Ένα από τα μεγαλύτερα ίσως εμπόδια στη βελτίωση της ελληνικής τριτοβάθμιας εκπαιδευτικής πραγματικότητας είναι το άρθρο 16 του Συντάγματος. Είναι η πηγή μίας εσφαλμένης και παράλογης κατάστασης που ζούμε στη χώρα μας: να αναγνωρίζεται η ιδιωτική πρωτοβάθμια και η δευτεροβάθμια εκπαίδευση, αλλά όχι η τριτοβάθμια. Να είμαστε, κατά συνέπεια, η μόνη χώρα στον κόσμο που απαγορεύει τα ιδιωτικά ΑΕΙ και θεωρεί «ταμπού» τη συζήτηση για αλλαγή στο καθεστώς αυτό. Σε κάθε περίπτωση, γνωρίζουμε ότι το άρθρο 16 δεν μπορεί να αλλάξει στο άμεσο μέλλον.
Εκείνο όμως που μπορεί και πρέπει να αλλάξει είναι η συλλογική άποψη ως προς αν το άρθρο αυτό λειτουργεί υπέρ της χώρας αλλά και των νέων που φοιτούν στα μη-κρατικά τριτοβάθμια ιδρύματα, που είναι κι αυτοί Έλληνες (και Ευρωπαίοι) πολίτες. Και ώσπου να αλλάξει το άρθρο 16, να δεχθούμε ότι μπορούν να γίνουν ενδιάμεσα βήματα, με γνώμονα πάντα την παροχή ποιοτικής εκπαίδευσης στους νέους μας.
Κατ’ αρχάς πρέπει να αποδεχτούμε ότι υπάρχουν σοβαρά ιδιωτικά τριτοβάθμια εκπαιδευτικά ιδρύματα που λειτουργούν με υψηλά κριτήρια ποιότητας και βάσει διεθνών βέλτιστων πρακτικών. Που υπόκεινται σε αυστηρή αξιολόγηση από σοβαρούς διεθνείς φορείς. Που παρέχουν σε νέους και νέες την δυνατότητα να σπουδάσουν σε ένα περιβάλλον δημιουργίας, αξιοκρατίας και πολιτισμού, με ασφάλεια και προγραμματισμό. Που τους δίνουν την δυνατότητα να έχουν πρόσβαση σε σύγχρονα ακαδημαϊκά προγράμματα, στην καλλιέργεια ιδιαίτερων δεξιοτήτων, σε άρτιες εγκαταστάσεις, σε πανεπιστήμια διεθνούς κύρους για τη συνέχιση των σπουδών τους, αλλά και στην αγορά εργασίας. Και ότι επί σειρά ετών έχουν συμβάλλει στην ποιοτική μόρφωση χιλιάδων νέων Ελλήνων, χωρίς να επιβαρύνουν τον κρατικό προϋπολογισμό, ενώ τα πτυχία τους είναι πλήρως αναγνωρισμένα σε όλον τον υπόλοιπο κόσμο, πλην της χώρας τους. Θα πρέπει να καταλάβουμε επίσης, πόσο σημαντικό είναι το ότι ορισμένα από αυτά είναι μη-κερδοσκοπικοί οργανισμοί που προσφέρουν σημαντικά ποσά σε υποτροφίες κάθε χρόνο δίνοντας την ευκαιρία πρόσβασης στη γνώση σε άτομα που διαφορετικά δεν θα είχαν καμία δυνατότητα να σπουδάσουν.
Η σύγχυση ξεκινά ίσως από το γεγονός ότι το ότι το κράτος δεν έχει βάλει αυστηρά κριτήρια για την αδειοδότηση των Κολλεγίων, με αποτέλεσμα, να παίρνουν όλα άδεια και τη συνεχή ανανέωση της άδειας, χωρίς απαραιτήτως να πληρούν όλες τις κατάλληλες προϋποθέσεις. Δυστυχώς ακόμη και σήμερα οι άδειες δίνονται με κριτήριο το αν οι ιδιοκτήτες/εκπρόσωποι έχουν καθαρό ποινικό μητρώο ή εφόσον τα προγράμματά τους έχουν πιστοποίηση από εκπαιδευτικό ίδρυμα άλλης ευρωπαϊκής ή τρίτης χώρας. Είναι λυπηρό και εξευτελιστικό τα εκπαιδευτικά ιδρύματα μιας Ευρωπαϊκής χώρας να είναι υποχρεωμένα να παίρνουν έγκριση ποιότητας –και μάλιστα πληρώνοντας δικαιώματα (royalties)–από εκπαιδευτικά ιδρύματα άλλων ευρωπαϊκών ή τρίτων χωρών.
Υπό κανονικές συνθήκες, τόσο τα μη-κρατικά όσο και τα κρατικά πανεπιστήμια θα έπρεπε, προκειμένου να λειτουργούν, να πληρούν ουσιαστικές ποιοτικές προϋποθέσεις, όπως είναι το ποσοστό εκπαιδευτικών με ανώτατα πτυχία, ύπαρξη βιβλιοθήκης και επίπεδο βιβλιογραφίας διαθέσιμης στους φοιτητές, πιστοποιήσεις από έγκριτους διεθνείς φορείς, εργαστήρια υπολογιστών, φυσικής, χημείας, βιολογίας, θέατρα και άλλες απαραίτητες εγκαταστάσεις για πολιτιστικές και αθλητικές εκδηλώσεις, προγράμματα υποτροφιών και οικονομικής ενίσχυσης, κατάλληλη οργανωτική δομή και διαφάνεια στην διαχείριση, συστηματική αξιολόγηση καθηγητών ή η σύνδεση με την αγορά εργασίας.
Τέτοια κριτήρια θα έπρεπε να είναι τα απαιτούμενα προκειμένου να δοθεί (και να διατηρηθεί) η άδεια λειτουργίας και των Κολλεγίων στην Ελλάδα. Και να υπάρχει η αρμόδια εθνική αρχή που θα πιστοποιεί αυτές τις προϋποθέσεις, στα πρότυπα της λειτουργίας της Εθνικής Αρχής Ανώτατης Εκπαίδευσης (ΕΘΑΑΕ) που έχει κληθεί να πιστοποιεί πλέον τα κρατικά πανεπιστήμια.
Επειδή όμως βρισκόμαστε μακριά και από μία τέτοια διαδικασία, τουλάχιστον οφείλουμε άμεσα να κατατάξουμε τα μη- κρατικά τριτοβάθμια εκπαιδευτικά ιδρύματα στο επικείμενο προς θέσπιση Εθνικό Πλαίσιο Προσόντων ώστε να μπορούν να ενταχθούν, κατ’ επέκταση, και στο Ευρωπαϊκό Πλαίσιο Προσόντων.
Δεδομένου ότι, σύμφωνα με την κείμενη νομοθεσία (π.δ. 38/2010, όπως ισχύει), οι τίτλοι σπουδών που χορηγούν τα Κολλέγια αναγνωρίζονται ως επαγγελματικά ισοδύναμοι με τους αντίστοιχους των ΑΕΙ, η μέχρι τώρα μη αντιστοίχισή τους στο Εθνικό Πλαίσιο Προσόντων είναι αδικαιολόγητη. Κυρίως γιατί πρόκειται για τίτλους αναγνωρισμένων ΑΕΙ της αλλοδαπής, οι οποίοι έχουν αντιστοιχηθεί στις χώρες προέλευσής τους.
Η επικείμενη συζήτηση και ψήφιση νομοσχεδίου για την επαγγελματική εκπαίδευση παρέχει την κατάλληλη ευκαιρία για να ρυθμισθεί αυτή η εκκρεμότητα. Αυτονόητο είναι ότι οι τίτλοι σπουδών που χορηγούν τα Κολλέγια θα πρέπει να αντιστοιχηθούν στο ίδιο Επίπεδο που έχουν αντιστοιχηθεί στη χώρα προέλευσής τους (τα Bachelor στο Επίπεδο 6, τα Master στο Επίπεδο 7 και τα Διδακτορικά στο Επίπεδο 8).
Εφόσον δεν κρίνονται τα ακαδημαϊκά δικαιώματα, θα πρέπει να επιτρέψουμε στους απόφοιτους των Κολλεγίων να έχουν ίσες ευκαιρίες ως προς την πρόσβαση στην αγορά εργασίας, τόσο στην Ελλάδα, όσο και στην υπόλοιπη Ευρώπη. Είναι μία ευκαιρία να σταματήσει η άδικη μεταχείριση χιλιάδων Ελλήνων σπουδαστών, που όχι μόνο έχουν κάνει τετραετείς σπουδές με υποχρεωτική παρουσία στα μαθήματα και τήρηση επιτρεπτού ορίου βαθμολογίας, αλλά και τις έχουν ολοκληρώσει επιτυχώς και με τη σφραγίδα των συνεργαζόμενων αναγνωρισμένων από το Υπουργείο Παιδείας πανεπιστημίων τρίτων χωρών.
Ολοι γνωρίζουμε ότι η εκπαίδευση μπορεί να είναι ένα από τους βασικότερους πυλώνες ανάπτυξης μίας χώρας –πόσο μάλλον της δικής μας. Η Ελλάδα μπορεί και πρέπει να γίνει ένα διεθνές κέντρο εκπαίδευσης στηριζόμενη τόσο σε κρατικά, όσο και σε μη-κρατικά ιδρύματα, μερικά από τα οποία, όπως το Deree, αλλά και το Alba του Αμερικανικού Κολλεγίου Ελλάδος, προσελκύουν ήδη εδώ και χρόνια εκατοντάδες ξένους φοιτητές κάθε χρόνο, οι οποίοι στη συνέχεια γίνονται οι καλύτεροι πρεσβευτές της χώρας μας.
*Η Κλώντια Καρύδη Μπενοπούλου είναι αντιπρόεδρος Public Affairs του Αμερικάνικου Κολλεγίου Ελλάδος.