Σε νησιά με οξύ υδατικό πρόβλημα, η προμήθεια μονάδων αφαλάτωσης δείχνει ως η μόνη διέξοδος για την κάλυψη των αναγκών κατοίκων και επισκεπτών. Δεν αρκεί όμως μόνο να αγοράσεις τις μονάδες αφαλάτωσης, πρέπει… και να τις συνδέσεις. Στην Πάτμο, ο δήμος απέκτησε φέτος δύο μονάδες αφαλάτωσης αλλά τις φυλάει σε αποθήκη, μέχρι να βρεθούν πόροι για τα απαραίτητα συνοδά έργα. Στη γειτονική Λέρο, οι Αρχές θα επιδιώξουν να επιδιορθώσουν ένα φράγμα που κατασκευάστηκε προ 15ετίας, κόστισε 3,6 εκατ. ευρώ αλλά… δεν γέμισε ποτέ νερό, λόγω κακής κατασκευής.
Η Πάτμος, λοιπόν, είναι ανάμεσα στα 12 νησιά του Αιγαίου στα οποία εξακολουθεί να γίνεται μεταφορά νερού με υδροφόρες. «Πριν κατασκευαστεί το φράγμα, το νησί μας χρειαζόταν τη μεταφορά 230.000 κυβικών μέτρων νερού ετησίως. Δηλαδή 110 υδροφόρες τον χρόνο, επί 20.000 ευρώ το φορτίο, κόστιζε στο κράτος περισσότερα από 2 εκατ. ευρώ τον χρόνο», εξηγεί στην «Κ» ο δήμαρχος του νησιού, Γρηγόρης Στόικος. «Το φράγμα λειτούργησε πριν από τρία χρόνια στο Λιβάδι Γερανού, έχει δυναμικότητα 150.000 κυβικών και είναι σήμερα γεμάτο. Μετά τη λειτουργία του φράγματος, οι ανάγκες μας περιορίστηκαν στις 70.000 κυβικά νερού ετησίως. Ομως το πρόβλημα εξακολουθεί να υπάρχει, καθώς το φράγμα δεν μπορεί από τη θέση που βρίσκεται να τροφοδοτεί όλους τους οικισμούς. Και επιπλέον, λόγω της μικρής δυναμικότητας του δικτύου, δεν μπορεί να παρέχει περισσότερα από 500 κυβικά ημερησίως».
Οπως και πολλά ακόμα άνυδρα νησιά, ο Δήμος Πάτμου στράφηκε στην αφαλάτωση. «Η Γενική Γραμματεία Αιγαίου μάς επιχορήγησε με 900.000 ευρώ και προμηθευτήκαμε δύο μονάδες αφαλάτωσης, δυναμικότητας 600 κυβικών ημερησίως η καθεμία», εξηγεί ο δήμαρχος της Πάτμου. «Οι αφαλατώσεις βρίσκονται εδώ και δύο μήνες στο νησί, αλλά δεν μπορούμε να τις χρησιμοποιήσουμε γιατί δεν έχουμε κατασκευάσει τα απαραίτητα συνοδά έργα (γεωτρήσεις, αγωγοί, δεξαμενές). Ζητήσαμε βοήθεια από την Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου, που ανέλαβε να συντάξει τη μελέτη, καθώς ο Δήμος Πάτμου δεν έχει ούτε έναν μηχανικό (σ.σ.: δεν έχει ούτε τεχνική υπηρεσία ούτε πολεοδομία, αλλά εξυπηρετείται από την Κάλυμνο). Μόλις η μελέτη ολοκληρωθεί, θα πρέπει να τη δημοπρατήσουμε – το κόστος εκτιμούμε ότι θα είναι γύρω στα 100.000 ευρώ, τα οποία θα ζητήσουμε από τη Γενική Γραμματεία Αιγαίου. Σε κάθε περίπτωση, αν λειτουργήσουν οι αφαλατώσεις, δεν θα χρειάζεται πλέον η μεταφορά νερού».
Σήμερα, πάντως, ο επισκέπτης της Πάτμου δεν αντιλαμβάνεται ότι το νησί αντιμετωπίζει τόσο οξύ υδατικό πρόβλημα: οι πισίνες δεν είναι ασυνήθιστο θέαμα, οι κήποι είναι καταπράσινοι, ενώ σε καμία τουριστική εγκατάσταση δεν θα συναντήσεις τη γνωστή σε άλλες περιοχές παρότρυνση προς τους επισκέπτες, να ξοδεύουν όσο λιγότερο νερό μπορούν. «Ολα τα σπίτια της Πάτμου, πάντως, έχουν υπόγειες δεξαμενές ή ντεπόζιτα που γεμίζουν με βρόχινο νερό τον χειμώνα, και το καλοκαίρι τις συμπληρώνουν με νερό από το δίκτυο, που λειτουργεί δύο φορές την εβδομάδα σε κάθε χωριό», λέει ο κ. Στόικος.
Δεκατρείς μικρές μονάδες
Στη Λέρο, το υδατικό πρόβλημα δεν είναι τόσο οξύ, ωστόσο και εκεί στρέφονται στην προμήθεια αφαλατώσεων για την κάλυψη των αναγκών. «Σύντομα θα προκηρύξουμε διαγωνισμό για την προμήθεια μιας μεγάλης μονάδας, δυναμικότητας 2.000 κυβικών ημερησίως», λέει στην «Κ» ο δήμαρχος του νησιού, Μιχάλης Κόλλιας. «Επίσης θα προμηθευτούμε 13 μικρές μονάδες που θα συνδεθούν με το δίκτυο για να καθαρίζουν το υφάλμυρο νερό, όπως έχουν κάνει στην Κάλυμνο. Το βασικό μας ζήτημα όμως είναι να λειτουργήσει το φράγμα. Κατασκευάστηκε πριν από 15 χρόνια με τσιμεντοενέσεις και όχι με μεμβράνη, αλλά η κατασκευή… αστόχησε και το φράγμα δεν μάζεψε ποτέ νερό. Τώρα θέλουμε τη συγκατάθεση της περιφέρειας για να αναζητήσουμε τρόπους ανακατασκευής του φράγματος».
Μεταφορά νερού σε 12 νησιά
Και φέτος, 12 νησιά των Κυκλάδων και των Δωδεκανήσων κάλυψαν τις ανάγκες τους το μεγαλύτερο μέρος της χρονιάς με τη μεταφορά νερού. Πρόκειται για την Κίμωλο και τις Μικρές Κυκλάδες (Σχοινούσα, Ηρακλειά, Κουφονήσι, Δονούσα) στο νησιωτικό σύμπλεγμα των Κυκλάδων και την Αμοργό, την Πάτμο, τους Λειψούς, τον Πανορμίτη (Σύμης), τη Χάλκη, το Καστελλόριζο και τη Ρω στα Δωδεκάνησα. Στις μεν Κυκλάδες το νερό πωλείται από την ΕΥΔΑΠ (και προέρχεται από γεωτρήσεις στο Λαύριο), στα δε Δωδεκάνησα από τη ΔΕΥΑ Ρόδου (από γεωτρήσεις στην περιοχή Καλάθου).
Οπως αποκάλυψε πρόσφατο ρεπορτάζ της «Κ» (31.8.13), η μεταφορά νερού στα 12 νησιά παραμένει «ορφανή» και ο μοναδικός ενδιαφερόμενος αναλαμβάνει να την πραγματοποιήσει με απευθείας αναθέσεις εκατομμυρίων.
Ο διαγωνισμός για την κάλυψη των φετινών αναγκών των 12 νησιών προκηρύχθηκε στις 31 Ιανουαρίου, με προϋπολογισμό 4,16 εκατομμύρια ευρώ. Σύμφωνα με την προκήρυξη, οι εκτιμώμενες ανάγκες σε νερό για όλο το έτος ήταν 235.173 κυβικά μέτρα νερού (11 ευρώ/κυβικό). Ο διαγωνισμός ματαιώθηκε τον Απρίλιο και πρόκειται να επαναπροκηρυχθεί. Ομως, επειδή δεν είχε προβλεφθεί λύση για το καλοκαίρι, η Γενική Γραμματεία Αιγαίου ανέθεσε απευθείας στον μοναδικό υποψήφιο τη μεταφορά 172.000 κυβικών έναντι 2,5 εκατομμυρίων ευρώ.