Είναι ένα βουνό που χωρίζει «δύο κόσμους»: από τη μια πλευρά οι πυκνοκατοικημένοι μεσοαστικοί Δήμοι Γαλατσίου και Νέας Ιωνίας και από την άλλη πλευρά ο «προνομιούχος» Δήμος Φιλοθέης-Ψυχικού. Ισως αυτή είναι η βαθύτερη αιτία που τα Τουρκοβούνια, σε αντίθεση με ανάλογης έκτασης χώρους πρασίνου στην πρωτεύουσα, δεν έτυχαν ποτέ μιας συνολικής πρότασης ανάπλασης, ώστε να εξυπηρετήσουν καλύτερα τον ρόλο τους ως υπερτοπικού χώρου πρασίνου. Αντίθετα, αρκετά… παράλογα εξακολουθούν να υφίστανται, όπως η παράνομη χρήση ενός αναδασωτέου κομματιού ως «άτυπου» ελικοδρόμιου για επιβάτες στο Ψυχικό.
Η ευρύτερη περιοχή των Τουρκοβουνίων, από το κτήμα Βεΐκου/Ομορφοκλησσιάς έως το Αττικό Αλσος, είναι ό,τι απέμεινε από τα λατομεία που λειτουργούσαν μέχρι τα μέσα του περασμένου αιώνα στην περιοχή. Σταδιακά η ελεύθερη έκταση συρρικνώθηκε, είτε μέσω δικαστικών διαμαχών με τους κληρονόμους των παλαιών ιδιοκτητών ή διαχειριστών, μέσω καταπατήσεων, είτε μέσω της διάθεσης τμημάτων που βρίσκονταν σε επαφή με τον αστικό ιστό για τη δημιουργία σχολείων, γηπέδων, εκκλησιών κ.λπ. Το μεγαλύτερο μέρος από το κομμάτι που έχει σήμερα διασωθεί διέπεται από ένα Προεδρικό Διάταγμα του 1980 (ΦΕΚ 475Δ), ενώ τα ρυθμιστικά σχέδια της Αθήνας, τόσο του 1985 όσο και του 2014, προβλέπουν την ολοκλήρωση της αποκατάστασης των παλαιών λατομικών χώρων και τη δημιουργία μητροπολιτικού πάρκου.
Ενα από τα βασικά προβλήματα της έκτασης είναι η πολυαρχία. Τα Τουρκοβούνια υπάγονται διοικητικά σε τέσσερις δήμους. Τρεις από αυτούς (Γαλάτσι, Νέα Ιωνία, Φιλοθέη-Ψυχικό) έχουν συστήσει έναν σύνδεσμο προστασίας και ανάπλασης (ΣΠΑΤ), ενώ ο τέταρτος (Δήμος Αθηναίων) απέχει. Λόγω αυτής της διοικητικής διαίρεσης, τα Τουρκοβούνια, τα οποία είναι στο μεγαλύτερο μέρος τους δασικά και αναδασωτέα, υπάγονται… σε δύο δασαρχεία, της Αθήνας (από την πλευρά του Γαλατσίου) και της Πεντέλης (από την πλευρά του Ψυχικού).
Ο Ηλίας Κύρκος, κάτοικος Γαλατσίου, γνωρίζει καλά το βουνό. Μαζί με άλλους φυσιολάτρες ίδρυσαν πριν από λίγα χρόνια μια πεζοπορική ομάδα (που ονομάζεται Αγχεσμός), ενώ συμμετέχει στις δράσεις άλλων φυσιολατρικών συλλόγων της περιοχής. «Τα τελευταία χρόνια υπάρχει πάρα πολύς κόσμος που ανεβαίνει στο βουνό για να κάνει βόλτα ή να αθληθεί. Την περίοδο της καραντίνας, το βουνό γέμισε, ήταν κάτι πρωτόγνωρο», λέει στην «Κ». «Ομως στα Τουρκοβούνια όλα βασίζονται στο φιλότιμο των επισκεπτών και των συλλόγων της περιοχής. Και δυστυχώς δεν έχουν όλοι φιλότιμο, υπάρχουν πολλά σκουπίδια».
Μία από τις πιο… εντυπωσιακές παρανομίες στα Τουρκοβούνια είναι η χρησιμοποίηση ενός πλατώματος κοντά στην κορυφή ως ελικοδρομίου, για τη μεταφορά επιβατών στο Ψυχικό.
Μάλιστα πολίτες και σύλλογοι της περιοχής έχουν φωτογραφίσει πολλές φορές διαφορετικά ελικόπτερα, καθώς και τα οχήματα που μεταφέρουν τους επιβάτες μέσα στο βουνό, οι καταγγελίες τους όμως έχουν πέσει στο κενό. «Το έχουμε αναφέρει στην Υπηρεσία Πολιτικής Αεροπορίας, δεν είναι ούτε νόμιμο ούτε ασφαλές», λέει ο Χαρ. Μπονάτσος, αντιδήμαρχος Φιλοθέης-Ψυχικού και πρόεδρος του ΣΠΑΤ. «Δυστυχώς, όπως και τότε με το περιστατικό στον Πόρο, πρέπει να συμβεί κανένα ατύχημα για να πάψουμε να κάνουμε τα στραβά μάτια».
Βήματα προστασίας
Ο κ. Μπονάτσος εκτιμά ότι τα τελευταία χρόνια έχουν γίνει βήματα για την προστασία των Τουρκοβουνίων, όπως το να τοποθετηθούν μπάρες σε όλες τις διόδους. «Τοποθετήσαμε μπάρες γιατί είχαμε κάποια περιστατικά απόρριψης μπάζων ή εμπρησμών, ενώ κάποια κομμάτια είχαν μετατραπεί σε πάρκινγκ. Νομίζω ότι είχε αποτέλεσμα. Ανά διαστήματα ο ΣΠΑΤ κάνει αναδασώσεις, ενώ τώρα συζητούμε τη δημιουργία μιας πεζοπορικής διαδρομής και την αγορά ενός μικρού οχήματος πυρόσβεσης».
«Ο ΣΠΑΤ είναι στην πραγματικότητα ανεγεργός», εκτιμά ο Δημήτρης Μπουλούτης, μέλος της εθελοντικής ομάδας «Δράση» που δραστηριοποιείται τα τελευταία 15 χρόνια στην περιοχή. «Πολλοί φορείς εμπλέκονται στον ίδιο χώρο, αλλά κανείς δεν μπορεί να πάρει μια απόφαση. Υπάρχουν και πολλές ιδιοκτησιακές αμφισβητήσεις, οπότε η πολιτεία προτιμά να μην επεμβαίνει». «Δεν υπάρχει σύμπνοια στους τρεις δήμους», λέει ο κ. Κύρκος. «Η πλευρά της Φιλοθέης και του Ψυχικού δεν θέλει πολύ κόσμο να περπατάει στα Τουρκοβούνια, μοιάζουν να το θέλουν κλειστό σαν πίσω αυλή τους. Εμείς πάλι, που μένουμε σε έναν πυκνοδομημένο δήμο, θέλουμε έναν χώρο προσβάσιμο από όλους, φροντισμένο. Πρέπει όμως να τον δούμε με ένα σχέδιο συνολικά και όχι ο κάθε δήμος να κάνει τα δικά του». Να σημειωθεί ότι πριν από τους Ολυμπιακούς Αγώνες ο Οργανισμός Αθήνας είχε εκπονήσει ένα συνολικό σχέδιο οργάνωσης για τα Τουρκοβούνια, το οποίο δεν εφαρμόστηκε ποτέ.