Ο ελληνοϊταλικός πόλεμος, το έπος του 1940, διήρκεσε 215 ημέρες. Σε αυτό το διάστημα, στις πολλές αιματηρές του μάχες, χάσαμε σχεδόν 14.000 ανθρώπους. Με άλλα λόγια, στον τελευταίο μεγάλο μαζικό πόλεμο στην ιστορία της χώρας μας, χάναμε κατά μέσο όρο 65 ανθρώπους την ημέρα. Στον πόλεμο.
Το τελευταίο διάστημα πεθαίνουν πάνω από 100 άνθρωποι την ημέρα από Covid-19 στην Ελλάδα.
Τα δύο μεγέθη δεν είναι απευθείας συγκρίσιμα, αλλά τα νούμερα μας βοηθούν να συνειδητοποιήσουμε την κλίμακα και το μέγεθος αυτού που μας συμβαίνει σήμερα. Θέλετε κι άλλα;
Κανονικά κάθε μέρα στην Ελλάδα πεθαίνουν κατά μέσο όρο 350 άνθρωποι. Από όλες τις αιτίες μαζί. Τόσοι είναι περίπου. Οι βασικές αιτίες ήταν σταθερές τα τελευταία χρόνια, με πολύ μικρές αυξομειώσεις: 39% από καρδιοπάθειες, 28% από καρκίνους, 13% από πνευμονικές παθήσεις. Αυτό σημαίνει ότι κάθε μέρα κατά μέσο όρο πεθαίνουν πάνω-κάτω 100 άνθρωποι από καρκίνο στη χώρα μας, και 130-140 από καρδιά.
Αυτό σημαίνει ότι τις τελευταίες ημέρες η Covid-19 είναι μια από τις βασικές αιτίες θανάτου στην Ελλάδα.
Πλέον σε αυτή τη χώρα κάποιος συνάνθρωπός μας πεθαίνει από Covid-19 κάθε 15 λεπτά.
Πλέον δεν προσπαθούμε να αποφύγουμε μια τραγωδία -ζούμε μια τραγωδία. Οι συνθήκες στα νοσοκομεία ειδικά της βόρειας Ελλάδας όντως παραπέμπουν στη μόνη συγκρίσιμη κατάσταση: πόλεμος.
Σε αυτό το σημείο φτάσαμε σταδιακά και επώδυνα. Για να φτάσουμε από τους 100 στους 200 νεκρούς από Covid χρειάστηκαν 99 ημέρες. Για να ξαναδιπλασιαστούν και να φτάσουμε στους 400, χρειάστηκαν 73. Για να διπλασιαστούν ξανά στους 800, χρειάστηκαν μόνο 37. Και για να διπλασιαστούν ξανά, από 800 σε 1600, ξέρετε πόσες ημέρες χρειάστηκαν; Δεκατρείς. Δεκατρείς ημέρες.
Αν συγκρατήσουμε το ρυθμό διπλασιασμού σε αυτά τα επίπεδα και δεν αυξηθεί κι άλλο, μέχρι το τέλος του 2020 (σε 38 ημέρες δηλαδή) στην Ελλάδα θα έχουμε 13.000 νεκρούς από Covid.
Πόλεμος. Ζούμε έναν πόλεμο. Δεν θα έπρεπε να υπάρχουν άλλα θέματα σήμερα. Ούτε διαδηλώσεις γραφικών πολιτικών, ούτε βιντεοπροβολές powerpoint στην πρόσοψη της Βουλής. Μόνο ένα θέμα υπάρχει, μόνο μία πρόκληση. Και, ναι, είμαστε σε lockdown. Αργά ή γρήγορα αυτά τα τραγικά νούμερα θα αρχίσουν να μειώνονται. Τι θα κάνουμε τότε; Τι μάθημα παίρνουμε τώρα, κοιτάζοντας τα νοσοκομεία να γονατίζουν; Έχουμε χωνέψει το μέγεθος αυτού που συμβαίνει; Τη δυναμική του φαινομένου; Δεν μάθαμε όταν το βλέπαμε να συμβαίνει στο Μπέργκαμο ή στη Νέα Υόρκη. Το καταλαβαίνουμε τώρα;
Την άνοιξη η χώρα μας είχε ακριβώς αυτό που χρειαζόταν. Ακαριαία ανταπόκριση, γρήγορες αποφάσεις, απλά μηνύματα και κοινό στόχο. Για διάφορους λόγους έκτοτε το πράγμα στράβωσε. Είναι πολύ δύσκολο να πει κάποιος ότι έφταιγε κάτι συγκεκριμένο, κάποιες αποφάσεις της κυβέρνησης, ή “οι νέοι” ή “η ανευθυνότητα μας” (να μερικές απόψεις σχετικά). Την άνοιξη είχαμε 520 ΜΕΘ να λειτουργούν στην Ελλάδα. Σήμερα έχουμε υπερδιπλάσιες -περισσότεροι Έλληνες είναι σήμερα διασωληνωμένοι σε ΜΕΘ με Covid, από όσες ΜΕΘ είχαμε συνολικά στη χώρα το Μάρτιο. Δεν είναι ότι δεν έγινε τίποτε. Προετοιμαστήκαμε, παίρναμε μέτρα, αντιγράφαμε τι έκαναν οι άλλοι. Αλλά και οι άλλοι έκαναν λάθος, και εμείς παρασυρθήκαμε από ψευδαισθήσεις κανονικότητας και παράλογες προσδοκίες για να “προστατεύσουμε” “την οικονομία”. Και φτάσαμε τώρα εδώ.
Και τώρα ξέρουμε ότι όσα κάναμε το καλοκαίρι και το φθινόπωρο δεν φτάνουν για να γλιτώσουμε την τραγωδία. Ο από μηχανής θεός, η επιστήμη, θα δώσει τη λύση, με καταπληκτικά νέα φάρμακα και αποτελεσματικά εμβόλια, αλλά αυτό θα πάρει πολλούς, πολλούς μήνες ακόμη. Στην καλύτερη περίπτωση, υπάρχει περιθώριο για τουλάχιστον δυο-τρία φονικά κύματα μέχρι αρκετοί να έχουμε αποκτήσει ανοσία (με τον ένα ή με τον άλλο τρόπο) και η πανδημία να κοπάσει. Τι θα κάνουμε μέχρι τότε;
Είναι σίγουρο ότι χρειαζόμαστε κάτι διαφορετικό από αυτό που εφαρμόσαμε την άνοιξη (και πέτυχε) και πολύ διαφορετικό από αυτό που εφαρμόζαμε το καλοκαίρι και το φθινόπωρο και μας οδήγησε ως εδώ. Τι θα είναι αυτό; Υποθέτω ότι υπάρχουν διάφορες σκέψεις, αν και δυστυχώς δεν βλέπω καμία τέτοια συζήτηση να γίνεται σοβαρά στο δημόσιο χώρο. Προς το παρόν ο δημόσιος διάλογος κυριαρχείται με παράλογα ευχολόγια για μαγικά τηλεμεταφερόμενα εμβόλια και εκτός τόπου και χρόνου επικλήσεις προστασίας “της οικονομίας”.
Μια άλλη άποψη θα έλεγε πως είναι η ώρα για τολμηρές αποφάσεις, για δύσκολα πράγματα. Είμαστε σε πόλεμο. Ίσως είναι ώρα για μια νέα στρατηγική ηγεσίας, έτοιμη να υποσχεθεί, κυριολεκτικά, “αίμα, μόχθο, δάκρυα κι ιδρώτα”, και μεγάλης κλίμακας παρεμβάσεις.
Όπως ότι, ας πούμε, θα γίνουν τεστ σε ολόκληρο τον πληθυσμό της Ελλάδας μέχρι το τέλος του 2020, όπως έγινε στη Σλοβακία. Ότι θα στηθεί μια τεράστια, οργανωμένη επιχείρηση καταγραφής και απομόνωσης όλων των κρουσμάτων στην Ελλάδα, το μεγαλύτερο έργο προστασίας της δημόσιας υγείας στην ιστορία του ελληνικού κράτους.
Ότι τα εστιατόρια, τα μπαρ, τα γυμναστήρια δεν θα ξανανοίξουν μέχρι να τελειώσει αυτή η προσπάθεια, μέχρι να εκμηδενίσουμε τα κρούσματα στη χώρα. Ότι όλοι οι υπόλοιποι, οι φορολογούμενοι, θα βάλουμε πλάτη για να στηρίξουμε όλον αυτό τον κόσμο. Ότι μέσω του κράτους θα πληρώνουμε αυτούς τους ανθρώπους για να μην δουλεύουν. Για να μην χρειάζεται να βάζουν τον εαυτό τους και τους πελάτες τους σε θανάσιμο κίνδυνο για να επιβιώσουν. Όσο κι αν κοστίσει.
Και βέβαια ότι θα σχεδιαστεί αμέσως μια σοβαρή, στιβαρή επικοινωνιακή πολιτική από τους αρμόδιους φορείς, με μια φωνή, ενιαία, με σαφή και απλά μηνύματα, με απόλυτη διαφάνεια και καταιγισμό στοιχείων και δεδομένων κάθε μέρα, σε πραγματικό χρόνο. Ότι θα σταματήσουν αμέσως οι παρουσιάσεις για δήθεν εμβολιασμούς από στιγμή σε στιγμή από επίσημα χείλη, οι παράλογες υποσχέσεις που δημιουργούν παράλογες προσδοκίες στον πληθυσμό.
Μπορεί να υπάρχουν και πιο ήπιες προσεγγίσεις που μπορεί να λειτουργήσουν για να αποφεύγουμε επαναλαμβανόμενες εκατόμβες όλο το χειμώνα και την άνοιξη. Δεν μπορώ να φανταστώ ποιες είναι αυτές, αλλά εύχομαι να τις έχουν υπ’ όψιν στην κυβέρνηση και να τις συζητάνε κάθε μέρα. Καθότι στη χώρα μας δεν υπάρχει άλλο θέμα, σήμερα.
Έχουμε πόλεμο.