Σύμφωνα με εκτιμήσεις, μεταξύ του 2016 και του 2026 θα χαθούν παγκοσμίως δεκάδες χιλιάδες θέσεις εργασίας, σε συγκεκριμένα επαγγέλματα, λόγω της τεχνολογικής εξέλιξης στο πλαίσιο της τέταρτης βιομηχανικής επανάστασης. Για παράδειγμα, η ρομποτική και οι 3D εκτυπώσεις θα στοιχίσουν περίπου 145.000 θέσεις συναρμολογητών, ενώ το μεγαλύτερο πλήγμα φαίνεται πως θα δεχθεί ο κλάδος των διοικητικών υπαλλήλων, αφού υπολογίζεται πως θα χαθούν 321.200 θέσεις, με εξαίρεση το διοικητικό προσωπικό στον χώρο της υγείας. Καθώς λοιπόν τα νέα ψηφιακά εργαλεία καθιστούν ευκολότερη και ταχύτατη τη διεκπεραίωση πολλών υποθέσεων, είναι προφανές ότι το ευρύ πεδίο της αγοράς εργασίας αναμένεται να αλλάξει δραματικά. Σε αυτό το κρίσιμο σημείο αξίζει να λάβουμε υπόψη μας ότι η διάδοση των νέων τεχνολογιών έχει πολλαπλασιαστική αξία όταν συνοδεύεται από την αντίστοιχη στέρεη γνώση, όπως αυτή παρέχεται από μια άρτια εκπαιδευτική διαδικασία εμπεδωμένη στην αρχή της «διά βίου μάθησης».
Σε αυτή την κατεύθυνση, ένας από τους σημαντικότερους διανοουμένους της εποχής μας, ο ιστορικός και ακαδημαϊκός Γιουβάλ Νόα Χαράρι, σε συνέντευξη που έδωσε στην «Καθημερινή» (6.10.2020), αναφέρεται στους κινδύνους που ξεδιπλώνονται μπροστά μας με τη ραγδαία εξέλιξη της τεχνολογίας (τεχνητή νοημοσύνη, βιοτεχνολογία, μηχανική), αλλά ταυτόχρονα αναδεικνύει σημαντικές δυνατότητες και ευκαιρίες που μπορούν να προκύψουν εντός αυτού του δυναμικά αναδυόμενου περιβάλλοντος. Τονίζει χαρακτηριστικά ότι η δύναμη των δεδομένων είναι μια δύναμη που δεν υπήρχε ποτέ στο παρελθόν, αλλά όπως κάθε μεγάλη πηγή ισχύος, διαμορφώνει νέες συνθήκες που δεν κρύβουν μόνο εξαιρετικές ευκαιρίες, αλλά και εν δυνάμει απειλές.
Η διαχείριση των παραπάνω προκλήσεων προϋποθέτει την επανεφεύρεση του ίδιου του εαυτού μας καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής. Το παραδοσιακό μοντέλο της ολοκλήρωσης ενός αποκλειστικού κύκλου σπουδών και της μετέπειτα μετάβασης στην εργασία τείνει να εκλείψει. Πλέον, οι προσωπικές και επαγγελματικές δεξιότητες καλλιεργούνται στο διηνεκές με έμφαση στη συναισθηματική νοημοσύνη. Ο συνδυασμός της προόδου της ψηφιακής τεχνολογίας με την καλλιέργεια δεξιοτήτων, όπως για παράδειγμα αυτών που σχετίζονται με την αναλυτική-κριτική σκέψη και την επίλυση προβλημάτων, είναι πολλά υποσχόμενος. Αυτό σημαίνει ότι ο άνθρωπος δεν σταματά, αλλά συνεχίζει να μαθαίνει και να επινοεί εκ νέου τον εαυτό του ξανά και ξανά. Ασφαλώς, δεν πρόκειται για μια εύκολη διαδικασία. Ομως, αυτό επιτάσσει ο μοντέρνος κόσμος και όσοι υποκρίνονται ότι μπορούν να αγνοούν τη νέα πραγματικότητα, απλώς μεταθέτουν το πρόβλημα και αναβάλλουν τις προσπάθειες επίλυσής του. Αναμενόμενο είναι ότι οι μοντέρνες εκπαιδευτικές διαδικασίες και μέθοδοι θα διευκολύνουν την προσαρμογή των ανθρώπων στις αλλαγές εις βάρος της αντίστασης σε αυτές. Η έμπνευση για την εφαρμογή διαφορετικών μεθόδων για διαφορετικούς ανθρώπους και διαφορετικές ανάγκες αποτελεί μονόδρομο.
* Η κ. Εύη Δραμαλιώτη είναι αντιπρόεδρος Εθνικού Κέντρου Δημόσιας Διοίκησης και Αυτοδιοίκησης, διδάκτωρ Διοικητικής Επιστήμης, μεταδιδακτορική ερευνήτρια στο Τμήμα Δημόσιας Διοίκησης του Παντείου Πανεπιστημίου.