Από εργαλείο απόκτησης των λιγοστών ελεύθερων χώρων που έχουν απομείνει στις πόλεις, μετετράπη σε όχημα κάλυψης διαφόρων τακτικών ή έκτακτων αναγκών των δήμων. Το Πράσινο Ταμείο σήμερα ελάχιστη «επαφή» έχει με την αρχική του αποστολή, εξυπηρετώντας από προγράμματα πολεοδομικού σχεδιασμού έως την αγορά απορριμματοφόρων. Χαρακτηριστικό είναι ότι το ταμείο δεν διαθέτει στοιχεία για τις περιοχές από τις οποίες προήλθαν τα έσοδα από τα αυθαίρετα, προκειμένου να κατευθύνει αναλογικά τις δράσεις του σε αυτές ως όφειλε.
Τρία χρόνια μετά την ίδρυσή του, το Πράσινο Ταμείο έχει συγκεντρώσει περί τα 2,2 δισ. ευρώ, εκ των οποίων το 1 δισ. προήλθε από τα έσοδα της ρύθμισης για τους ημιυπαίθριους (ν.3843/10) και ακόμα 1 δισ. από τους δύο νόμους για τα αυθαίρετα (ν.4014/11 και ν.4178/13). Ωστόσο, το 2013 είχε στη διάθεσή του μόλις 48 εκατ. ευρώ για όλα τα προγράμματα, εξαιτίας του περιορισμού του 2,5% που θεσπίστηκε στη χρήση των πόρων του ετησίως. Περαιτέρω, μόλις 12 εκατ. ευρώ θα διατεθούν για απαλλοτριώσεις και, για πρώτη φορά, την απόκτηση διατηρητέων, ποσό εξαιρετικά χαμηλό αν αναλογιστεί κανείς ότι αντιστοιχεί μόλις στο 0,5% των πόρων του ταμείου.
Ας δούμε ποιοι είναι οι κυριότεροι από τους χώρους που πρόκειται να αποκτηθούν σε όλη τη χώρα με χρήματα του Πράσινου Ταμείου:
– Θεσσαλονίκη, οδοί Παπαναστασίου και Βούλγαρη (πάρκο Νέας Ελβετίας), 2.754.623 ευρώ.
– Δήμος Παύλου Μελά Θεσσαλονίκης, οδοί Αμαλιάδος και Αραπίτσας (Πολίχνη), 827.412 ευρώ.
– Αγιος Δημήτριος Αττικής, οδός Ευρώτα (ρέμα Πικροδάφνης), 685.530 ευρώ.
– Νέο Ηράκλειο Αττικής, οδοί Ιεράπετρας και Μανδηλαρά (περιοχή Πλάτωνος) 603.000 ευρώ.
– Νίκαια-Ρέντης, οδοί Στερ. Τσίρκα και Μακρυγιάννη, 570.160 ευρώ.
Επίσης, πριν από λίγες ημέρες αποφασίστηκε να διατεθούν τα πρώτα 2 εκατ. ευρώ για την απόκτηση διατηρητέων. Τα εννέα κτίρια που πρόκειται να αγοραστούν βρίσκονται στην Τρίπολη (κτίσμα Τουρκοβασίλη, 550.000 ευρώ), στο Ναύπλιο (Β. Κωνσταντίνου και Βελίνη, 390.000 ευρώ), την Αρτα (ιστορικό δημαρχείο, 280.000 ευρώ), στο Αργος (οικία Τζώκρη, 237.232 ευρώ), στο Λαύριο (κτίριο Ευτέρπη, 210.000 ευρώ), στο Χαϊδάρι (Περραιβού και Ιεράς Οδού, 125.100 ευρώ), στα Τρίκαλα (αποθήκη ΕΑΣ Τρικάλων, 84.334 ευρώ), στη Θήβα (νερόμυλος Αγίων Θεοδώρων 69.743 ευρώ) και στην Κοζάνη (Επισκόπου Μελετίου 9, 45.000 ευρώ). Αξίζει να σημειωθεί ότι το Πράσινο Ταμείο δεν έχει στοιχεία ούτε για την προέλευση των προστίμων, ώστε να κατευθύνει τις δράσεις του στις περιοχές όπου υπάρχουν πολλά αυθαίρετα.
«Η πρώτη χρονιά του Πράσινου Ταμείου ξεκίνησε με άλλο στόχο, με βάση έναν 3ετή-4ετή σχεδιασμό. Σήμερα όμως είμαστε υποχρεωμένοι να κάνουμε ετήσια προγράμματα, λόγω του Μεσοπρόθεσμου», λέει στην «Κ» ο νέος πρόεδρός του, Παν. Βασιλείου. «Το θέμα των πόρων μάς απασχολεί. Φέτος έγιναν προσκλήσεις με πολύ χαμηλό προϋπολογισμό με αποτέλεσμα λ.χ. στο πρόγραμμα πληρωμής πολεοδομικών μελετών να έχουμε ώριμες προτάσεις για 37 εκατομμύρια, ενώ μπορούμε να διαθέσουμε 2 εκατομμύρια ευρώ. Αντίστοιχα, στο πρόγραμμα αστικής αναζωογόνησης, κατατέθηκαν προτάσεις ύψους 180 εκατ. ευρώ, όταν μπορούσαν να διατεθούν μόλις 8 εκατ. ευρώ».
Πού καταλήγουν, λοιπόν, οι λιγοστοί διαθέσιμοι πόροι του Πράσινου Ταμείου; Από σχετικά με τον αρχικό προορισμό του έργα (όπως οι απαλλοτριώσεις και τα προγράμματα αναπλάσεων της ΕΑΧΑ) μέχρι την κάλυψη κάθε είδους αναγκών των δήμων (π.χ. αποπληρωμή μελετών, απορρύπανση περιοχών κ.ά.). Μάλιστα, με τον ν.4178/13 οι δυνατές δράσεις πολλαπλασιάστηκαν, απομακρύνοντας το Πράσινο Ταμείο ακόμα περισσότερο από τον αρχικό του στόχο. Ο κ. Βασιλείου, πάντως, δεν είναι αρνητικός. «Δεν συμφωνώ ότι το Πράσινο Ταμείο “κλείνει τρύπες” των δήμων. Αν δεν υπήρχε το Πράσινο Ταμείο λ.χ. για τη χρηματοδότηση των παιδικών χαρών, αρκετές θα είχαν κλείσει. Υπάρχει σοβαρό πρόβλημα λόγω των περιορισμών του Μεσοπρόθεσμου, ωστόσο δεν νομίζω ότι θα μπορούσαμε να διαχειριστούμε περισσότερο από το 10% των πόρων του ταμείου ετησίως».