Την ημέρα της σύλληψης της Θ. Σκ., της «ξανθιάς αγανακτισμένης» του Αγίου Παντελεήμονα, η ομώνυμη πλατεία, σκηνικό πολλαπλών βίαιων συγκρούσεων τα τελευταία χρόνια, δεν έδειχνε ίχνη της φήμης της ως το επίκεντρο των αποστολών «εκκαθάρισης» της Χρυσής Αυγής στην πρωτεύουσα.
Ηταν απόγευμα και o ήλιος χτυπούσε τη νότια πλευρά της πλατείας, που βρίσκεται μπροστά από την επιβλητική εκκλησία. Η παιδική χαρά, που είχε σφραγιστεί βίαια το 2009 από την επιτροπή κατοίκων του Αγίου Παντελεήμονα, ένα σύλλογο που χαρακτηρίζεται από το αντιμεταναστευτικό του μένος, παραμένει κλειστή. Αλλά τα ξενοφοβικά συνθήματα έχουν σβηστεί από το δάπεδο της πλατείας – έχει μείνει μόνο η λέξη «ΕΛΛΑΣ» με αχνά γαλάζια γράμματα. Μητέρες με μαντίλες έβγαζαν βόλτα τα μωρά τους στα καροτσάκια. Ενα φασαριόζικο τσούρμο Ελληνόπουλων, ηλικίας δημοτικού, έπαιζε μπάλα. Στα παγκάκια αυξομειωνόταν μία παρέα ηλικιωμένων, η βασική έγνοια των οποίων έμοιαζε να είναι ο καιρός.
«Παγωνιά κάνει εκεί πίσω», δήλωσε θορυβημένος ο μυστακιοφόρος κύριος της παρέας, κρατώντας τη μαγκούρα του και δείχνοντας την πίσω πλευρά της εκκλησίας, που είχε ήδη βυθιστεί στη σκιά. Μία φίλη του από τη γειτονιά, παρακολουθώντας τον σκύλο της στο παρακείμενο παρτέρι, έλεγε ότι πήγε στο ΙΚΑ, στην ουρά του οποίου όλοι έβηχαν – «είναι η πιο επίκινδυνη περίοδος για τις ιώσεις». Από εκεί, η κουβέντα πήγε στο κόστος του ρεύματος και του τηλεφώνου, για να επανέλθει, με κάθε νεοαφιχθέντα, στη φθινοπωρινή ψύχρα των ημερών.
«Τα πράγματα έχουν ηρεμήσει πολύ τελευταίως», μας λέει ο συνομιλητής μας. Μέχρι πρότινος, όπως περιγράφει την κατάσταση, η πλατεία παρέμενε ένα πεδίο μάχης μεταξύ μεταναστών και των ακροδεξιών κυνηγών τους και δεν ήταν κατάλληλο μέρος για να ξαποστάσει κανείς και να πιάσει κουβέντα με φίλους από τη γειτονιά.
Ο Αγιος Παντελεήμονας ήταν από τις περιοχές του κέντρου που επιβαρύνθηκαν περισσότερο από την ανεξέλεγκτη εισροή μεταναστών στην Αθήνα από το δεύτερο μισό της περασμένης δεκαετίας. Η πυκνή τους παρουσία, καθώς στοιβάζονταν κατά δεκάδες σε μικρά διαμερίσματα στις συνοικίες κάτω από την οδό Πατησίων, η συμμετοχή πολλών –ως μη εχόντων νόμιμη άδεια εργασίας– ορατά σε εγκληματικές δραστηριότητες (παρεμπόριο, πορνεία, ναρκωτικά) και η αδράνεια των αρχών δημιούργησαν την ευκαιρία που έψαχνε η Χρυσή Αυγή για να εφορμήσει στο πολιτικό προσκήνιο.
Δεν είναι τυχαίο ότι η ανάδειξη του Νίκου Μιχαλολιάκου σε δημοτικό σύμβουλο Αθηναίων το 2010 –το πρώτο δημόσιο αξίωμα που κατέκτησε στην ιστορία της η Χρυσή Αυγή– όφειλε πολλά στην επίδοσή του στο έκτο δημοτικό διαμέρισμα του δήμου, που περιλαμβάνει τον Αγιο Παντελεήμονα. Ο κ. Μιχαλολιάκος εξελέγη τότε με 5,3% των ψήφων των Αθηναίων, αλλά στο έκτο διαμέρισμα τα ποσοστά του έφτασαν το 8,4%. Στις βουλευτικές εκλογές του Ιουνίου 2012, η Χρυσή Αυγή συγκέντρωσε διψήφια ποσοστά σε πολλές συνοικίες του έκτου διαμερίσματος. Από την εποχή εκείνη και μέχρι αρκετά πρόσφατα, τον τόνο στην περιοχή έδιναν οι συχνές, ατιμώρητες επιθέσεις κατά μεταναστών, οι προπηλακισμοί προοδευτικών πολιτικών φορέων που τολμούσαν να εμφανιστούν στην περιοχή, αλλά και οι συγκρούσεις ακροδεξιών με αντιεξουσιαστές που δήλωναν αλληλέγγυοι στους μετανάστες.
Τους τελευταίους μήνες, η εικόνα στον Αγιο Παντελεήμονα είναι αναμφίβολα καλύτερη απ’ ό,τι πριν από τρία χρόνια. Σε αυτό συνέβαλε, σύμφωνα με πηγές της ΕΛ.ΑΣ., η εντατικοποίηση των αστυνομικών επιχειρήσεων για την καταπολέμηση της εγκληματικότητας στην περιοχή. Επικριτές της κυβερνητικής πολιτικής ισχυρίζονται ότι η βελτιωμένη εικόνα οφείλεται περισσότερο στον μαζικό εγκλεισμό μεταναστών στην Αμυγδαλέζα.
Σε κάθε περίπτωση, στην εξομάλυνση έχει συμβάλει και η αισθητή απόσυρση της Χρυσής Αυγής από τους δρόμους μετά τη δολοφονία του Παύλου Φύσσα. Τα μέλη της οργάνωσης «έχουν πραγματικά εξαφανιστεί», σύμφωνα με γνώστες της κατάστασης στην περιοχή. Και αυτό η γειτονιά μοιάζει να το καλωσορίζει: έπειτα από μία πενταετία διογκούμενης «αγανάκτησης», πραγματικής και τεχνητής, ο κόσμος θέλει απλά να μπορεί να σεργιανίζει ελεύθερα στην πλατεία…