Μεταξουργείο: Η δική μου γειτονιά μέσα στη γειτονιά

Μεταξουργείο: Η δική μου γειτονιά μέσα στη γειτονιά

5' 30" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Το Μεταξουργείο είναι μια γειτονιά με γεωγραφικά όρια σαφή. Εκτείνεται βόρεια μέχρι την Κωνσταντινουπόλεως, νότια μέχρι την Πειραιώς, ανατολικά μέχρι την Κολοκυνθούς και δυτικά μέχρι τη Θερμοπυλών. Το δικό μου Μεταξουργείο, πάλι, είναι περισσότερο σαν τις Αόρατες Πόλεις του Ιταλο Καλβίνο – αν όχι εντελώς φανταστικό, σίγουρα φτιαγμένο αποκλειστικά από όσα τα μάτια μου και η μνήμη μου επιλεκτικά συγκρατούν, με όρια που εγώ επιλέγω να του δώσω και αναμφίβολα εξιδανικευμένο. Η παρακάτω βόλτα (1,5 χλμ. περίπου) είναι μόνο ενδεικτική και σίγουρα αξίζει να αφεθεί κανείς στο τυχαίο, να λοξοδρομήσει, και να ανακαλύψει τη δική του γειτονιά μέσα στη γειτονιά.

Ξεκινώ από τη συμβολή της Μεγάλου Αλεξάνδρου με την Κολωνού, όπου το βλέμμα μου στρέφεται ψηλά, στην εντυπωσιακή τοιχογραφία του street artist SimpleG που καλύπτει ολόκληρο τον πλαϊνό τοίχο μιας πολυκατοικίας και απεικονίζει μια κοπέλα που διαβάζει. Η γειτονιά φιλοξενεί πολλά δείγματα street art που συνεχώς ανανεώνονται, τη δεδομένη στιγμή, όμως, η τοιχογραφία αυτή είναι, κατ’ εμέ, η ωραιότερη. Κατηφορίζω προς την Ιάσονος, όπου οι ελάχιστοι εναπομείναντες οίκοι ανοχής της περιοχής συνυπάρχουν με την γκαλερί The Breeder και μία σειρά από ρημαγμένα νεοκλασικά (κατειλημμένα πλέον μόνο από αδέσποτες γάτες). Η πρωινή κίνηση εδώ πάντα με εκπλήσσει, πόσο μάλλον εν μέσω πανδημίας.

Μεταξουργείο: Η δική μου γειτονιά μέσα στη γειτονιά-1
Ο περίπατος στους δρόμους του Μεταξουργείου είναι και ένα μικρό «ταξίδι» στον χρόνο. Δείγματα κατοικιών από διαφορετικές εποχές στις οδούς (από αριστερά) Σαλαμίνος, Σφακτηρίας και Μυλλέρου.

Αριστερά στην Ιάσονος και δεξιά στη Λεωνίδου για να προσεγγίσω την καρδιά της γειτονιάς, την πλατεία Αυδή. Υπό νορμάλ συνθήκες θα έσφυζε από ζωή και τα τιρκουάζ φερ φορζέ καθίσματα του «Μπλε Παπαγάλου» θα ήταν όλα γεμάτα. Σήμερα, μέχρι και η πλατεία μοιάζει κλειστή – πεδίο ελεύθερο για δύο-τρεις παιχνιδιάρες γάτες και ένα σμήνος από περιστέρια που απογειώνονται ξαφνικά και πετάνε από πάνω μου α λα Χίτσκοκ. Στη γωνία Λεωνίδου και Μυλλέρου βρίσκεται η Δημοτική Πινακοθήκη, κλειστή και αυτή, που στεγάζεται στο νεοκλασικό κτίσμα του παλιού εργοστασίου μεταξιού. Το σύγχρονο σύμπλεγμα κατοικιών που έχει χτιστεί απέναντι, γωνία Μυλλέρου και Γερμανικού, αν και φαινομενικά παράταιρο, δεν σε ξενίζει. Στο Μεταξουργείο όλα συν-χωρούνται. Το παλιό και το σύγχρονο, το κιτς και το καλαίσθητο, το ελληνικό και το ξένο.

Στο παράρτημα του Stelios Philanthropic Foundation επί της Γερμανικού διανέμουν δωρεάν τσουρεκάκια και καμιά δεκαριά μετανάστες περιμένουν απέξω στην ουρά. Ακριβώς απέναντι, πρωταγωνιστές σε άλλο σενάριο, δύο κουκλίστικα ανακαινισμένα νεοκλασικά, μάρτυρες ενός μακρινού παρελθόντος όταν εύποροι Ελληνες του εξωτερικού είχαν χτίσει στην περιοχή τα αρχοντικά τους.

Η Γερμανικού καταλήγει στη Θερμοπυλών, το επίσημο δυτικό όριο της γειτονιάς. Τη διασχίζω και συνεχίζω στο κάθετο πεζοδρομημένο στενάκι της Σφακτηρίας. Στο νούμερο 2 πάντα στέκομαι για να φωτογραφίσω τη φιλόξενη αυλή που οι ιδιοκτήτες έχουν δημιουργήσει στο κομμάτι του πεζοδρόμου που τους αντιστοιχεί με τραπεζάκι και καρέκλες και αμέτρητες γλάστρες. Αυτό θα πει μεράκι! Οπισθοχωρώ προς τον πεζόδρομο της Σαλαμίνος που σήμερα είναι ιδιαίτερα εσωστρεφής. Μονάχα μία γιαγιούλα κυκλοφορεί κουβαλώντας τα ψώνια της ημέρας. Αραγε έχει στείλει μήνυμα το 13033; Συνεχίζω μέχρι την Παραμυθιάς, επίσης πεζόδρομο και από τους πιο όμορφους, όπου συνυπάρχουν κτίρια διαφορετικών εποχών, έργα street art, αλλά και εστιατόρια, όπως το «Proveleggios», το πρόσφατο εγχείρημα του σεφ Σωτήρη Κοντιζά στο νούμερο 11. Στάση για να φωτογραφίσω μία παλιά πράσινη πόρτα ακριβώς απέναντί του και προχωρώ για να στρίψω δεξιά στην Πηλέως και αμέσως αριστερά στην Μέντορος όπου αποκαλύπτονται, σαν δώρα-έκπληξη για τον περαστικό, δύο ακόμα εξαίσια και αρτίως ανακαινισμένα νεοκλασικά. Πάντα αναρωτιέμαι ποιοι τυχεροί ζουν εδώ.

Μεταξουργείο: Η δική μου γειτονιά μέσα στη γειτονιά-2
Τα καθίσματα του καφέ-μπαρ «Μπλε Παπαγάλος» στην πλατεία Αυδή, όψη νεοκλασικής κατοικίας στη γωνία Πηλέως και Μέντορος και τα έργα του Αλέκου Φασιανού στον σταθμό «Μεταξουργείο».

Η Μέντορος βγάζει και πάλι στη Θερμοπυλών, εγώ όμως επιστρέφω στη Σαλαμίνος και την περπατώ προς την αντίθετη κατεύθυνση μέχρι τη συμβολή της με τη Λεωνίδου. Τελειώνω τη βόλτα μου πλάι στην ανασκαφή του Δημοσίου Σήματος, του σημαντικότερου νεκροταφείου της αρχαίας Αθήνας, όπου κατά τον 5ο π.Χ. αιώνα, ενταφιάζονταν δημοσία δαπάνη, επιφανείς άνδρες, αλλά και οι πεσόντες στους πολυάριθμους πολέμους των Αθηναίων.

Εργα τέχνης στο μετρό

• Τα έργα που κοσμούν τους χώρους του σταθμού «Μεταξουργείο» του μετρό έχουν τίτλο «Ο μύθος της γειτονιάς μου» και φιλοτεχνήθηκαν το 2001, κατόπιν ανάθεσης, από τον Αλέκο Φασιανό, ο οποίος γεννήθηκε εδώ. Στις δύο μεγάλες ζωγραφικές συνθέσεις που βρίσκονται στο επίπεδο έκδοσης εισιτηρίων ο δημιουργός αποτύπωσε αναμνήσεις του από το Μεταξουργείο της δεκαετίας του ’50. Δεξιά, τον θερινό κινηματογράφο «Αλκαζάρ», έναν περαστικό ποδηλάτη, μία λαϊκή τραγουδίστρια, και αριστερά ένα οπωροπωλείο με τον μανάβη να ζυγίζει λαχανικά στην μπαλάντζα και τη μεταπολεμική Αθήνα μόλις να διακρίνεται από την ανοιχτή πόρτα.
 
• Αν πεινάσετε, υπάρχουν διάφοροι φούρνοι στη γειτονιά, αν και προτείνω να κρατήσετε την όρεξή σας για μερικά από τα περίφημα καλαμάκια του «Ελβις» (Πλαταιών 29 και Λεωνίδου) που παραμένει ανοιχτός για take away.

Το εργοστάσιο μεταξιού που «βάπτισε» την περιοχή 

Μπορεί οι περιοχές του Μεταξουργείου και του Κεραμεικού να έχουν περάσει μεγάλες περιόδους απαξίωσης και εγκατάλειψης, υπήρξαν και αυτές όμως κάποτε περιζήτητες, γιατί εδώ επρόκειτο να οικοδομηθούν τα ανάκτορα του βασιλιά Οθωνα και το διοικητικό κέντρο του νεοσύστατου τότε ελληνικού κράτους.

Μεταξουργείο: Η δική μου γειτονιά μέσα στη γειτονιά-3

Εν τω μεταξύ, τα ανάκτορα οικοδομήθηκαν τελικά στην περιοχή της σημερινής Βουλής, οπότε το 1852 ο Καντακουζηνός πούλησε το ημιτελές γωνιακό οικοδόμημα στην αγγλική εταιρεία «Α. Wrampe & Co» που θα το μετέτρεπε σε μεταξουργείο. Ενα χρόνο αργότερα και πριν ακόμα τελειώσουν οι οικοδομικές εργασίες και τοποθετηθούν τα διάφορα μηχανήματα, η εταιρεία κήρυξε πτώχευση, οπότε το κτίριο μπήκε σε πλειστηριασμό και μόνο μετά πολλές περιπέτειες (για ένα διάστημα μετατράπηκε και σε νοσοκομείο για ασθενείς με χολέρα) κατάφερε να λειτουργήσει ως εργοστάσιο μεταξιού –αρχικά, από την ελληνική εταιρεία «Αθανάσιος Γ. Δουρούτης και Σία» (μεταξύ 1855-1865), και στη συνέχεια μόνο από τον Αθ. Δουρούτη και τον αδελφό του έως το 1875, οπότε και έκλεισε οριστικώς. Το εργοστάσιο που χάρισε στη γειτονιά το όνομά της διατηρεί σε γενικές γραμμές την αρχική του μορφή και σήμερα στεγάζει τη Δημοτική Πινακοθήκη.
 
Πηγή: «Το Μεταξουργείο της Αθήνας», Κέντρο Νεοελληνικών Ερευνών Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών, Αθήνα 1995.

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή