Οχι, ο Αλέξανδρος δεν είχε φανταστεί μεγαλώνοντας ότι μια μέρα θα έκανε την καλύτερη δουλειά του κόσμου. Οτι θα εργαζόταν σε μια ΜΚΟ που θα έφερνε πραγματική, μετρήσιμη αλλαγή στην κοινωνία.
«Για να το φανταστώ, έπρεπε να ξέρω ότι υπήρχε αυτή η δυνατότητα», λέει στην «Κ». Οταν ο Αλέξανδρος Θεοδωρίδης, εκ των ιδρυτών του ΜΠΟΡΟΥΜΕ (οργάνωσης που από το 2012 «σώζει» φαγητό και τρόφιμα από κάθε πιθανό δωρητή και τα διοχετεύει σε ανθρώπους που βρίσκονται σε επισιτιστική ανασφάλεια), έκανε σχέδια για το μέλλον, ο λεγόμενος τρίτος τομέας (ο χώρος της οικονομίας ανάμεσα στον ιδιωτικό – κερδοσκοπικό/κεφαλαιουχικό τομέα και τον δημόσιο τομέα) ήταν ακόμα σε εμβρυϊκό στάδιο στην Ελλάδα.
«Τότε υπήρχαν τα Παιδικά Χωριά SOS, το Χαμόγελο του Παιδιού, κάποιοι σύνδεσμοι γονιών, η Greenpeace και η WWF, τις οποίες λέγαμε εθελοντικές οργανώσεις. Δεν υπήρχε η έννοια δουλεύω για μια οργάνωση».
Μια… κανονική δουλειά
Ακόμα και σήμερα πάντως υπάρχουν άνθρωποι που τον ρωτούν εάν μπορεί να ζήσει από αυτό και γιατί δεν βρίσκει μια… κανονική δουλειά.
Ο Αργύρης Ζαννιάς, από την άλλη, ιδρυτής της Food On που από το 2017 εργάζεται για την εξάλειψη του κοινωνικού αποκλεισμού, λόγω συνθηκών ήξερε από πολύ μικρός τι ήθελε να κάνει – κι αν δεν υπήρχε, θα το δημιουργούσε από την αρχή.
«Παιδί μονογονεϊκής οικογένειας από την επαρχία, ζούσαμε με τη μητέρα μου κάτω από το όριο της φτώχειας. Τότε μάλιστα, το ’90, δεν υπήρχαν οι κοινωνικές παροχές που υπάρχουν σήμερα, όπως είναι τα κοινωνικά παντοπωλεία. Οπότε έβαλα προσωπικό στόχο, δεδομένης της καλής γνώσης που είχα, να προσφέρω στα παιδιά τη βοήθεια που δεν είχα εγώ», λέει στην «Κ».
Η Food On χρησιμοποιεί την τροφή ως εργαλείο εκπαίδευσης και εργασιακής επανένταξης νέων. Μέσα από συμμετοχικές δράσεις, οι ωφελούμενοι κοινωνικοποιούνται και αποκτούν δεξιότητες στον χώρο της εστίασης.
Σημαντικοί πυλώνες
Από όποια αφετηρία κι αν βρέθηκαν εδώ, το σίγουρο είναι ότι η ενασχόλησή τους με την κοινωνική επιχειρηματικότητα δεν ήταν ευκαιριακή. Το ΜΠΟΡΟΥΜΕ όχι μόνο δεν «ξεφούσκωσε» με τα χρόνια, όπως συνέβη με πολλές οργανώσεις που αναπτύχθηκαν στην κρίση, αλλά έχει εξελιχθεί σε πυλώνα αντιμετώπισης των κοινωνικών προβλημάτων, ενώ η Food On γεννήθηκε μετά το τσουνάμι της οικονομικής κρίσης, τη στιγμή που οι ανάγκες ξεκαθάρισαν, αλλά και η βοήθεια περιορίστηκε.
Σε κάθε περίπτωση βρίσκονται σήμερα εδώ να προσφέρουν πολύτιμη χείρα βοηθείας μπροστά σε μία ακόμα πρόκληση, την πανδημία του κορωνοϊού.
Η εκτίμηση όσων ασχολούνται με τις κοινωνικές επιχειρήσεις ειδικά του κλάδου της τροφής και της σίτισης, είναι ότι η αύξηση της ανεργίας λόγω COVID-19 ήδη φαίνεται «στον δρόμο». Και οι κοινωνικές επιχειρήσεις είναι έτοιμες να ανταποκριθούν με τις δικές τους υπηρεσίες και προγράμματα, κατευθύνοντας τους πόρους τους (ανθρώπινους και οικονομικούς) εκεί όπου υπάρχει ανάγκη.
«Συζητάμε με πάρα πολύ νέο κόσμο. Διαπιστώνουμε ότι υπήρχαν πολλοί άνθρωποι που εργάζονταν στην εστίαση ή άλλους κλάδους και λόγω του κορωνοϊού έχασαν τη δουλειά τους. Χάθηκαν εισοδήματα σε πάρα πολλά σπίτια, με αποτέλεσμα ήδη από τον Απρίλιο να αυξάνεται ο κόσμος που χρειάζεται βοήθεια», παρατηρεί ο κ. Ζαννιάς.
Αυξημένες ανάγκες
«Οι ανάγκες έχουν σίγουρα αυξηθεί και καλύπτουμε ξεκάθαρα μέρος των νέων αναγκών», προσθέτει ο Αλέξανδρος Θεοδωρίδης. «Σίγουρα δεν συγκρίνεται με αυτό που είχε συμβεί το ’10, ’11 και ’12, γιατί υπάρχει έστω η προσδοκία ότι θα επανέλθουμε, όμως είναι βέβαιο ότι έχουν αυξηθεί όσοι βρίσκονται σε επισιτιστική ανασφάλεια. Ενώ όμως τον Απρίλιο υπήρξε μεγάλη αντίδραση από την κοινωνία, τις οργανώσεις, τους φορείς, που έπεσαν πάνω στο πρόβλημα, μετά επικράτησε ησυχία. Η κοινωνική ευαισθησία έχει αυξηθεί αλλά αυτό το εφήμερο είναι
ανησυχητικό».
Στο μεταξύ η πανδημία όχι μόνο εντείνει τα κοινωνικά προβλήματα, αλλά δυσχεραίνει και την επίλυσή τους γεννώντας πρόσθετα προβλήματα.
Πάντως πρέπει να σημειωθεί ότι το κοινωνικό πλέγμα ασφαλείας είναι σήμερα πιο πυκνό, πιο σταθερό.
Τα τελευταία χρόνια, μετά το σοκ της οικονομικής κρίσης, αναπτύχθηκαν δομές και προγράμματα που βοηθάνε, η ετοιμότητα της ελληνικής κοινωνίας έχει αυξηθεί. Είναι χαρακτηριστικό ότι πριν από 10 χρόνια υπήρχαν πέντε μόλις κοινωνικά παντοπωλεία και σήμερα ξεπερνούν τα 250.
Οι κοινωνικές επιχειρήσεις
Ενδεικτικό των προοπτικών που ανοίγονταν προ ολίγων ετών στη χώρα μας στον τομέα της κοινωνικής επιχειρηματικότητας ήταν ότι εισήχθη ως μάθημα επιλογής στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών. Δηλωτικό ίσως του «ξεφουσκώματος» των προσδοκιών είναι το γεγονός ότι φέτος το μάθημα έμεινε ανενεργό. Σύμφωνα με ανθρώπους του κλάδου, δεν είναι λίγες οι οργανώσεις που μπήκαν στον χώρο τα προηγούμενα χρόνια επιδιώκοντας πρόσκαιρα οφέλη, ενώ πάρα πολλές αποθαρρύνθηκαν στην πορεία από τη γενικευμένη δυσπιστία και την απουσία πλαισίου. Θεωρούν επίσης ότι ο ρόλος του τρίτου τομέα παραμένει υποεκτιμημένος στην Ελλάδα, δεν φαίνεται να έχει γίνει κατανοητό τι επιδιώκεται μέσα από την κοινωνική επιχειρηματικότητα, πού μπορεί να συνεισφέρει. Σύμφωνα με το πρόσφατο εθνικό report στο ευρωπαϊκό πρόγραμμα NG Europe, στην Ελλάδα λειτουργούν περί τις 4.000 ΜΚΟ (το 37% δραστηριοποιείται στον χώρο του πολιτισμού, 18% στην κοινωνική αλληλεγγύη, 12% στην υγεία και κοινωνική προστασία, 12% στο περιβάλλον κ.α.).