Σχεδόν τέσσερις στους δέκα νέους έρχονται σε επαφή με το αλκοόλ πριν από τα 15 χρόνια, ενώ το 6,8% δοκιμάζει αλκοόλ πριν καν φτάσει στην ηλικία των δέκα ετών. Δύο στους τρεις νέους μέχρι 30 ετών έχουν μεθύσει, ενώ πάνω από το 25% όσων οδηγούν έχει πιάσει τιμόνι υπό την επήρεια αλκοόλ. Καθόλου τυχαία το 11% αυτών είχε τροχαίο ατύχημα. Ακόμα το 9,6% των νέων απαντά πως οδηγήθηκε σε ακραίες καταστάσεις λόγω κατανάλωσης αλκοολούχων ποτών.
Αυτά είναι μερικά μόνο από τα πολύ ανησυχητικά ευρήματα μιας μεγάλης έρευνας που διεξήγαγε το τμήμα Μηχανικών Βιοϊατρικής της Σχολής Μηχανικών του Πανεπιστημίου Δυτικής Αττικής το 2019 μεταξύ 1.459 νέων μεταξύ 15-30 ετών από όλη τη χώρα. Πρόκειται για στοιχεία που συνάδουν με άλλες αντίστοιχες έρευνες και χτυπούν καμπανάκι κινδύνου για την εύκολη και μαζική πρόσβαση που έχουν στην Ελλάδα παιδιά και έφηβοι στο αλκοόλ. Αλλά ας δούμε πιο συγκεκριμένα τα στοιχεία.
• Το 6,8% των παιδιών ηλικίας κάτω των 10 ετών έχει δοκιμάσει/πιει αλκοόλ. Σε αυτό προστίθεται το 32% των παιδιών 10-15 ετών, ενώ το μεγαλύτερο μέρος των νέων (58,4%) αρχίζει να πίνει στην ηλικία της εφηβείας και ενηλικίωσης 15-20 ετών. Μόλις το 2,8% δοκιμάζει το αλκοόλ μετά τα 20 έτη. Ας σημειωθεί πως μέχρι τα 18 έτη δεν επιτρέπεται η κατανάλωση αλκοόλ σε μπαρ και άλλους χώρους διασκέδασης.
• Τα αγόρια δοκιμάζουν σε υπερδιπλάσιο ποσοστό από τα κορίτσια το αλκοόλ πριν από τα 10 χρόνια (9% έναντι 4%). Εντυπωσιακό είναι και το εύρημα πως οι γονείς και κηδεμόνες των παιδιών τα οποία προχώρησαν στην τόσο βλαβερή αυτή κίνηση, ανήκουν σε όλα τα μορφωτικά επίπεδα, με τους περισσότερους μάλιστα να είναι απόφοιτοι τριτοβάθμιας εκπαίδευσης (52,7%). «Η υψηλή μόρφωση των γονέων δεν φαίνεται να έδρασε αποτρεπτικά», σημειώνουν οι συγγραφείς των συμπερασμάτων και είναι ίσως ενδεικτικό των στρεβλών αντιλήψεων που κυριαρχούν για το ζήτημα του αλκοόλ στην ελληνική κοινωνία.
• Οσον αφορά τα παιδιά και τους εφήβους που ήρθαν σε επαφή με το αλκοόλ στα 10-15 χρόνια τους καταγράφεται κι εδώ μια αυξημένη συμμετοχή των αγοριών, που φτάνει στο 30%, σε σχέση με τα κορίτσια.
Ιδιαίτερα ανησυχητικό είναι το εύρημα της έρευνας, σύμφωνα με το οποίο τα τελευταία χρόνια μειώνεται η ηλικία πρώτης επαφής και κατανάλωσης αλκοόλ. Αυτό προέκυψε από τις απαντήσεις, σύμφωνα με τις οποίες μεταξύ των μεγαλύτερων σε ηλικία ήταν μικρότερο το ποσοστό εκείνων που είχαν δοκιμάσει πριν από τα 10 έτη. «Το γεγονός ότι πιο πολλοί νέοι αρχίζουν τώρα τελευταία το ποτό σε μικρότερη ηλικία είναι πολύ ανησυχητικό και εντελώς αντίθετο με τον στόχο μιας κοινωνίας να μειώσει τη χρήση αλκοόλ ιδιαίτερα στις μικρές ηλικίες», σημειώνεται στα συμπεράσματα. Πώς απαντούν οι ερωτηθέντες στο ερώτημα τι τους προσφέρει το ποτό; «Απολύτως τίποτα» απαντά το 43,3%, «Ευχαρίστηση» το 16,2%, «Ικανοποιεί την αίσθηση της γεύσης» το 19,4%, «Παρέα» το 12,6% και «Ψυχολογική εκτόνωση» 8,6%. Ταυτόχρονα, ενώ 77,8% των απαντήσεων λένε πως γνωρίζουν τις συνέπειες του αλκοόλ στην υγεία, δεν φαίνεται αυτό να μεταφράζεται ούτε σε πραγματική γνώση, ούτε –πολύ περισσότερο– σε πράξη.
Σύμφωνα με τις απαντήσεις, σχεδόν εννέα νέοι στους δέκα (86,8%) πίνουν ένα-δύο ποτά στην έξοδό τους· από αυτά, το 16,4% είναι –σύμφωνα με την κατάταξη του ερωτηματολογίου– μικρού αλκοολικού βαθμού (μπίρα), το 17,2% είναι μεσαίου (κρασί), το 12,1% είναι μεγάλου (ουίσκι, βότκα κ.λπ.), το 1,2% πολύ μεγάλου αλκοολικού βαθμού (άνω των 40 βαθμών αλκοόλ). Το 39,1% είναι όλων των βαθμών.
Το 66,1% των νέων έχει μεθύσει, ενώ το 46,1% απάντησε πως έχει πιει σε κάποια έξοδο περισσότερο του «προγραμματισμού» του. Μάλιστα, σχεδόν ένας στους δέκα νέους (9,6%) έχει φθάσει σε ακραίες καταστάσεις (ακόμα και εισαγωγή σε νοσοκομείο) λόγω αλκοόλ, ένα ιδιαίτερα ανησυχητικό εύρημα. Παρ’ όλα αυτά, όσοι απάντησαν στην έρευνα εμφανίζονται αισιόδοξοι πως μπορούν να διακόψουν τη χρήση αλκοόλ, απαντώντας θετικά το 73,5%, «ίσως μπορούν» 20,7% και «όχι, δεν μπορούν» μόλις το 5,8%.
Επικίνδυνες καταστάσεις αποκαλύπτουν οι ερωτήσεις που αφορούν την οδήγηση υπό την επήρεια αλκοόλ. Μεταξύ όσων έχουν δίπλωμα οδήγησης και καταναλώνουν αλκοόλ πάνω από το 25% δηλώνει πως έχει οδηγήσει παρότι είχε πιει. Σύμφωνα με τις απαντήσεις οι γυναίκες φαίνεται πως είναι πιο προσεκτικές, καθώς οι άνδρες οδηγούν υπό την επήρεια αλκοόλ σε ποσοστό πέντε φορές μεγαλύτερο από τις γυναίκες.
Το 11,3% των νέων που οδηγούσαν υπό την επήρεια αλκοόλ είχε ατύχημα/δυστύχημα. Πρόκειται για 21 νέους μεταξύ των ερωτηθέντων (15 άνδρες και έξι γυναίκες), ενώ άλλοι 36 επέβαιναν σε όχημα που οδηγούσε άτομο που δεν περιλαμβάνεται στην έρευνα. Από τους 21 ο ένας σταμάτησε να πίνει και έξι σταμάτησαν να οδηγούν υπό την επήρεια αλκοόλ.
Οσον αφορά τα χρήματα που ξοδεύουν οι νέοι για ποτά στις εξόδους τους, υπολογίζεται πως κάθε νέος που πίνει δαπανά 13,21 ευρώ την εβδομάδα για αλκοόλ. Κάνοντας μια αναγωγή του δείγματος στο σύνολο του πληθυσμού, η μελέτη υπολογίζει πως οι νέοι ξοδεύουν 25.230.390 την εβδομάδα ή περισσότερο από 1.300.000.000 τον χρόνο σε αλκοολούχα ποτά.
Τέσσερα πεδία εθισμού
Η μελέτη του τμήματος Μηχανικών Βιοϊατρικής με τις ερωτήσεις στους 1.459 νέους δεν περιορίζεται στο αλκοόλ, αλλά αναπτύσσεται σε τέσσερα πεδία εθισμού: εκτός του αλκοόλ, στο κάπνισμα, στα τυχερά παιχνίδια και στις ηλεκτρονικές συσκευές. Ολα τα στοιχεία έχουν αναρτηθεί στην ιστοσελίδα bme.uniwa.gr και στη users.uniwa.gr/mglamb και είναι διαθέσιμα προς μελέτη και χρήση. Σε όλα τα στάδια της έρευνας συνέβαλαν φοιτητές/τριες του τμήματος, την ανάλυση των δεδομένων είχαν οι Γ. Κούζιλος και Α. Γλαμπεδάκης, ενώ την επιμέλεια της έκδοσης ο ομότιμος καθηγητής δρ Μιχάλης Γλαμπεδάκης.