέρ θα γεμίσουν για δύο ημέρες (30 Απριλίου και Πρωτομαγιά) την «Τεχνόπολη» του Δήμου Αθηναίων. Η ρετρό ατμόσφαιρα δεν αποτελεί δημιούργημα κάποιου νοσταλγού καλλιτέχνη, αλλά την «πραμάτεια» που με κόπο και περηφάνια εκθέτει το Σωματείο Ρακοσυλλεκτών «Ερμής». «Υπάρχουν πραγματικοί θησαυροί καλά κρυμμένοι στον “βυθό” κάθε κάδου», αναφέρει στην «Κ» ο γραμματέας του σωματείου, Μεμίς Φεριντούν. «Πριν από δύο χρόνια είχαμε βρει ένα βιβλίο του 1830, το οποίο προσφέραμε στο Πνευματικό Κέντρο του Δήμου Αθηναίων», θυμάται ο εκπρόσωπος των ρακοσυλλεκτών. Φυσικά, τα αγαθά κόποις κτώνται, «χρειάζεται καλό ψάξιμο, δέκα με δεκατέσσερις ώρες κάθε μέρα».
Το σωματείο, που ιδρύθηκε στις αρχές της δεκαετίας του ’90, έχει 1.158 εγγεγραμμένα μέλη, εκ των οποίων τα 700 είναι ενεργά. Αρχικός στόχος των ρακοσυλλεκτών, που τότε ήταν περίπου εκατό, ήταν να αποκτήσουν νομική υπόσταση, προκειμένου να τους παραχωρηθεί ένας χώρος έκθεσης των συλλεχθέντων αντικειμένων τους. Πρόκειται για το ιδιαίτερα λαοφιλές Γιουσουρούμ στο Μοναστηράκι, όπου κάθε Κυριακή δίνουν το παρών πάνω από 5.000 ενδιαφερόμενοι. Προϋπόθεση για την εγγραφή στον σύλλογο είναι η σύσταση του υποψήφιου μέλους τουλάχιστον από τρία άλλα μέλη· «θέλαμε να έχουν διασφαλίσει ότι πρόκειται για ένα ηθικό στοιχείο, γιατί δεν θέλουμε επ’ουδενί να διακινούνται στο παζάρι μας κλοπιμαία».
Παύση εγγραφών μελών
Εδώ και τρία χρόνια, ωστόσο, οι εγγραφές μελών έχουν παύσει, καθώς και στον εν λόγω κλάδο το σύστημα φαίνεται ότι έχει «φρακάρει». «Αν συνεχίζαμε, σήμερα μπορεί να ήμασταν ακόμα και 10.000 νοματαίοι». Κάθε μέρα περί τα δέκα άτομα καλούν στο Σωματείο «Ερμής» εκφράζοντας την επιθυμία να γίνουν μέλη του. «Είναι πολλοί υπάλληλοι και άνθρωποι που πριν από την κρίση είχαν οικονομική επιφάνεια», διηγείται ο κ. Φεριντούν· «γι’ αυτούς είναι πολύ δύσκολο να ανακατευτούν με τα σκουπίδια». Πέρα από όσους θέλουν να βιοποριστούν, «υπάρχουν και εκατοντάδες έμποροι που έκλεισαν τα μαγαζιά τους αλλά τους έμεινε πολύ εμπόρευμα άθικτο και επιθυμούν μια γωνίτσα στο παζάρι, για να το ξεπουλήσουν». Οπως επισημαίνει ο ίδιος, γέννημα θρέμμα Κομοτηνιός, που εδώ και τρία χρόνια «κατέβηκε» στην Αθήνα, «η παράδοση του ρακοσυλλέκτη ξεκίνησε από τους μουσουλμάνους της Θράκης, όπου πλέον μετράμε ακόμα και την τρίτη γενιά ρακοσυλλεκτών. Τώρα όμως έχουμε δεχθεί στους κόλπους και στη διοίκησή μας πολλούς χριστιανούς Αθηναίους, που θέλουμε να υποστηρίξουμε με την κρίση». Παρά την κρίση, ωστόσο, ο κ. Φεριντούν μαρτυρά ότι μεγάλες ποσότητες φαγητού πετιέται ακόμα καθημερινά.
Μια «άβυσσος», όμως, χωρίζει τους ρακοσυλλέκτες τόσο από τους παλαιοπώλες όσο και από τους πλανόδιους που συλλέγουν τα ανακυκλώσιμα από τους κάδους. Οι μεν φαίνεται να αγοράζουν τα πιο ελκυστικά ευρήματα των ρακοσυλλεκτών για «ψίχουλα» και να τα μεταπωλούν έναντι διόλου ευκαταφρόνητου αντίτιμου. Με όσους μαζεύουν καλώδια και καρτόνια από τα σκουπίδια «έχουμε διαφορετική φιλοσοφία», ισχυρίζεται ο κ. Φεριντούν. «Εκείνοι σχίζουν το βιβλίο για να ανακυκλωθεί και διαχωρίζουν τα υλικά ενός πίνακα με συνέπεια να τον καταστρέφουν», περιγράφει. «Ενώ εμείς είμαστε ανακυκλωτές της Ιστορίας».