Φάνηκε να περνάει απαρατήρητο μέσα από τις Συμπληγάδες των αμερικανικών εκλογών και του νέου lockdown, σχετίζεται όμως κοινωνικά και με τα δύο.
Εδειξε να χάνεται μέσα στο αρνητικό αποτύπωμα των αποτελεσμάτων του τελευταίου Ευρωπαϊκού Δείκτη Ισότητας των Φύλων, που τοποθετεί ξανά την Ελλάδα στην τελευταία θέση της Ε.Ε., είναι όμως η αρχή της πιο επιδραστικής ίσως νομοθετικής παρέμβασης, που θα μπορούσε να αλλάξει άρδην το τοπίο της έμφυλης ισότητας στη χώρα μας.
Είναι το πρόσφατο σχέδιο νόμου του υπουργείου Εργασίας, που αποτελεί την ενσωμάτωση στο εθνικό δίκαιο κοινοτικής οδηγίας και προβλέπει, μεταξύ άλλων και για πρώτη φορά, άδεια τοκετού 14 εργάσιμων ημερών για τον πατέρα, πρόσθετη 6μηνη γονική άδεια και στους δύο γονείς και προστασία των πατέρων από την απόλυση.
Ακούγεται λίγο, αλλά είναι σημαντικό. Ακούγεται αυτονόητο, αλλά είναι συχνά αδιανόητο για την κοινωνία στην οποία ζούμε. Από την άλλη, μπορεί να ακούγεται ουτοπικό, αλλά είναι απαραίτητο.
Οι έρευνες δείχνουν ότι η άδεια πατρότητας ενισχύει τον δεσμό μεταξύ μπαμπάδων και των παιδιών τους, λειτουργεί ευεργετικά για τη μελλοντική γνωστική και ψυχοκοινωνική ανάπτυξη των δεύτερων, μειώνει σημαντικά τον κίνδυνο διαζυγίου για τα ζευγάρια γονιών και περιορίζει την ανάγκη χορήγησης αντιβιώσεων και αγχολυτικών αγωγών στις νέες μητέρες, κατά τον πρώτο χρόνο ζωής του παιδιού τους.
Επιπλέον, αυξάνει τον χρόνο ενεργού εμπλοκής των ανδρών με την ανατροφή των παιδιών και τη φροντίδα του νοικοκυριού και της οικογένειας και τους βοηθάει να εξοικειωθούν με τα νέα καθήκοντα που συνεπάγεται ο ρόλος τους ως νέων γονιών –καταρρίπτοντας έτσι το στερεότυπο ότι μόνο οι μητέρες διαθέτουν τις απαραίτητες δεξιότητες για την αποτελεσματική επιτέλεση των καθηκόντων αυτών.
Ή, όπως λέει ο Μάνος Μακρυδάκης, project manager στην εταιρεία ΑΧΑ και ένας από τους λίγους νέους πατέρες που έχουν σήμερα τη δυνατότητα να πάρουν άδεια πατρότητας επειδή ο εργοδότης τους την προσφέρει αυτοβούλως στους εργαζομένους του, «η άδεια πατρότητας με έκανε από θεατή στη ζωή της οικογένειάς μας, συμπρωταγωνιστή. Συμπαίκτη, αν θες». Ο Μάνος Μακρυδάκης μοιράστηκε μαζί μου την εμπειρία του σε μια συνέντευξη για την ιστοσελίδα του SHARE, ενός έργου που υλοποιείται από τη Γενική Γραμματεία Οικογενειακής Πολιτικής και Ισότητας Φύλων, το ΚΕΘΙ και το Women On Top, με στόχο να συμβάλει στην προώθηση της συμφιλίωσης επαγγελματικής/ιδιωτικής ζωής και να αναδείξει τις προσπάθειες επιχειρήσεων που εφαρμόζουν εργαλεία και πολιτικές για την έμφυλη ισότητα. Τελικά, θα απονείμει Σήμα Ισότητας σε επιχειρήσεις που θα δεσμευτούν στην επιδίωξη των στόχων του και θα τηρήσουν τα κριτήρια της σχετικής μεθοδολογίας.
Γιατί, εκτός από όλα τα παραπάνω, οι έρευνες καταδεικνύουν ξανά και ξανά ότι η χορήγηση αδειών γονεϊκότητας και στους άνδρες και η ενθάρρυνση της ίσης κατανομής των ευθυνών φροντίδας στην οικογένεια ευνοούν σημαντικά τη συμμετοχή και την εκπροσώπηση των γυναικών στην αγορά εργασίας: κατά μέσον όρο, στις οικογένειες όπου ο πατέρας έχει πάρει άδεια μετά τη γέννηση του παιδιού, οι γυναίκες έχουν 7% πιθανότητες να εργάζονται με πλήρες ωράριο – οι αποδοχές των μητέρων, μάλιστα, στη Σουηδία, φαίνεται να αυξάνονται κατά 6,7% για κάθε μήνα άδειας που πήρε ο σύντροφός τους. Μέχρι σήμερα, ένας άνδρας στην Ελλάδα δικαιούται έως και 5 μέρες άδεια για να χαρεί τον γάμο του αλλά μόνο 2 μέρες για να εξοικειωθεί με τη φροντίδα του νέου μέλους της οικογένειάς του και το lockdown της περασμένης άνοιξης έγινε, για πολλούς πατέρες, η πρώτη ευκαιρία που είχαν ποτέ να περάσουν τόσες ολόκληρες μέρες στο ίδιο σπίτι μαζί με τα μικρά ή μεγάλα παιδιά τους.
Στην Αμερική, που οι γονείς δεν δικαιούνται, από τη νομοθεσία, κανενός είδους σχεδόν άδεια γονεϊκότητας, οι υποψήφιοι του Δημοκρατικου Κόμματος Τζο Μπάιντεν και Κάμαλα Χάρις είχαν υποσχεθεί, στο πλαίσιο της προεκλογικής εκστρατείας τους, 12 εβδομάδες άδεια μετ’ αποδοχών για γονείς κάθε φύλου – σήμα κατατεθέν της προοδευτικής πολιτικής τους.
Μέσω της νομοθεσίας, η κοινωνία μας, μέχρι σήμερα, αναγνώριζε τη διασκέδαση ως δικαίωμα των ανδρών και τη μακροχρόνια φροντίδα ως υποχρέωση των γυναικών – μέσω της νομοθεσίας δίνεται πλέον το σήμα για να αρχίσει η αντίληψη αυτή να αλλάζει.
Αυτό δεν σημαίνει ότι, από τη στιγμή που θα δοθούν, οι άδειες πατρότητας θα αξιοποιηθούν απ’ όλους. Πολιτισμικά και κοινωνικά αυτό θα χρειαστεί πολλά βήματα για να γίνει. Ωστόσο, «από τη νομοθεσία και από τις επιχειρήσεις πρέπει να γίνει το πρώτο βήμα» λέει ο Μάνος Μακρυδάκης. «Ετσι θα υποστηριχθεί το μέτρο αυτό και θα γίνει “υποχρεωτικό”. Βάζω τη λέξη σε εισαγωγικά γιατί το να είναι ένας πατέρας κοντά στο παιδί του τους πρώτους μήνες της ζωής του δεν είναι μόνο υποχρέωση είναι και δικαίωμα, χαρά». Και όχι μόνο για εκείνον.
* Η κ. Στέλλα Κάσδαγλη είναι συνιδρύτρια του Οργανισμού Women on Top και συγγραφέας.