Σε ηλικιακή «μεθοριακή γραμμή» αναδεικνύεται η ηλικία των 65 ετών, η οποία ήρθε ξανά στο προσκήνιο εν μέσω πανδημίας, καθώς από ορισμένες πλευρές έχει τεθεί το ζήτημα της λήψης πιο αυστηρών μέτρων προφύλαξης και περιορισμού των κοινωνικών συναναστροφών. Μπορεί το ποσοστό των ατόμων άνω των 65 ετών να διαμορφώνει τον «δείκτη γήρανσης» μιας κοινωνίας, αλλά οι 65άρηδες είναι ιδιαίτερα ενεργοί και σηκώνουν μεγάλο κοινωνικό βάρος, παρότι πιέζονται οικονομικά.
Το ποσοστό των ανδρών και γυναικών άνω των 65 ετών στο σύνολο του ελληνικού πληθυσμού αυξάνεται σημαντικά τις τελευταίες δεκαετίες, ως αποτέλεσμα κατ’ αρχάς της σημαντικής ανόδου του προσδόκιμου ζωής, αλλά και της μεγάλης μείωσης του αριθμού των γεννήσεων και άρα των νέων ανθρώπων. Οι άνω των 65 στην Ελλάδα αποτελούν πλέον μια μεγάλη κατηγορία, που το 2019 ξεπερνούσε το 22,1% του πληθυσμού. Δηλαδή ένας στους πέντε κατοίκους της χώρας. Το ποσοστό τους αυξήθηκε δυναμικά από το 6,7% το 1951, στο 10,9% το 1971, στο 13,8% το 1991, για να αναρριχηθεί στο 19,3% το 2011.
Οι εργαζόμενοι
Σύμφωνα με τα πρόσφατα επίσημα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, 86.400 άτομα άνω των 65 ετών εργάζονται, ενώ 9.300 δηλώνουν άνεργοι, αναζητούν δηλαδή εργασία. Η επίσημη αυτή καταγραφή υπολείπεται σίγουρα της πραγματικότητας, καθώς είναι περισσότεροι οι ηλικιωμένοι που ασκούν μη τυπική και μη καταγεγραμμένη εργασία (ειδικά με αυτοαπασχόληση) για να στηρίξουν το εισόδημά το δικό τους, αλλά και της οικογένειάς τους, ειδικά καθώς υπήρξε μείωση των συντάξεων τα προηγούμενα χρόνια.
Η συντριπτική πλειονότητα των άνω των 65 ετών καταγράφεται ως μη οικονομικά ενεργή (2.250.600 άτομα), με το μεγαλύτερο μέρος τους ως συνταξιούχοι (υπολογίζονται πάνω από 1.900.000). Βεβαίως, η μετακίνηση των ηλικιακών ορίων για τη συνταξιοδότηση προς τα πάνω, ακόμα και άνω των 67 ετών, αναμένεται να διευρύνει σταδιακά το ποσοστό των 65άρηδων που εργάζονται. Μάλιστα, το προηγούμενο διάστημα και ειδικά μετά την ηλικιακή επιλογή ασθενών με κορωνοϊό για νοσηλεία σε ΜΕΘ σε ορισμένες χώρες, κυκλοφόρησε και μια «πικρή απορία» στις γραμμές των ασπρομάλληδων: «65 ετών, κατάλληλος για εργασία, αλλά όχι για νοσηλεία σε ΜΕΘ;».
Αποκαλυπτικά για τον τρόπο ζωής τους είναι και τα στοιχεία για τα έξοδα που πραγματοποιούν τα νοικοκυριά των 65άρηδων, σύμφωνα με την πρόσφατη Μελέτη Οικογενειακών Προϋπολογισμών της ΕΛΣΤΑΤ. Ανδρας ή γυναίκα άνω των 65 ετών που ζει μόνος/η ξοδεύει κατά μέσον όρο το 25,7% του μηνιαίου εισοδήματος σε διατροφή, όταν ο μέσος όρος των νοικοκυριών στην Ελλάδα αντίστοιχα είναι 20%. Το αυξημένο ποσοστό βεβαίως δεν σημαίνει πως οι ηλικιωμένοι είναι περισσότερο… γκουρμέ, αλλά πως το εισόδημα είναι σχετικά περιορισμένο, με αποτέλεσμα να φεύγει για τα στοιχειώδη μεγάλο μέρος του. Αν στο ποσοστό της διατροφής προσθέσουμε και το 21,8% που πηγαίνει για στέγαση (έναντι 14% του μέσου νοικοκυριού) βλέπουμε πως σχεδόν το μισό εισόδημα των άνω των 65 οδεύει για τα άκρως απαραίτητα. Σχεδόν υπερδιπλάσιο είναι και το ποσοστό που δαπανούν οι ηλικιωμένοι για ανάγκες Υγείας, 13,3% έναντι 7,1%. Από την άλλη, μειωμένες είναι οι δαπάνες για μεταφορές (4,6% έναντι 13,4%), ξενοδοχεία-καφενεία-εστιατόρια (6,3% έναντι 11,1%), αναψυχή-πολιτισμό (2,5% έναντι 5%), αλλά και οινοπνευματώδη ποτά και προϊόντα καπνού (1,4% προς 3,4%).
Βλέπουμε δηλαδή πως ένα μεγάλο μέρος των ατόμων άνω των 65 ετών είναι ήδη αρκετά έως πολύ περιορισμένο οικονομικά, ενώ αρκετοί σηκώνουν και τα βάρη της βοήθειας σε παιδιά και εγγόνια. Οι δαπάνες των νοικοκυριών που έχουν υπεύθυνο άτομο από 65-74 ετών υπολογίζονται από την ΕΛΣΤΑΤ στο 83% του μέσου όρου όλων των νοικοκυριών. Ενώ σε νοικοκυριά με υπεύθυνο από 75 ετών και πάνω το ποσοστό περιορίζεται στο 57,9%. Βεβαίως, τα νοικοκυριά αυτά μπορεί να απαρτίζονται από λιγότερα άτομα.
Πρέπει να προσέχουν
Βαρύ είναι το τίμημα που έχουν πληρώσει οι άνω των 65 ετών στην Ελλάδα λόγω της πανδημίας της COVID-19. Από την αρχή της επέλασης του κορωνοϊού και μέχρι την 1η Οκτωβρίου έχουν χάσει τη ζωή τους 316 άνθρωποι ηλικίας άνω των 65 ετών, το 80,4% του συνόλου των έως εκείνη την ημέρα θανάτων. Η ιδιαίτερη απειλή που αντιμετωπίζουν οι ηλικιωμένοι καταγράφεται από το γεγονός πως στο σύνολο των κρουσμάτων οι άνω των 65 είναι μόλις το 12,7% (2.251 κρούσματα). Η λήψη ειδικών μέτρων αποκλείστηκε από τον κυβερνητικό εκπρόσωπο. «Οσον αφορά μέτρα ειδικά για την πληθυσμιακή ομάδα των συμπολιτών μας που είναι άνω των 65 ετών, δεν πρόκειται να υπάρξει κανένα ξεχωριστό μέτρο γι’ αυτούς», δήλωσε ο κ. Πέτσας τη Δευτέρα. Σε κάθε περίπτωση, οι ηλικιωμένοι πρέπει να είναι ιδιαίτερα προσεκτικοί και να απολαμβάνουν αυξημένη προφύλαξη από όλους και πρώτα απ’ όλα από τα μέλη της οικογένειάς τους. Αξιοσημείωτο είναι πως το υπουργείο Υγείας τονίζει πως οι άνω των 60 πρέπει να κάνουν, κατά προτεραιότητα, το αντιγριπικό εμβόλιο, καθώς ανήκουν στις ομάδες αυξημένου κινδύνου.