Οι εξεταστές του ΕΟΔΥ στον καταυλισμό του Καρά Τεπέ στη Λέσβο εξεπλάγησαν ευχάριστα, καθώς το νέο τεστ αντιγόνου (δωρεά του εφοπλιστή κ. Θανάση Μαρτίνου) στην ελληνική κυβέρνηση διευκόλυνε κατά πολύ το έργο τους. Τα αποτελέσματα μπορούν να βγουν σε 15-20 λεπτά από τη λήψη του δείγματος (από τη μύτη ή τον φάρυγγα), ενώ δεν απαιτείται εξειδικευμένο προσωπικό ούτε και ειδικός εξοπλισμός. Το δείγμα μαζί με την επεξεργασία και τη μεταφορά του στοιχίζει το 1/8 του μοριακού τεστ και το 50% του «τεστ pool» τα οποία χρησιμοποιούν τα στελέχη του ΕΟΔΥ και της Πολιτικής Προστασίας στις πύλες εισόδου της χώρας. Ολα τα δείγματα στη Λέσβο επιβεβαιώθηκαν με μοριακό τεστ για να αποδειχθεί η ακρίβειά τους. Ο υπεύθυνος του ΕΟΔΥ στο νησί κ. Σπύρος Σαπουνάς και η ηγεσία του στην Αθήνα –ο κ. Παναγιώτης Αρκουμανέας– είναι ιδιαίτερα ικανοποιημένοι.
Στην πλειονότητα των εξετάσεων για COVID-19 που γίνονται ανά τον κόσμο αυτήν τη στιγμή χρησιμοποιείται τεχνολογία αλυσιδωτής αντίδρασης πολυμεράσης (PCR). Αυτές οι εξετάσεις ανιχνεύουν ασθένειες αναζητώντας ίχνη του γενετικού υλικού του ιού σε ένα δείγμα που συλλέγεται κυρίως μέσω ενός επιχρίσματος από τη μύτη ή το στόμα. Τα Κέντρα Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων (CDC) θεωρούν τις εξετάσεις PCR την «κορωνίδα» των εξετάσεων COVID-19 αλλά, όπως και όλες οι εξετάσεις, δεν είναι τέλειες.
Ψευδώς αρνητικά μπορεί να καταγραφούν εάν οι επαγγελματίες της υγείας δεν συλλέξουν καλό δείγμα. Η χρονική στιγμή της εξέτασης παίζει ρόλο. Οι λοιμώξεις μπορεί να μην ανιχνευθούν εάν η εξέταση γίνει πολύ σύντομα μετά την έκθεση ή αρκετά αργότερα. Μερικές φορές, ο ιός εξακολουθεί να υπάρχει στο σώμα και να δώσει θετικό αποτέλεσμα σε κάποιον, χωρίς να είναι ενεργά άρρωστος, καταγράφοντας υπολείμματά του. Η εξέταση περίπου πέντε ημέρες μετά από μια πιθανή έκθεση φαίνεται να είναι το κρίσιμο σημείο.
Μία εξέταση PCR και η ανάγνωση των αποτελεσμάτων της απαιτούν ειδικό εξοπλισμό και αντιδραστήρια, που βρίσκονται σε σχετική έλλειψη λόγω της αυξημένης παγκόσμιας ζήτησης. Χρειάζεται εξειδικευμένο προσωπικό αλλά και εξειδικευμένο εργαστήριο με ενισχυμένες προφυλάξεις βιοασφάλειας.
Ο χρόνος για την έκδοση αποτελέσματος εξαρτάται από πολλούς παράγοντες. Συνήθως είναι σε 3-8 ώρες από την παραλαβή των δειγμάτων από το εργαστήριο, αλλά πολλές φορές μπορεί να φτάσει τις 14-24 ώρες. Το καλοκαίρι μετά τις εξετάσεις στις πύλες εισόδου χρειάστηκαν μέχρι και τρία 24ωρα για την εξαγωγή και κοινοποίηση των αποτελεσμάτων.
Σε αντίθεση με τις μοριακές εξετάσεις, οι εξετάσεις αντιγόνων αναζητούν πρωτεΐνες που ζουν στην επιφάνεια του ιού. Εάν το αποτέλεσμα είναι αρνητικό, αλλά αν υπάρχουν ύποπτα συμπτώματα χρειάζεται μοριακό τεστ για επιβεβαίωση. Το δείγμα είναι ίδιο όπως και στις μοριακές εξετάσεις, συνήθως ρινοφαρυγγικό επίχρισμα.
Οι ταχείες εξετάσεις αντιγόνου είναι σχετικά φθηνές και μπορούν να χρησιμοποιηθούν στο σημείο ενδιαφέροντος, αλλά χρειάζεται να επιλέγονται με μεγάλη προσοχή βάσει των τεχνικών χαρακτηριστικών τους. Η ευαισθησία να είναι ανώτερη του 90% και η ειδικότητα ανώτερη του 99% (η ευαισθησία και η ειδικότητα ως προς τον συγκεκριμένο ιό είναι τα δύο σημαντικά τεχνικά χαρακτηριστικά κάθε τέτοιας εξέτασης).
Αντίθετα με τις μοριακές εξετάσεις δεν χρειάζεται εξειδικευμένο προσωπικό ούτε και εξειδικευμένο εργαστήριο, ούτε ενισχυμένες προφυλάξεις βιοασφάλειας όπως π.χ. τα τεστ μοριακού ελέγχου (PCR).
Η χρήση
Σύμφωνα με πληροφορίες της «Κ», ο ΕΟΔΥ δεν σκέφτεται να μαζικοποιήσει τη χρήση τεστ αντιγόνου (π.χ. να δώσει τη δυνατότητα στα φαρμακεία να το πουλούν σε γονείς που θα το προμηθευτούν με σκοπό να το κάνουν στα παιδιά τους), φοβούμενος ότι θα χάσει τον έλεγχο της σωστής χρήσης των τεστ ανάλογα με τις επείγουσες ανάγκες που αντιμετωπίζουν κάθε φορά η επιδημιολογική έρευνα και η ιχνηλάτηση επαφών.
Η πλευρά του κ. Μαρτίνου έχει αποφασίσει να δωρίσει στην ελληνική κυβέρνηση ένα εκατομμύριο τέτοια τεστ, αλλά η αμερικανική εταιρεία ABBOT Rapid Diagnostics που το παράγει στην Ιρλανδία και το αποθηκεύει στην Ολλανδία ζήτησε βεβαίωση ότι συνδέεται με την ελληνική κυβέρνηση (αφού πρόκειται για δωρεά), καθώς όλες οι εταιρείες του κόσμου που παράγουν διαγνωστικά τεστ πιέζονται από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ) να κάνουν reallocation (επανατοποθέτηση) των προϊόντων που παράγουν στον αναπτυσσόμενο κόσμο (Ινδία, Βραζιλία) όπου η επιδημία «σκοτώνει» πολύ γρηγορότερα από ό,τι στο βόρειο ημισφαίριο της Ευρώπης και της Αμερικής.
Ο ιδιώτης χορηγός φαίνεται ωστόσο πως κινήθηκε γρήγορα, ανοίγοντας ξεχωριστή γραμμή παραγγελίας με τον προμηθευτή από τον οποίο η ελληνική κυβέρνηση προηγουμένως είχε παραλάβει 200.000 γρήγορα τεστ αντισωμάτων που είχαν χρησιμοποιηθεί κυρίως στα νησιά και για ανάγκες επιδημιολογικής παρατήρησης στα νοσοκομεία (έληγαν στις 20/7 και έπρεπε να χρησιμοποιηθούν).
Το τεστ του αντιγόνου δεν θα είναι ο πρώτος «game changer» όπως συνηθίζει να λέει ο κ. Παναγιώτης Αρκουμανέας. Και η άλλη αμερικανική εταιρεία, η Cepheid, που διακίνησε περισσότερα από 50.000 τεστ στα νησιά στους περίφημους πια μικρούς επεξεργαστές της (μεγέθους ενός εκτυπωτή) σχεδιάζει για το φθινόπωρο και περιμένει έγκριση από τον FDA ενός διπλού τεστ γρίπης και κορωνοϊού με τιμή που θα κυμαίνεται στα 80 ευρώ.