O Γρηγόρης Γεροτζιάφας, ένας Θεσσαλονικιός γιατρός, είναι καθηγητής Αιματολογίας του Πανεπιστημίου της Σορβόννης, διευθυντής του Κέντρου Θρόμβωσης του Νοσοκομείου Tenon και του ερευνητικού τμήματος Inserm U938, και μιλάει συχνά για τους «ασθενείς με COVID-19 που δεν προλαβαίνουν να διασωληνωθούν».
Οταν τον βρίσκουμε το βράδυ στη λήξη της βάρδιας στο γραφείο του, ξαναπιάνει το νήμα της αφήγησης που είχε ξετυλίξει το μεσημέρι της ίδιας ημέρας, σε ένα συνέδριο για τα οικονομικά της Υγείας, για τον «βουβό θάνατο» από τον κορωνοϊό. «Υπάρχει ένα σύνδρομο που λέγεται αντιρροπούμενη διάχυτη καρδιαγγειακή πήξη, η οποία είναι βαριά αιματολογική ανωμαλία. Στην καριέρα μου είναι ζήτημα να είχα δει μέχρι να ξεκινήσει η COVID-19 διάχυτη καρδιαγγειακή πήξη, σε δέκα ανθρώπους, το αίμα των οποίων πήζει παντού και στα μικρότερα αγγεία. Από την αρχή της πανδημίας, την πρώτη μέρα που ήρθαν οι ασθενείς στο νοσοκομείο, εμφανιζόταν επαναλαμβανόμενα, σε βαθμό που νομίζαμε ότι είχαμε κάνει λάθος στο εργαστήριο. Οι άνθρωποι έρχονταν στα επείγοντα, έμπαιναν στη μονάδα εντατικής θεραπείας και πέθαιναν».
Αυτό που περιγράφει ο Γρηγόρης Γεροτζιάφας μοιάζει πάρα πολύ με όσα κατέγραψαν Ελληνες συνάδελφοί του στα «νομαρχιακά» νοσοκομεία της Βόρειας και Κεντρικής Ελλάδας αλλά και σε μεγάλα νοσοκομεία του λεκανοπεδίου, όπου κατά τη διάρκεια των εφημεριών ίσα ίσα προλάβαιναν να διασωληνώσουν ορισμένους ασθενείς, οι οποίοι έφταναν πολύ αργά στο νοσοκομείο. «Ενα 10% των ανθρώπων που έφταναν τον πρώτο μήνα του πρώτου κύματος στα επείγοντα ερχόταν με αυτή την εικόνα της διάχυτης καρδιαγγειακής πήξης».
Η συχνότητα φλεβικής θρόμβωσης στους ασθενείς που νοσηλεύονται με COVID-19 είναι 17% (7% στους ασθενείς που νοσηλεύονται στους συμβατικούς θαλάμους και 27% σε όσους νοσηλεύονται στη ΜΕΘ). Στους ασθενείς με COVID-19 που παθαίνουν φλεβική θρόμβωση, η θνητότητα είναι της τάξης του 23%, ενώ σε εκείνους που δεν έχουν φλεβική θρόμβωση η θνητότητα είναι 13%.
Αυτά τα στοιχεία προκύπτουν από δύο πρόσφατες διεθνείς μετα-αναλύσεις, οι οποίες περιλαμβάνουν δεδομένα από 18.000 ασθενείς που νοσηλεύθηκαν κατά τη διάρκεια του πρώτου κύματος της πανδημίας. Τέλος, νεκροτομικές μελέτες τεκμηριώνουν ότι 38% των ασθενών που πέθαναν στο σπίτι είχαν νεκροτομικά τεκμηριωμένη φλεβική θρόμβωση.
Τέτοιοι ασθενείς πέθαναν και στην Ελλάδα. Στην Κατερίνη, στην Καστοριά, στον Βόλο, ενώ στα Τρίκαλα διακομίσθηκε ασθενής με COVID-19 με 56% κορεσμό. Ο ασθενής αυτός αργότερα κατέληξε στο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο της Λάρισας. Αφού πέρασε το πρώτο 15νθήμερο του lockdown, το 10% έπεσε στο 6% και μετά στο 2%.
Αυτό γιατί έγινε; Επειδή ίσως ο κόσμος είχε μάθει να ερμηνεύει καλύτερα τα σημάδια;
«Αφενός είχε μάθει να ερμηνεύει καλύτερα τις ενδείξεις. Πήγαινε πιο νωρίς στους γιατρούς, οι οποίοι έκαναν κάποια πράγματα που δεν τα έκαναν στην αρχή. Εφθαναν στο νοσοκομείο σε λιγότερο βαριά κατάσταση. Και σιγά σιγά άρχισε να βελτιώνεται και η πορεία τους μέσα στο νοσοκομείο», απαντά ο κ. Γεροτζιάφας.
Ελληνες που ασθένησαν λένε ότι είχαν υποξαιμία και δεν το αντιλαμβάνονταν. Παίζει αυτό ρόλο;
Ο κ. Γεροτζιάφας εξηγεί ότι η ομάδα του κάνει μια εξέταση αίματος –μία γενική αίματος– «και μπορείς να δεις με σχετικά απλά μέσα αφού βάλεις τα αποτελέσματα σε έναν αλγόριθμο». Ετσι διαπιστώνεις τον βαθμό της διαταραχής πριν ακόμα επιδεινωθεί η κλινική κατάσταση, που αναστρέφεται πιο δύσκολα, π.χ. με θρόμβωση στα πνευμόνια και πτώση του κορεσμού. «Με την εμπειρία και τη γνώση που αποκτήσαμε, το φαινόμενο», σημειώνει ο κ. Γεροτζιάφας, «ονομάζεται σήμερα “πνευμονική ενδαγγειακή πήξη”».
Η συνέχεια για τους γιατρούς στο Παρίσι, αλλά πλέον στο δεύτερο κύμα, σε μεγάλη έκταση και στα μεγάλα τριτοβάθμια νοσοκομεία της χώρας, είναι να απαντήσουν με ευρεία χρήση αντιπηκτικών. «Οταν αρχίζουμε αυτή τη χρήση ανακόπτουμε τη διαδικασία και πάει καλύτερα ο άρρωστος. Η ιστορία αυτή είναι ακριβώς ότι πήζει το αίμα μέσα στους πνεύμονες. Αυτό εμφανίζεται κυρίως στα μικρά αγγεία. Και οι πνευμονικές εμβολές που έχουμε σε αυτούς τους ασθενείς είναι μικρές πνευμονικές εμβολές. Αυτό εξηγεί γιατί έχουν αυτή την εικόνα οι άνθρωποι που, ενώ πέφτει ο κορεσμός, λειτουργούν καλά.
Η ανταλλαγή των αερίων μέσα στους πνεύμονες γίνεται, αλλά το αίμα δεν μπορεί να κυκλοφορήσει διότι το κανάλι είναι βουλωμένο πιο κάτω. Οι άρρωστοι αυτοί αναπνέουν αλλά το οξυγόνο δεν μπορεί να πάει παρακάτω, μπλοκάρεται. Επίσης, ο ιός είναι τοξικός στο ενδοθήλιο, στα κύτταρα των αγγείων. Μπαίνει μέσα στα κύτταρα των αγγείων και προκαλεί μυοκαρδίτιδα». Ο κ. Γεροτζιάφας, που δουλεύει σε ένα μεγάλο συγκρότημα νοσοκομείων στο ανατολικό Παρίσι, λέει ότι στο δεύτερο κύμα τα πράγματα έχουν αλλάξει: «Η Γαλλία έχει μεγάλο αριθμό κρουσμάτων, αλλά η πίεση που έχουμε στο νοσοκομείο είναι μικρότερη και οι ασθενείς που έρχονται είναι σε καλύτερη κατάσταση, διότι έρχονται νωρίτερα και τους έχουν αντιμετωπίσει ήδη οι γιατροί στην πρωτοβάθμια περίθαλψη».