Με στόχο η επαγγελματική εκπαίδευση να συνδεθεί με την αναγκαία αλλαγή παραγωγικού μοντέλου της χώρας, όπως τόνισε στην «Κ» υψηλόβαθμο κυβερνητικό στέλεχος, το υπουργείο Παιδείας προχωρά σε αναδιάταξη της επαγγελματικής εκπαίδευσης, κατάρτισης και διά βίου μάθησης.
Εμβληματική αλλαγή είναι η δημιουργία Πρότυπων Επαγγελματικών Λυκείων, ένας θεσμός περιζήτητος από τους γονείς στη γενική εκπαίδευση. Επίσης, πρόκειται να αναβαθμιστεί η μεταλυκειακή επαγγελματική εκπαίδευση, που προσφέρεται στα ΙΕΚ, με την ίδρυση Πειραματικών και Θεματικών ΙΕΚ, ενώ θα καθιερωθεί Εθνικό Σύστημα Επαγγελματικής Εκπαίδευσης και Κατάρτισης. Η βάση του νέου συστήματος θα είναι η οργάνωση σχολών επαγγελματικής κατάρτισης, οι οποίες για πρώτη φορά εντάσσονται στο Εθνικό Πλαίσιο Προσόντων, το οποίο θεσμοθετείται. Στον σχεδιασμό ενεργό ρόλο θα έχουν οι επαγγελματικοί φορείς και οι Περιφέρειες.
Ειδικότερα, τις προσεχείς ημέρες η υπουργός Παιδείας αναμένεται να παρουσιάσει στον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη το νομοσχέδιο για την επαγγελματική εκπαίδευση, κατάρτιση και διά βίου μάθηση, βασικά σημεία του οποίου παρουσιάζει σήμερα η «Κ». Το υπουργείο Παιδείας δίνει ιδιαίτερο βάρος στο εγχείρημα, καθώς στην Ελλάδα η επαγγελματική εκπαίδευση είναι «ο φτωχός συγγενής» του εκπαιδευτικού συστήματος, σε αντίθεση με ό,τι συμβαίνει στην Ευρώπη. Ενδεικτικά, στην Ελλάδα το 30% των αποφοίτων γυμνασίου επιλέγει επαγγελματικά λύκεια (ΕΠΑΛ) ενώ το 70% των αποφοίτων γυμνασίου επιλέγει γενικά λύκεια (ΓΕΛ) με στόχο να εισαχθεί, μέσω των Πανελλαδικών Εξετάσεων, στα πανεπιστήμια. «Η επαγγελματική εκπαίδευση και κατάρτιση αλλάζει άρδην με στόχο να αντιμετωπιστούν οι στρεβλώσεις, όπως το δαιδαλώδες πλαίσιο, να θεσμοθετηθεί ένα εθνικό πλαίσιο προσόντων για να είναι σαφές σε ποιο επίπεδο τοποθετείται κάθε πτυχίο, και να αναβαθμιστεί η ποιότητα της εκπαίδευσης», παρατήρησε στην «Κ» η διευθύνουσα σύμβουλος του Εθνικού Οργανισμού Πιστοποίησης Προσόντων και Επαγγελματικού Προσανατολισμού (ΕΟΠΠΕΠ) κ. Ιωάννα Λυτρίβη.
Συγκεκριμένα, μεταξύ άλλων, θα δοθεί η δυνατότητα στα νυν συμβατικά επαγγελματικά λύκεια (ΕΠΑΛ) να μετατραπούν σε Πρότυπα, με αξιολόγηση των εκπαιδευτικών τους. Ο σύλλογος διδασκόντων κάθε επαγγελματικού λυκείου θα μπορεί να ζητήσει το σχολείο να μετατραπεί σε Πρότυπο. Η λειτουργία των Πρότυπων ΕΠΑΛ θα γίνει από την επόμενη σχολική χρονιά και ο τελικός αριθμός όσων θα ιδρυθούν θα εξαρτηθεί και από το δημοσιονομικό κόστος.
Θα ιδρυθούν σχολές επαγγελματικής κατάρτισης, στις οποίες θα έχουν πρόσβαση οι απόφοιτοι γυμνασίου, και οι απόφοιτοί τους θα βγαίνουν στην αγορά ως επαγγελματίες τεχνίτες (π.χ. υδραυλικοί).
Οι σχολές αυτές, άλλωστε, θα αποτελούν τη βάση του Εθνικού Πλαισίου Προσόντων που θα θεσμοθετηθεί και θα είναι κατ’ αντιστοιχία του Ευρωπαϊκού Πλαισίου Προσόντων (η κλίμακα ξεκινά από το επίπεδο 1 για τους αποφοίτους δημοτικού και καταλήγει στο επίπεδο 8 για τους κατόχους διδακτορικού διπλώματος). Οι σχολές επαγγελματικής κατάρτισης θα χορηγούν πτυχία επιπέδου 3. Πτυχίο επιπέδου 4 θα χορηγείται στους αποφοίτους των επαγγελματικών λυκείων έπειτα από ενδοσχολικές εξετάσεις. Πτυχίο επαγγελματικής ειδικότητας εκπαίδευσης και κατάρτισης επιπέδου 5 θα χορηγείται στους αποφοίτους των ΕΠΑΛ που θα έχουν παρακολουθήσει έτος μαθητείας και θα έχουν περάσει εξετάσεις πιστοποίησης καθώς και στους αποφοίτους των ΙΕΚ.
Επίσης, θα αναβαθμιστούν οι Τάξεις Μαθητείας μετά την ολοκλήρωση των τριετών σπουδών στα ΕΠΑΛ, καθώς και τα ΙΕΚ. «Ειδικά όσον αφορά τα ΙΕΚ, παρατηρείται έλλειψη συνάρθρωσης της επαγγελματικής εκπαίδευσης με το σύστημα κατάρτισης, διότι λείπουν ο συντονισμός και ο κοινός σχεδιασμός καθώς και η σύνδεσή της με την αγορά εργασίας, με αποτέλεσμα οι ειδικότητες να σχεδιάζονται χωρίς διάγνωση των αναγκών και με την απουσία των κοινωνικών εταίρων», δήλωσε στην «Κ» ο γενικός γραμματέας Επαγγελματικής Εκπαίδευσης, Κατάρτισης και Διά βίου Μάθησης κ. Γεώργιος Βούτσινος.
Η διασύνδεση
Στο ίδιο πλαίσιο, η ηγεσία του υπουργείου Παιδείας δίνει ιδιαίτερη σημασία στη διασύνδεση των Ειδικών Εργαστηρίων Επαγγελματικής Εκπαίδευσης και Κατάρτισης (ΕΕΕΕΚ) με την υπόλοιπη Ειδική Επαγγελματική Εκπαίδευση. Στόχος, είναι να γίνουν τα ΕΕΕΕΚ πιο ελκυστικές δομές εκπαίδευσης, και να ενισχυθεί η προοπτική απασχόλησης των αποφοίτων τους.
«Καθένας θα γνωρίζει το επίπεδο στο οποίο αντιστοιχεί κάθε πτυχίο και επάγγελμα. Βεβαίως έχουν σημασία η εξειδίκευση και η πιστοποίηση των γνώσεων που θα έχει κάθε απόφοιτος από δομή της επαγγελματικής εκπαίδευσης, κατάρτισης και διά βίου μάθησης», παρατηρεί η κ. Λυτρίβη.
Στον σχεδιασμό των ειδικοτήτων και των προγραμμάτων σπουδών των νέων δομών λόγο θα έχουν οι κοινωνικοί εταίροι (επιχειρήσεις, επαγγελματικοί φορείς, επιμελητήρια) ώστε να αποτυπώνουν τις ανάγκες της αγοράς εργασίας. Και αυτό διότι μέχρι τώρα το σύστημα επικρίνεται ότι οργανώθηκε με βάση το υπάρχον εκπαιδευτικό προσωπικό και όχι τις ανάγκες των επιχειρήσεων, που διαμαρτύρονται για ελλείψεις σε εξειδικευμένο τεχνικό προσωπικό. Ενδεικτικά, κάθε Περιφέρεια ή δήμος θα μπορεί να οργανώσει ειδικότητες ανάλογα με τις ανάγκες της οικονομίας της περιοχής.
Τα ΙΕΚ
Σημαντική θέση στην επαγγελματική εκπαίδευση και κατάρτιση έχουν τα Ινστιτούτα Επαγγελματικής Κατάρτισης (ΙΕΚ), τα οποία προσφέρουν περίπου 100 ειδικότητες. Μάλιστα, την περίοδο της μεγάλης ανεργίας δεν ήταν λίγοι οι πτυχιούχοι ΑΕΙ που επέλεξαν να σπουδάσουν σε κάποιο ΙΕΚ για να βρουν επαγγελματική προοπτική. Σύμφωνα με τα στοιχεία του υπουργείου Παιδείας την περίοδο 2019-2020 το σύνολο των καταρτιζόμενων στα δημόσια ΙΕΚ ήταν 30.539 και στα ιδιωτικά 36.643. Μεταξύ των προσφερόμενων ειδικοτήτων, οι πιο δημοφιλείς είναι ο τεχνικός μαγειρικής τέχνης – αρχιμάγειρας (σεφ), ο βοηθός βρεφονηπιοκόμων, ο τεχνικός τουριστικών μονάδων και επιχειρήσεων φιλοξενίας, ο τεχνικός αισθητικής και μακιγιάζ, ο τεχνικός φαρμακείου, ο βοηθός φυσικοθεραπείας, ο φύλακας μουσείων και αρχαιολογικών χώρων, ο τεχνικός κομμωτικής τέχνης, ο διασώστης – πλήρωμα ασθενοφόρου, ο τεχνικός εφαρμογών πληροφορικής. Οπως ανέφερε στην «Κ» ο γενικός γραμματέας Επαγγελματικής Εκπαίδευσης, Κατάρτισης και Διά βίου Μάθησης κ. Γεώργιος Βούτσινος, «με το νομοσχέδιο προβλέπεται η ίδρυση Πειραματικών και Θεματικών ΙΕΚ. Επίσης, ηλεκτρονικό μητρώο εκπαιδευτών Επαγγελματικής Κατάρτισης βρίσκεται ήδη στη διάθεση των ΙΕΚ και των εκπαιδευτών τους. Η δημιουργία μητρώου, ζητούμενο πολλών ετών, συμβάλλει σημαντικά στον εκσυγχρονισμό του συστήματος, στην αποφυγή της ετήσιας ταλαιπωρίας των εκπαιδευτών και εξασφαλίζει ταχύτερες διαδικασίες και μεγαλύτερη ακρίβεια στην επιλογή των εκπαιδευτών».