Συζητάμε το 2020 για την ασφάλεια των ΑΕΙ λες και το θέμα προκύπτει για πρώτη φορά και είναι μια ελληνική πρωτοτυπία που, σύμφωνα με ορισμένους πρυτάνεις, θα παραβιάσει την αυτοδιοίκηση των πανεπιστημίων. Το ζητούμενο είναι με βάση τις προτάσεις της κυβέρνησης να αποκτήσουν όλα τα πανεπιστήμια μια νέα υπηρεσία που θα στελεχώνεται από την αστυνομία με ειδικά εκπαιδευμένο προσωπικό. Η υπηρεσία φύλαξης θα είναι διοικητικά υπό την εποπτεία των πανεπιστημιακών αρχών, όπως κάθε τι που βρίσκεται στο πανεπιστήμιο, αλλά επιχειρησιακά θα ενεργεί αυτόνομα σε συνεργασία με την αστυνομία βάσει λεπτομερούς πρωτοκόλλου που θα συνάπτει η αστυνομία με το πανεπιστήμιο για το είδος και τα όρια της δικαιοδοσίας κάθε φορέα.
Ας δούμε τους βασικούς άξονες στους οποίους πρέπει να στηριχθεί η φύλαξη των ΑΕΙ.
Το σχέδιο φύλαξης του κάθε πανεπιστημίου θα είναι διαφορετικό και θα συνδέεται με τη χωροταξία και τη γεωγραφική θέση του ΑΕΙ.
Η υπηρεσία φύλαξης πρέπει να στεγάζεται μόνιμα μέσα στα ΑΕΙ. Ο αριθμός των ατόμων που θα αποτελούν την ομάδα φύλαξης θα είναι διαφορετικός στο κάθε πανεπιστήμιο και θα αυξομειώνεται μέσα στην ακαδημαϊκή χρονιά.
Πρέπει να υπάρχει επιχειρησιακό σχέδιο που θα προβλέπει θέσεις ευθύνης για ό,τι συμβεί, από πυρκαγιά μέχρι τρομοκρατική ενέργεια. Ποιος κάνει τι, πότε και πώς και ποιος έχει την ευθύνη. Σε αυτή τη διαδικασία ούτε οι πρυτάνεις ούτε το πρυτανικό συμβούλιο έχουν τις γνώσεις ούτε πρέπει να έχουν την αρμοδιότητα να παρεμβαίνουν. Η βασική αρχή της νέας ακαδημαϊκής υπηρεσίας φύλαξης είναι ο σωστός σχεδιασμός και η πρόβλεψη της εμφάνισης της βίας στα ιδρύματα με βάση τα σύγχρονα τεχνικά μέσα.
Η παρουσία της υπηρεσίας φύλαξης είναι διακριτική και φιλική προς τους φοιτητές. Με ειδικό επιχειρησιακό πλάνο και με τεχνολογικό εξοπλισμό (π.χ., φωτισμό, συναγερμούς, κλειστά κυκλώματα παρακολούθησης, εξόδους κίνδυνου με κατάλληλο αυτοματισμό, συστήματα ενδοεπικοινωνίας φυλάκων), στελέχωση, κανόνες λειτουργίας, διοίκηση και θέσεις ευθύνης. Τα στελέχη της νέας πανεπιστημιακής υπηρεσίας πρέπει να έχουν ειδικευθεί σε θέματα ασφάλειας και να εκπαιδεύονται συνεχώς. Τα θέματα αυτά δεν μπορεί να τα αναλάβει το πανεπιστήμιο γιατί είναι μακριά από τα ενδιαφέροντά του.
Οι πρυτάνεις πρέπει να φροντίσουν να έχει το ίδρυμα που διοικούν τον κατάλληλο εσωτερικό κανονισμό με τα πειθαρχικά μέτρα που θα προβλέπονται για το ακαδημαϊκό προσωπικό που παραβιάζει τους κανόνες και αυτός ο κανονισμός να τηρείται.
Η αντίδραση των πρυτάνεων έδειξε μεταξύ άλλων, με ανάγλυφο τρόπο, ότι το μοντέλο διοίκησης της μεταπολίτευσης έκλεισε οριστικά τον κύκλο του. Το μοντέλο αυτό είναι πλέον μέρος του προβλήματος. Ηδη χάθηκε μια δεκαετία από τότε που ιδρύθηκαν για πρώτη φορά τα Συμβούλια Ιδρύματος και επιχειρήθηκε ένα νέο, σύγχρονο, ευρωπαϊκό και διεθνές μοντέλο διοίκησης. Το ελληνικό πανεπιστήμιο δεν έχει την πολυτέλεια να χάσει μια δεκαετία ακόμη. Η μεταρρύθμιση του τρόπου διοίκησης, με ένα εκλεγμένο συμβούλιο, όπου τα εξωτερικά μέλη θα έχουν αυξημένη συμμετοχή, το οποίο θα έχει σοβαρές αρμοδιότητες και θα ορίζει τον πρύτανη και τους κοσμήτορες, επείγει.
* Ο κ. Λουκάς Βλάχος είναι τ. καθηγητής Φυσικής ΑΠΘ και η κ. Βάσω Κιντή είναι καθηγήτρια Φιλοσοφίας ΕΚΠΑ.