Στην πρώτη σειρά τα έλατα είναι «όρθια» στις βάσεις τους, αφήνοντας στο πεζοδρόμιο έναν διάδρομο για όποιον θέλει να το διασχίσει. Λίγο πιο πίσω, δεκάδες μικρά και μεγάλα έλατα είναι στοιβαγμένα, περιμένοντας τη σειρά τους. Διπλά βρίσκεται το «σπίτι» για τις επόμενες 20 ημέρες: ένα νοικιασμένο τροχόσπιτο, μια χημική τουαλέτα. Και ανάμεσα, τα σύνεργα της δουλειάς. Στη μια πλευρά, μια μικρή στοίβα με εργαλεία κοπής – ένα αλυσοπρίονο, πριόνια χειρός και κλαδευτήρια, ένα σκεπάρνι, καρφιά, σκοινιά, σανίδια για βάσεις, μία μπαλαντέζα. Στην άλλη, το αυτοσχέδιο «πωλητήριο»: ένα πλαστικό τραπέζι με δύο σκαμπό, δύο βιβλία με τις παραγγελίες, δύο μετροταινίες. Στην άκρη του, ένας μισοτελειωμένος (παγωμένος πλέον) καφές και ένα τσιγάρο, που κάποιος πρόλαβε να καπνίσει μόνο μισό και ακούμπησε το υπόλοιπο για αργότερα.
Ο Αγγελος Ξάκης, η γυναίκα του, Τασούλα, οι δύο γιοι του, Χρήστος και Θανάσης, και ο ανιψιός του Θοδωρής Γκιούρας βρίσκονται εδώ και τέσσερις ημέρες στο «γνωστό» σημείο, στη λεωφόρο Κηφισίας, απέναντι από μεγάλο βιβλιοπωλείο της Κηφισιάς. Είναι το πόστο που έχει η οικογένεια τα τελευταία 21 χρόνια, πωλώντας κάθε τέτοια εποχή τα έλατα που καλλιεργεί στη Χαλκιδική. «Είναι τσουχτερό το κρύο εδώ! Εμείς είμαστε βουνίσιοι, αλλά το κρύο σε εμάς είναι διαφορετικό, εδώ θαρρείς ότι σου τρυπάει τα ρούχα!» λέει η Τασούλα και σφίγγει το μπουφάν πάνω στο στήθος της.
Φέτος όμως δεν είναι όπως οι προηγούμενες 20 χρονιές. Μέχρι την προηγούμενη εβδομάδα, η οικογένεια Ξάκη όπως και οι άλλες 300 οικογένειες στο χωριό Ταξιάρχης που ασχολούνται αποκλειστικά με την καλλιέργεια ελάτων, δεν γνώριζαν αν θα μπορούσαν τελικά να δουλέψουν ή αν η χρονιά είχε «χαθεί». Οι άδειες υλοτόμησης, μεταφοράς και διακίνησης είχαν εκδοθεί από τα μέσα Νοεμβρίου, όμως εκκρεμούσε το «πράσινο φως» από τις Αρχές. Σε ένα χωριό που ασχολείται σχεδόν αποκλειστικά με αυτό το αντικείμενο (από εκεί άλλωστε προέρχεται το 75%-80% των διακοσμητικών ελάτων που πωλούνται τέτοια εποχή στη χώρα μας), για εβδομάδες δεν υπήρχε άλλο θέμα συζήτησης. «Είχαμε μεγάλη αγωνία. Θα μπορέσουμε να κατέβουμε στην Αθήνα και στη Θεσσαλονίκη ή θα μας σταματήσει η αστυνομία; Θα αφήσουν τον κόσμο να έρθει να αγοράσει έλατο ή θα βάζουν πρόστιμα; Πολλοί φοβήθηκαν και δεν ξεκίνησαν την προετοιμασία. Κανείς μας δεν ήξερε τι μας περιμένει φέτος. Κι αν δεν πουλήσουμε καθόλου, πώς θα βγάλουμε τη χρονιά;» λέει ο Αγγελος. «Μια εβδομάδα να καθυστερήσεις να κατέβεις στο πόστο σου και η υπόθεση έχει τελειώσει. Αν δεν είσαι εκεί τις πρώτες ημέρες του Δεκέμβρη, ο κόσμος θα αγοράσει και θα στολίσει πλαστικό δέντρο».
Και όμως φέτος για τις οικογένειες του Ταξιάρχη φαίνεται να συμβαίνει ένα μικρό χριστουγεννιάτικο θαύμα. «Υπάρχει πολύ μεγάλη ζήτηση! Τέσσερις ημέρες που είμαστε εδώ δεν έχουμε καθίσει καθόλου, έχουμε δώσει ήδη 150 δέντρα. Μιλάμε με φίλους και συγγενείς και είναι το ίδιο για όλους. Αν συνεχιστεί έτσι και την επόμενη εβδομάδα, νομίζω ότι ο Ταξιάρχης θα ξεπεράσει την περυσινή χρονιά, που είχαμε φτάσει τα 25.000-30.000 δέντρα, μπορεί να πιάσουμε φέτος τα 40.000 δέντρα. Φοβόμασταν πολύ την αντίδραση του κόσμου. Ομως φαίνεται ότι έχουν την ανάγκη να στολίσουν, να δώσουν χαρά στο σπίτι». Τα μισά ήταν παραγγελίες, εδώ και ένα μήνα. «Ερχονται στην Αθήνα… με ονόματα. Μη σας κάνει εντύπωση, ερχόμαστε πολλά χρόνια εδώ, μας έχουν μάθει».
Κάθε έλατο που πωλείται σήμερα στον δρόμο έχει πίσω του χρόνια δουλειάς: τρία χρόνια στο φυτώριο, άλλα τρία χρόνια σε γλαστράκι, μετά τουλάχιστον 12 χρόνια (για ένα δέντρο 3 μέτρων) στο χωράφι ή σε μεγάλες γλάστρες. Και όλο τον χρόνο περιποίηση. Οταν έρθει η ώρα, η υλοτόμηση γίνεται παρουσία του δασαρχείου, κάθε δέντρο σφραγίζεται, δένεται για να ταξιδέψει μακριά από το βουνό.
Και μετά, για 20 ημέρες ο Ταξιάρχης αδειάζει και οι ελατοκαλλιεργητές «σπέρνονται» σαν νομάδες σε όλη την Ελλάδα για να πουλήσουν τα δέντρα τους. Ετσι και η οικογένεια Ξάκη, που βρέθηκε για ακόμα μια χρονιά στο πόστο της στην Κηφισιά. Μόνο που φέτος, η δύσκολη ρουτίνα αυτών των 20 ημερών έρχεται σχεδόν ανακουφιστικά. «Ναι, είναι δύσκολες αυτές οι ημέρες», λέει ο Αγγελος.
«Ολη την ημέρα είσαι στο πόδι, πηγαίνεις στο ξενοδοχείο μόνο για να κάνεις ένα μπάνιο, ύπνο στο τροχόσπιτο. Αυτή όμως είναι η δουλειά μας και η κάθε δουλειά έχει τα δικά της. Σημασία όμως έχει που θα δουλέψουμε». Τι παράξενα πράγματα έχετε δει όλα αυτά τα χρόνια, τον ρωτάω. Δυσκολεύεται να απαντήσει, ίσως φοβάται ότι μπορεί να προσβάλει τους πελάτες του. Ο γιος του Χρήστος παρεμβαίνει. «Κάποιοι όταν έρχονται να αγοράσουν έλατο του μιλούν, χαϊδεύουν τα κλαριά. Για εμάς, που μεγαλώνουμε στα βουνά μέσα στα δέντρα, μας φαίνεται παράξενο. Ισως είναι επειδή το δέντρο θα στολιστεί, θα μπει σε ένα σπίτι, θα κουβαλήσει τα Χριστούγεννα».