Ξεκινάμε στη μία το μεσημέρι για μία μεγάλη πειραιώτικη βόλτα από τον σταθμό του ΗΣΑΠ προς τον Προφήτη Ηλία στην Καστέλλα. Το σύνολο 4,5 χλμ., τα οποία, με βήμα ταχύ, μπορεί κανείς να διανύσει σε λίγο παραπάνω από μία ώρα. Περνάμε τη διάβαση και μπαίνουμε μέσα στο λιμάνι. Η καραντίνα είναι πλήγμα για την τοπική οικονομία (το λένε οι οδηγοί ταξί που όταν τους ρωτάς «πώς πάει η δουλειά;», απαντούν όχι με λέξεις αλλά με χειρονομίες, σχηματίζοντας με τον αντίχειρα και τον δείχτη ένα ολοστρόγγυλο μηδενικό), όμως για έναν διαβάτη είναι μάλλον ευκαιρία, γιατί κάνει την πόλη πολύ πιο ήσυχη.
Ονόματα μύθοι
Βρισκόμαστε κοντά στην πύλη Ε7 με κατεύθυνση προς Ε8. Πάνω από το κεφάλι μας ένα μαύρο σύννεφο φτιάχνει ατμόσφαιρα, δίπλα μας είναι αραγμένα πλοία με μυθολογικά ονόματα («Απόλλων», «Αχαιός»), απέναντι τα κρουαζιερόπλοια λούζονται από τις αχτίδες του ήλιου. Ελλείψει πελατείας, οι οδηγοί ταξί του λιμανιού κάθονται έξω από τα αυτοκίνητα. Στο οπτικό μας πεδίο ο Πύργος Πειραιά και η εκκλησία του πολιούχου της πόλης, Αγιου Σπυρίδωνα, με τον όμορφο (ασημί;) τρούλο, που δεν είχα δει ποτέ γιατί όταν βρίσκεσαι κοντά στο κτίριο δεν φαίνεται. Κάπου στο βάθος, το Μέγαρο του ΝΑΤ και το Δημοτικό Θέατρο (εκπρόσωποι του πειραιώτικου νεοκλασικισμού) δίπλα σε ψηλές λάμπες ηλεκτροφωτισμού και γερανούς.
Βγαίνουμε από το λιμάνι στο ύψος της Ε10 και περνάμε απέναντι με κατεύθυνση προς την εκκλησία του Αγίου Νικολάου των Υδραίων, με τον μπλε τρούλο και το μνημείο του Αφανούς Ναυτικού μπροστά (έργο του γλύπτη Γ. Ρούσση). Γύρω γύρω περιστέρια, μοναχικά όσο και ο μεταλλικός θαλασσινός με το παχύ μουστάκι και το ναυτικό σχοινί στο χέρι. Στροφή στη Χ. Τρικούπη, έναν κλασικό αστικό δρόμο χωρίς κάτι το ιδιαίτερο, που όμως προς το τέλος επιφυλάσσει τρεις μικρές εκπλήξεις στους τυμβωρύχους των αστικών συγκινήσεων: το κίτρινο κτίριο με τους ρόμβους της ελληνογαλλικής σχολής του Αγίου Παύλου (ιδρύθηκε το 1893 από τον ιερωμένο π. Pierre Berthet του Μοναχικού Τάγματος των Σαλεσιανών Πατέρων), απέναντι το Αρχαιολογικό Μουσείο Πειραιά (στον αύλειο χώρο του οποίου διακρίνονται τα ερείπια του 2.300 ετών αρχαίου θεάτρου της Ζέας) και δίπλα τον αμπαρωμένο κινηματογράφο «Ζέα», με τις αφίσες από τα «Παράσιτα» και την «Ευτυχία» να θυμίζουν τις εποχές που ό,τι ώρα μας κατέβαινε, φεύγαμε από το σπίτι για να πάμε σινεμά, χωρίς sms, χωρίς τίποτα.
Μπροστά μας και πάλι μια αγκαλιά θάλασσα. Περνάμε δίπλα στην προτομή του Παύλου Νιρβάνα με το αυστηρό βλέμμα και το κομμένο αυτί και συνεχίζουμε παραλιακά στο ήσυχο αλλά όχι έρημο Πασαλιμάνι, που προσφέρεται για παρατήρηση: τα κοντάρια των ιστιοπλοϊκών σχηματίζουν κάθετες γραμμές, τα παράθυρα των πολυκατοικιών οριζόντιες, δημιουργώντας ένα τοπίο 100% γεωμετρικό. Στάση στη συμβολή Ακτής Μουτσοπούλου και Σηραγγείου για να δούμε τα απομεινάρια από τους αρχαίους νεώσοικους της Ζέας, που ήταν υπόστεγοι χώροι για τις πολεμικές τριήρεις. Είναι φοβερό ότι τα υπολείμματα από τις εγκαταστάσεις της ναυτικής βάσης της αρχαίας Αθήνας βρίσκονται κάτω από μία πολυκατοικία και εσύ ως περαστικός μπορείς, αν θες, να ρίξεις μια ματιά μέσα από το τζάμι και να τα δεις.
Φτάνουμε στην πλατεία Αλεξάνδρας με τη χαρακτηριστική «καμάρα», δηλαδή την εγκατάσταση από ανοξείδωτο χάλυβα («Πυρρίχειο Πέταγμα», του Π. Τανιμανίδη) που αποτίει φόρο τιμής στη μνήμη των Ποντίων. Δύο πιτσιρίκια κάνουν σούζες με τα ποδήλατα, μερικοί ενήλικοι αθλούνται στα όργανα του υπαίθριου γυμναστηρίου της πλατείας. Τους αφήνουμε πίσω μας για να ανηφορίσουμε την Ακτή Κουντουριώτου και μέσα από τις οδούς Λόυδ, Καρατζά, Β. Γεωργίου, να φτάσουμε στον Προφήτη Ηλία στην Καστέλλα. Η διαδρομή εδώ είναι τελείως διαφορετική. Κλείνουμε τη βόλτα κρατώντας στη μνήμη τα αρχοντικά της Καστέλλας, με τα έρκερ και τα παλαιομοδίτικα γαλλικά παντζούρια, και την εικόνα της πόλης που καδράρεται ανεπανάληπτα από την οδό Κόρακα, λίγα βήματα πριν από το άλσος του Προφήτη Ηλία.
Η ιστορία των δύο ρολογιών που έχουν ένα κοινό
Στη βόλτα από τον ΗΣΑΠ ώς την Καστέλλα περνάει κανείς από το Ρολόι του Πειραιά. Μισό λεπτό, όμως, ποιο Ρολόι; Αν ρωτήσεις έναν νέο Πειραιώτη θα καταλάβει το Ρολόι στο Πασαλιμάνι (ή Ρολόι στο Αυγό, λόγω του ωοειδούς σχήματος που είχε η νησίδα στην οποία χτίστηκε). Αν ρωτήσεις έναν μεγαλύτερο, το μυαλό του θα πάει σε ένα άλλο Ρολόι, αυτό δίπλα στο Μέγαρο του ΝΑΤ, το οποίο δυστυχώς δεν υπάρχει πια. Η ιστορία των ρολογιών είναι διαφορετική, με ένα όμως κοινό: συνδέθηκαν με δύο ιδιόμορφες περιπτώσεις δημάρχων του Πειραιά, κανένας από τους οποίους δεν ήταν αιρετός.
To 1940
Το πέτρινο Ρολόι του Πασαλιμανιού (το ξέρουμε όλοι από την ταινία «Η Αλίκη στο Ναυτικό») οικοδομήθηκε το 1940 επί Μιχαήλ Μανούσκου, ενός δημάρχου που διορίστηκε από τον δικτάτορα Ιωάννη Μεταξά και έμεινε στην εξουσία από το 1938 έως το 1941.
Οπως διαβάζουμε στην πολύ ενδιαφέρουσα ιστοσελίδα Pireorama, ο Μανούσκος είχε σκοπό να τοποθετήσει όχι ένα αλλά έξι ρολόγια σε διάφορα σημεία του Πειραιά, κάτι που τελικά δεν έγινε λόγω ελληνοϊταλικού πολέμου. Οσο για το άλλο, το ανύπαρκτο πια, Ρολόι δίπλα στο Μέγαρο του ΝΑΤ, δεν πρόκειται απλώς για μία συσκευή μέτρησης του χρόνου αλλά για ένα ολόκληρο κτίριο. Θεμελιώθηκε το 1869 και η αρχική ιδέα ήταν να φιλοξενήσει το Χρηματιστήριο, όμως τελικά κατέληξε να στεγάσει το δημαρχείο.
Ηταν ένα σύμβολο της πόλης (μπορεί να το βρει κανείς σε αμέτρητες καρτ ποστάλ, γραμματόσημα, φωτογραφίες), που όμως η ζωή του τελείωσε άδοξα το 1968, όταν ο διορισμένος από τη χούντα δήμαρχος Αριστείδης Σκυλίτσης το κατεδάφισε.
Προμήθειες
Μέσα στο λιμάνι στο σημείο απ’ όπου φεύγουν τα πλοία για Υδρα – Πόρο – Σπέτσες (Ε8 προς Ε9) υπάρχει μία υπαίθρια καντίνα για να πάρετε νερό και καφέ.
Επίσης, στη Χαρ. Τρικούπη 52 θα βρείτε ανοιχτό ένα Coffee Island και λίγο παραπέρα, στη 2ας Μεραρχίας 29 το American House Toast για take-away μπέργκερ.