Στη Μόρια έγινε τελικά αυτό που φοβόμουν την άνοιξη, κρούσματα, ανυπακοή, πανικός, απειλούμενη καταστροφή. Αν είχε γίνει την άνοιξη, θα είχε καταστρέψει κάθε ελπίδα τουριστικού καλοκαιριού ή θερινών διακοπών για τους Ελληνες, γιατί θα κλαίγανε επίσης και τα δικά τους θύματα της πανδημίας. Αυτό ευτυχώς αποσοβήθηκε, αλλά τα πρόσφατα γεγονότα θυμίζουν ότι είμαστε στην αρχή μιας επεκτεινόμενης πανδημίας και όχι στο τέλος.
Δεν ωφελεί να τα βάζουμε με τους μαντατοφόρους που περιγράφουν την κατάσταση και δεν είναι χρήσιμο να «δέρνουμε» τις μάσκες ή να υπερκαταναλώνουμε θεωρίες συνωμοσίας για εκτόνωση. Η άρνηση της πραγματικότητας ποτέ δεν ωφελεί.
Μπορούσε η κατάσταση αυτή, με τα κρούσματα, στη Μόρια να αποφευχθεί; Μάλλον ναι, γιατί ήταν απόλυτα προβλέψιμη. Οπως μπορούσαν να αποφευχθούν και οι εκατόμβες στα γηροκομεία.
Δεν ξέρω, φυσικά, σχεδόν τίποτα από τα εξελισσόμενα γεγονότα επί του εδάφους, αλλά μπορώ να φανταστώ αρκετά με βάση πείρα και προηγούμενες εμπειρίες ώστε να διακινδυνεύσω κάποιες κρίσεις. Αυτό γίνεται σαν προσπάθεια θετικής συμβολής για τον δρόμο που έχουμε μπροστά μας.
Χρειάζεται καλύτερος σχεδιασμός. Οι κίνδυνοι, που είχα ονομάσει «κερκόπορτες», από όπου η επιδημία μπορεί να αλώσει την κοινωνία είναι γνωστοί: κλειστές δομές και κέντρα φιλοξενίας με ό,τι όνομα και να έχουν, γηροκομεία, φυλακές, εκκλησίες, σχολεία, οτιδήποτε έχει μεγάλη πυκνότητα ατόμων, ιδίως σε εσωτερικούς χώρους. Ο ιός είναι αερομεταφερόμενος, μάσκες, απόσταση, καθαριότητα και περιοδικά, ελπίζω μικρά και τοπικά, lockdowns θα είναι η συνταγή του χειμώνα.
Για να βγει ο χειμώνας χρειάζεται σοβαρή δράση και επιβολή από την πολιτεία εδώ και τώρα. Είναι παρήγορο ότι η μεγάλη πλειονότητα των πολιτών έχει τροποποιήσει τη συμπεριφορά της και δρα σαν το τείχος των σωφρόνων, που εμποδίζει την αστραπιαία εξάπλωση της επιδημίας.
Αλλά δεν αρκεί αυτό για τον χειμώνα, πρέπει να πειστούν και οι διάφοροι διαμαρτυρόμενοι και απείθαρχοι να βοηθήσουν την κοινωνική προσπάθεια. Τελικά, «όπου δεν πίπτει λόγος, πρέπει να πίπτει πρόστιμο» από την κυβέρνηση. Δεν μπορούν οι οποιουδήποτε χρώματος διαφωνούντες να καταστρέψουν την κοινωνία.
Είναι σωστό ότι τα πανεπιστήμια δουλεύουν από απόσταση, με το Ιντερνετ, και ίσως χρειαστεί να κλείσουν και τα λύκεια. Το πείραμα που γίνεται, και ελπίζω να πάει καλά, θα δείξει τι είναι σωστό και εφικτό για τα σχολεία σε ένα-δύο μήνες.
Αλλά θέλω να επαναλάβω ότι η κύρια, ίσως η μόνη, και σίγουρα πιο συμφέρουσα γραμμή άμυνας για την Ελλάδα είναι το σταμάτημα του ιού νωρίς, όπως έγινε την άνοιξη. Υπάρχουν τα δοκιμασμένα εργαλεία για να γίνει, και η ελληνική κοινωνία ανταποκρίθηκε σωστά. Αυτό σημαίνει δράση και συμμόρφωση νωρίς, με λίγα στοιχεία, πριν έχουμε μία επόμενη φάση Μόριας.
* Ο κ. Γιώργος Παυλάκης είναι γιατρός ερευνητής στον τομέα των ανοσοθεραπειών και των εμβολίων για τον καρκίνο και τις μολυσματικές ασθένειες στο Εθνικό Ινστιτούτο Καρκίνου των ΗΠΑ.